Hoàn thiện pháp lý, hỗ trợ các thành viên hiện hữu và đa dạng hóa nhà đầu tư là 3 việc chính Bộ Tài chính sẽ làm để thúc thị trường trái phiếu lớn hơn
Việc phát hành trái phiếu chính phủ từ đầu năm đến nay đạt kết quả tích cực là do đâu, theo bà?
Tính đến hết tháng 8/2016, Kho bạc Nhà nước đã huy động được 239.284 tỷ đồng thông qua phát hành trái phiếu chính phủ, đạt 95,71% so với kế hoạch đề ra (250.000 tỷ đồng), so với cùng kỳ năm 2015 đạt 240%; trong đó, 90% khối lượng phát hành có kỳ hạn từ 5 năm trở lên. Kết quả khả quan trên là nhờ một số yếu tố.
Thứ nhất, trong 8 tháng đầu năm, tình hình kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ và tỷ giá ổn định, thanh khoản của các tổ chức tín dụng tốt, lãi suất huy động và cho vay trên thị trường tiền tệ đều giảm so với năm trước.
Thứ hai, trong công tác điều hành, ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính đã tổ chức tham vấn các thành viên thị trường. Trong quá trình triển khai, đã thường xuyên trao đổi với thành viên để kịp thời nắm bắt diễn biến thị trường, trên cơ sở đó điều hành thị trường trái phiếu chính phủ về khối lượng, kỳ hạn, về lãi suất một cách phù hợp, hiệu quả. Bên cạnh đó, Kho bạc Nhà nước đã công bố kế hoạch phát hành và lịch biểu chi tiết để các thành viên thị trường chủ động tham gia đầu tư trên thị trường trái phiếu chính phủ.
Thứ ba, bên cạnh các nghiệp vụ, kỹ thuật mới về phát hành trái phiếu chính phủ được triển khai từ tháng 9/2015 theo quy định tại Thông tư 111/2015/TT-BTC hướng dẫn phát hành trái phiếu chính phủ tại thị trường trong nước rất thành công. Việc phát hành trở lại trái phiếu chính phủ kỳ hạn 7 năm đã đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư và góp phần hoàn thành tốt khối lượng huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu chính phủ.
Để đa dạng hóa các sản phẩm trái phiếu chính phủ, từ lâu, nhiều thành viên thị trường đề xuất cơ quan quản lý nên triển khai phát hành trái phiếu lãi suất thả nổi. Tuy nhiên, đến nay, sản phẩm này vẫn chưa được triển khai là do đâu?
Hiện khung pháp lý cho phát hành trái phiếu chính phủ lãi suất thả nổi đã được quy định tại Thông tư 111/2015/TT-BTC. Tuy nhiên, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để có thể phát hành trái phiếu có lãi suất thả nổi, yếu tố quan trọng nhất là có chỉ số tham chiếu cho lãi suất thả nổi. Chỉ số này phải đảm bảo tính thường xuyên, rõ ràng, công khai, minh bạch.
Thông thường, các nước dựa vào các chỉ số tham chiếu là lãi suất tín phiếu kho bạc kỳ hạn 6 tháng hoặc 1 năm. Theo Nghị quyết của Quốc hội, hiện nay Bộ Tài chính không phát hành thường xuyên tín phiếu Kho bạc Nhà nước, do đó, việc triển khai sản phẩm trái phiếu có lãi suất thả nổi sẽ được thực hiện khi có chỉ số tham chiếu đáp ứng được các nguyên tắc như đã nêu trên.
Trong năm 2015, Bộ Tài chính đã nghiên cứu về sản phẩm trái phiếu chính phủ có lãi suất thả nổi và đã tham vấn thị trường về khả năng triển khai sản phẩm này. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay chưa thể triển khai phát hành trái phiếu chính phủ có lãi suất thả nổi do chưa có lãi suất tham chiếu phù hợp. Thời gian tới, khi Bộ Tài chính được phép phát hành trái phiếu chính phủ có kỳ hạn dưới 3 năm, có thể triển khai phát hành trái phiếu chính phủ có lãi suất thả nổi với lãi suất tham chiếu là lãi suất tín phiếu kho bạc kỳ hạn 6 tháng hoặc kỳ hạn 1 năm.
Thưa bà, đâu là những giải pháp mới sẽ được Bộ Tài chính triển khai để thúc đẩy thị trường trái phiếu chính phủ phát triển hiệu quả và chuyên nghiệp hơn theo thông lệ quốc tế ?
Trong những năm qua, thị trường trái phiếu chính phủ đã có những bước phát triển tích cực, khẳng định được tầm quan trọng trong công tác huy động vốn cho ngân sách nhà nước và là thị trường chuẩn cho thị trường tài chính. Theo đó, khung pháp lý đã được hoàn thiện theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tế phát triển thị trường của Việt Nam. Việc tổ chức thị trường phát hành và giao dịch đã được triển khai theo hướng hiện đại, thúc đẩy thanh khoản của thị trường.
Tuy nhiên, quy mô thị trường trái phiếu chính phủ còn nhỏ (đến hết năm 2015 mới đạt 16,18% GDP) so với các nước trong khu vực (khoảng 40 - 70% GDP), thanh khoản chưa cao và nhà đầu tư dài hạn trên thị trường còn hạn chế. Do đó, Bộ Tài chính tiếp tục triển khai các giải pháp theo lộ trình phát triển thị trường trái phiếu đến năm 2020 tại Quyết định 261/QĐ-BTC năm 2013 để thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu chính phủ trong những năm tiếp theo. Trong đó, tập trung vào một số giải pháp căn bản sau:
Thứ nhất, về khung khổ pháp lý, tiếp tục rà soát và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để phát triển thị trường trái phiếu chính phủ theo hướng nâng cao khả năng huy động vốn cho ngân sách nhà nước, tăng cường tính công khai, minh bạch trên thị trường, phát triển các sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư phù hợp với sự phát triển thị trường và thông lệ quốc tế, trong đó tập trung vào xây dựng các nhà tạo lập thị trường trái phiếu chính phủ trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp.
Thứ hai, về điều hành thị trường, tiếp tục điều hành thị trường trái phiếu chính phủ theo nguyên tắc ổn định, bền vững và phù hợp với thông lệ quốc tế. Theo đó, tiếp tục trao đổi thường xuyên với Ngân hàng Nhà nước để đảm bảo phối hợp chặt chẽ giữa công tác phát hành trái phiếu chính phủ và điều hành chính sách tiền tệ. Thường xuyên trao đổi, tham vấn các thành viên đấu thầu trái phiếu, đặc biệt tại thời điểm thị trường có biến động lớn để ổn định tâm lý thị trường, hỗ trợ công tác điều hành thị trường trái phiếu. Triển khai hoạt động của thị trường chứng khoán phái sinh. Thực hiện hoán đổi trái phiếu chính phủ giữa kỳ hạn ngắn và kỳ hạn dài nhằm kéo dài kỳ hạn trái phiếu, tăng thanh khoản trên thị trường. Thúc đẩy phát triển thị trường thứ cấp để tăng thanh khoản cho thị trường.
Thứ ba, về phát triển hệ thống nhà đầu tư, thực hiện các giải pháp để phát triển nhà đầu tư dài hạn trên thị trường trái phiếu chính phủ thông qua khuyến khích thành lập quỹ hưu trí tự nguyện, để tăng cầu đầu tư dài hạn, đổi mới cơ chế đầu tư của bảo hiểm xã hội để tăng nguồn vốn đầu tư của tổ chức này vào trái phiếu.
