Lộ diện “cái chết riêng” cho CTCK

Tính đến đặc thù

Trong số 6 công ty chứng khoán bị UBCK đặt vào diện kiểm soát đặc biệt, tính đến hiện tại, có 5 trường hợp không thể khắc phục được tình trạng này, nên 1 trường hợp tạm ngừng hoạt động, 1 công ty chứng khoán bị đình chỉ hoạt động và 3 công ty chứng khoán đã chấm dứt hoạt động và đang thực hiện thủ tục rút giấy phép hoạt động…

Quá trình rút giấy phép hoạt động này có thể kéo dài… vô thời hạn, nếu các công ty chứng khoán vẫn chưa thanh toán triệt để công nợ, cũng như các nghĩa vụ khác cho các bên có liên quan.

Lý do là bởi một khi rút giấy phép hoạt động, đồng nghĩa với việc “giải thoát” các nghĩa vụ cho công ty chứng khoán. Khi đó, ai sẽ đứng ra giải quyết công nợ, cũng như các nghĩa vụ khác thay công ty chứng khoán?

Đây là một trong những lý do khiến quá trình xóa tên công ty chứng khoán, sau khi bước vào giai đoạn thực hiện thủ tục rút giấy phép hoạt động, đang bị bỏ ngỏ.

Lối ra cho sự bế tắc trên phần nào hé lộ, khi lần đầu tiên cơ chế phá sản mang tính đặc thù áp dụng đối với công ty chứng khoán đã được quy định tại dự án Luật Phá sản mà Quốc hội vừa thảo luận.

Trong số 6 công ty chứng khoán bị kiểm soát đặc biệt, có 5 trường hợp không thể khắc phục được tình trạng này

Theo dự thảo, doanh nghiệp kinh doanh chứng khoán (công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ) phải làm đơn yêu cầu Tòa án mở thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản, sau khi UBCK có văn bản chấm dứt kiểm soát đặc biệt, hoặc văn bản chấm dứt áp dụng hoặc văn bản không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán mà doanh nghiệp kinh doanh chứng khoán vẫn lâm vào tình trạng phá sản…

Trong đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ phải nêu danh sách người mở tài khoản giao dịch chứng khoán, tài khoản lưu ký chứng khoán kèm theo số dư tiền và chứng khoán, nghĩa vụ nợ phải trả tổ chức kinh doanh chứng khoán (nếu có) theo từng tài khoản; sao kê số dư chứng khoán và các quyền kèm theo (nếu có) theo từng tài khoản lưu ký của NĐT mở tại doanh nghiệp kinh doanh chứng khoán do Trung tâm lưu ký lập theo đề nghị của tổ chức kinh doanh chứng khoán...

Công ty chứng khoán phá sản: Tiền của NĐT phải được hoàn trả trước

Tuy dự thảo đã tính đến yếu tố đặc thù hoạt động của công ty chứng khoán, để định ra cơ chế phá sản, nhưng một số ý kiến tỏ ý nghi ngờ về tính khả thi của cơ chế này.

Thực tế hoạt động của công ty chứng khoán cho thấy, một khi họ vẫn chưa xử lý dứt điểm công nợ, cũng như các nghĩa vụ liên quan với cổ đông, khách hàng và các bên liên quan khác, thì liệu tòa án có tuyên cho công ty chứng khoán phá sản?

Trên thực tế, một trong những lý do khiến Luật Phá sản bị… phá sản trong nhiều năm qua, là do quy định pháp lý liên quan còn bộc lộ bất cập, nên tòa… ngại tuyên doanh nghiệp phá sản.

Theo thống kê của Tòa án Nhân dân tối cao, sau 9 năm thi hành Luật Phá sản, trong tổng số 336 đơn yêu cầu tuyên bố phá sản mà tòa án thụ lý, thì tòa đã ra quyết định mở thủ tục phá sản 236 trường hợp, nhưng chỉ tuyên bố phá sản 83 trường hợp, còn 153 vụ việc chưa ra quyết định tuyên bố phá sản...

Một quy định khác trong dự thảo Luật Phá sản không nhận được sự đồng tình của các NĐT, là về thứ tự phân chia tài sản.

Dự thảo quy định, người gửi tiền, tài sản của khách hàng mở tài khoản giao dịch tại tổ chức kinh doanh chứng khoán xếp ở vị trí thứ 4 về thứ tự phân chia tài sản, sau cả các khoản thanh toán nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội…

Quy định này đang mâu thuẫn với một nội dung có liên quan trong dự thảo là: khi doanh nghiệp chứng khoán lâm vào tình trạng phá, thì các tài sản không được coi là tài sản của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ gồm: tài sản ủy thác của khách hàng trong nghiệp vụ quản lý danh mục đầu tư chứng khoán và quản lý tài khoản giao dịch chứng khoán; tài sản của quỹ đầu tư công ty đầu tư chứng khoán; tài sản nhận gửi giữ hộ của khách hàng. 

Việc coi những tài sản trên là thuộc sở hữu của khách hàng, NĐT, thì đương nhiên không thể được tính vào giá trị tài sản của công ty chứng khoán để phân chia cho các bên liên quan khi công ty chứng khoán phá sản. Khi đó, công ty chứng khoán đương nhiên phải hoàn trả các tài sản này cho khách hàng.

Chưa vội bàn nhiều đến mâu thuẫn trên, theo UBCK, mọi lợi ích của NĐT phải được bảo đảm triệt để, do các tài sản mà NĐT, khách hàng đặt tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ không phải là tài sản của các tổ chức này.

ự thảo cần điều chỉnh theo hướng, các khoản tiền nhận đặt cọc, tiền gửi trong giao dịch chứng khoán, chứng khoán trên tài khoản lưu ký của khách hàng tại công ty chứng khoán, phải được ưu tiên thanh toán trước mọi đối tượng có quyền lợi liên quan như các chủ nợ; nhân viên công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ...

Sau khi Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6 đang diễn ra, dự án Luật Phá sản sẽ được Tòa án nhân dân tối cao hoàn thiện, để trình ra Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2014.

 >> Định rõ cơ chế phá sản CTCK, công ty QLQ

>> Luật Phá sản dưới góc nhìn luật sư

>> DN vui mừng phá sản

>> Luật Phá sản đã… phá sản    

Hữu Đạo
Hữu Đạo