Tài sản 1 đồng có thể vay tới 5 đồng!?
Theo quy định hiện hành, các công ty chứng khoán được cho vay margin đối với những cổ phiếu trong danh sách được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) quyết định, và tỷ lệ cho vay được giới hạn là 50% (tức khách hàng được vay tối đa 50% giá trị tài sản đảm bảo). Tuy nhiên, khi sắm vai một nhà đầu tư có nhu cầu vay margin, mới thấy, việc đi vay với tỷ lệ vượt trần quy định… không hề khó.
Nhiều môi giới từ các công ty chứng khoán khác nhau liên tiếp đưa ra lời chào mời mở tài khoản đối với người viết với lời quảng cáo ngọt như mía lùi: “Bên em margin cao nhất thị trường!”. Nhiều môi giới cùng cho biết, công ty chứng khoán nào hiện tại cũng cho vay theo tỷ lệ 2:8 hoặc 3:7 (2 đồng tài sản đảm bảo thì được vay 8 đồng, hoặc 3 đồng thì được vay 7 đồng), bởi kho cho vay margin còn nhiều.
Một nhân viên tới từ một công ty chứng khoán có vốn đầu tư từ Ðài Loan chào vay margin với lời đảm bảo: 2:8 là tỷ lệ mà nhà đầu tư thông thường đều có thể vay được tại công ty chứng khoán này đối với các mã trong VN30. Với các mã nằm ngoài bộ chỉ số này, mức margin có thể thay đổi song vẫn ở mức trên 50%.
Môi giới này cho biết, khách hàng mở tài khoản để ký quỹ bên công ty này không cần thiết phải ký với bên thứ ba là các ngân hàng như nhiều công ty chứng khoán khác đang áp dụng khi cho vay margin vượt trần, bởi “dòng vốn hiện tại của công ty đến từ nước ngoài nên không thiếu cho việc ký quỹ”. Không cần điều kiện gì đặc biệt, khách hàng thông thường chỉ cần mở tài khoản, mức margin sẽ hiện trên phần mềm giao dịch.
Ðể chứng minh việc này, môi giới đã cho người viết xem hình ảnh từ phần mềm. Hình ảnh cho thấy, với cổ phiếu MBB của Ngân hàng TMCP Quân đội, công ty chứng khoán này cho vay với tỷ lệ 2:8, tức với hơn 260 triệu đồng tiền vốn, khách hàng có thể mua lượng cổ phiếu MBB có giá trị lên tới trên 1 tỷ đồng.
Hối thúc khách nhanh hợp đồng trong tháng 3 này, bởi “tháng 4 tới, thị trường sẽ không được như kỳ vọng”, nhân viên môi giới này nhanh chóng sắp xếp các thủ tục cho khách hàng và cam đoan chỉ cần ra phòng giao dịch ký là khách hàng có thể “full margin” thoải mái.
Cũng mời gọi người viết mở tài khoản, môi giới tại một công ty chứng khoán có thị phần trong Top 10 thị trường tư vấn rất nhiệt tình về tỷ lệ ký quỹ của công ty. Theo môi giới này, công ty hiện đang có tỷ lệ margin cao nhất là 1:3,3 cho tài khoản thường và có thể lên tới 1:5 cho tài khoản VIP. Cũng không cần phải ký hợp đồng với bên thứ ba, môi giới này đảm bảo việc này sẽ không ảnh hưởng đến gì đến pháp lý cho khách hàng.
Ðối với mức đòn bẩy 1:5, môi giới này tiết lộ, khách hàng phải đảm bảo mỗi ngày có tổng giá trị giao dịch trên 1 tỷ đồng. Tất nhiên, khách hàng không được hưởng mức margin này ngay lập tức, mà theo thông lệ, khách hàng ban đầu mở tài khoản margin bình thường, sau đó khi chứng minh được tần suất giao dịch và tổng giá trị giao dịch, phía công ty chứng khoán mới mở tài khoản VIP để được vay với tỷ lệ trên.
Một môi giới tại công ty chứng khoán quy mô nhỏ khác cho biết, công ty này cấp margin theo tỷ lệ 3:7 cho hầu hết các mã cổ phiếu và cho vay trực tiếp trên tài khoản, tức không cần tới bên thứ ba.
Ðối với những công ty này, hầu hết không cần điều kiện đặc biệt gì đối với khách hàng và thủ tục ký hợp đồng nhanh gọn. Khi người viết bày tỏ sự lo ngại về việc nếu công ty chứng khoán bị cơ quan quản lý xử lý về việc vượt trần cho vay, môi giới này trấn an: “Bị phạt là chuyện của công ty với UBCK, khách hàng không ảnh hưởng gì và công ty vẫn đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho khách”.
Thậm chí, tại một số công ty chứng khoán vừa và nhỏ, các mã chứng khoán chưa đủ điều kiện ký quỹ vẫn được cho vay margin. Một cổ phiếu chưa đủ thời gian 6 tháng niêm yết đã được hứa hẹn cho ký quỹ với tỷ lệ 15%, có công ty chứng khoán còn cho vay hầu hết các mã ở tỷ lệ 3:7, không kể đến cổ phiếu chưa đủ điều kiện, chỉ một số mã penny quá rủi ro thì sẽ không được mức tỷ lệ này mà thôi.
Hơn nữa, đối với các khách hàng VIP, tài khoản lớn, các công ty chứng khoán đều có những “chiêu” ưu đãi để hỗ trợ khách hàng, mức margin cao là một trong số đó.
Rủi ro khi vượt rào
Trên thực tế, đã có không ít công ty chứng khoán bị xử phạt vì vi phạm quy định về giao dịch ký quỹ, song thực tế cho thấy, nhiều công ty chứng khoán vẫn... chẳng ngại luật, cấp tỷ lệ margin cao bởi dòng tiền từ hoạt động này mang lại lợi nhuận không nhỏ cho các công ty chứng khoán. Ðể kiểm soát rủi ro đối với khoản tiền cho vay này, các công ty chứng khoán sẽ thay đổi tỷ lệ cho vay theo từng thời điểm.
Trong khi nhiều công ty chứng khoán chọn cách cho vay margin cao, thu lãi và phí giao dịch, một số công ty chứng khoán khác lại chọn cách thu hút khách hàng an toàn hơn.
Công ty Chứng khoán VPS (tên gọi cũ là Công ty Chứng khoán Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng - VPBS) vừa đưa ra chính sách ưu đãi cho khách hàng mở tài khoản tại công ty. Mức phí giao dịch áp dụng là mức phí tối thiểu phải thu (0,15%) áp dụng tới cuối năm 2019.
Theo môi giới từ công ty này, mở tài khoản đợt này được miễn phí giao dịch, ngoài ra phí vay margin chỉ khoảng 9,8%/năm, thấp hơn nhiều so với các công ty khác đang dao động từ 12 - 14%/năm.
Không chỉ VPBS, một số công ty chứng khoán cũng đã nhanh tay giảm mức lãi vay margin để thu hút khách hàng. Thậm chí, có công ty giảm lãi suất cho vay xuống còn 6%/năm. Ðây là những động thái nhằm giành giật thị phần từ các công ty chứng khoán, nhất là các công ty nhận được đầu tư từ dòng vốn ngoại.
Giai đoạn thị trường chứng khoán điều chỉnh, nhiều nhà đầu tư “chịu trận” khi các công ty chứng khoán liên tục call margin đã để lại bài học to lớn. Tới nay, khi nhắc tới margin cao, nhiều nhà đầu tư đã lắc đầu dù cho các môi giới hết sức chào mời. Tuy vậy, một bộ phận không nhỏ vẫn bị hấp lực từ phía các công ty chứng khoán.
Việc sử dụng margin cao giúp nhà đầu tư có thể thu lãi một cách nhanh chóng nếu đón đúng sóng tăng, song margin cũng chính là con dao hai lưỡi khi nó có thể khiến tài khoản của nhà đầu tư cháy nhanh hơn nếu cổ phiếu giảm giá. Ngoài thị trường, dịch vụ margin cao còn được cung cấp bởi các tổ chức, cá nhân không đến từ các công ty chứng khoán, thậm chí còn có thể cao hơn mức 1:5, tuy nhiên luôn đi kèm rủi ro lớn.
Bởi vậy, với tỷ lệ margin cao, dù được cung cấp bởi ai thì nhà đầu tư vẫn cần cẩn trọng hơn trước khi ra quyết định, nhất là trong bối cảnh thị trường vẫn đang trong giai đoạn thử thách hiện nay.
