Quang cảnh cảng hàng hóa ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo trang Al Jazeera, dù hai nhà lãnh đạo được kỳ vọng sẽ nỗ lực hạ nhiệt quan hệ Mỹ – Trung tại Hàn Quốc vào ngày 30/10, nhưng giới chuyên gia cho rằng khả năng đạt được một thỏa thuận toàn diện để giải quyết mọi bất đồng vẫn còn hạn chế.
Nhiều chi tiết về thỏa thuận dự kiến tập trung vào ngăn chặn leo thang căng thẳng trong tương lai, thay vì đảo ngược hoàn toàn cuộc chiến thương mại do ông Trump khởi xướng trong nhiệm kỳ đầu và mở rộng đáng kể từ khi trở lại Nhà Trắng năm nay. Một số biện pháp đề xuất còn liên quan đến các vấn đề mới phát sinh gần đây, như kế hoạch kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc từ ngày 1/12.
Bất kể kết quả cuộc gặp bên lề Hội nghị Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại thành phố Gyeongju, các chuyên gia nhận định Washington và Bắc Kinh sẽ tiếp tục cạnh tranh ảnh hưởng trong trật tự quốc tế đang thay đổi nhanh chóng.
Bà Deborah Elms, Trưởng bộ phận chính sách thương mại tại Quỹ Hinrich (Singapore), nhận định: “Tôi có dự báo khiêm tốn về cuộc gặp này. Dù chuyện gì xảy ra trong tuần này, căng thẳng kinh tế, các mối đe dọa áp thuế, kiểm soát xuất khẩu và việc sử dụng các công cụ phi truyền thống như quy tắc số hóa vẫn sẽ tiếp diễn”.
Những điểm chính của thỏa thuận dự kiến
Mặc dù các chi tiết cuối cùng vẫn do Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập quyết định, những nội dung cơ bản đã dần lộ diện trong những ngày gần đây.
Trong các cuộc phỏng vấn với truyền thông, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết Washington kỳ vọng Bắc Kinh sẽ hoãn áp dụng hạn chế xuất khẩu đất hiếm, trong khi kế hoạch áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc “về cơ bản sẽ không còn được đưa ra thảo luận”.
Ông Bessent cũng dự đoán Trung Quốc sẽ đồng ý tăng mua đậu nành Mỹ, phối hợp với Washington nhằm ngăn chặn dòng chảy hóa chất dùng sản xuất fentanyl, và phê duyệt thỏa thuận cuối cùng liên quan đến ứng dụng TikTok.
Dù hướng tới việc ngăn chặn leo thang, thỏa thuận như vậy vẫn giữ nguyên nhiều mức thuế quan, biện pháp trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu đang ảnh hưởng đến thương mại và hoạt động kinh doanh giữa hai bên.
Kể từ khi hai nước đạt được thỏa thuận ngừng một phần các vòng áp thuế trả đũa vào tháng 5, mức thuế trung bình của Mỹ với hàng hóa Trung Quốc vẫn duy trì trên 55%, trong khi Trung Quốc áp thuế trung bình khoảng 32% đối với hàng hóa Mỹ.
Mỹ đã đưa hàng trăm công ty Trung Quốc vào “danh sách đen” vì lý do an ninh quốc gia, đồng thời cấm xuất khẩu chip tiên tiến và thiết bị sản xuất quan trọng liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI).
Trung Quốc, ngược lại, đưa hàng chục công ty Mỹ vào “danh sách thực thể không đáng tin cậy”, tiến hành điều tra chống độc quyền với Nvidia và Qualcomm, đồng thời hạn chế xuất khẩu nhiều kim loại và đất hiếm, trong đó có gallium và dysprosium.
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc hội đàm bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Osaka, Nhật Bản, ngày 29/6/2019. Ảnh: AFP/TTXVN |
Kim ngạch thương mại Mỹ – Trung đã giảm mạnh kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 27% trong tháng 9, đánh dấu tháng giảm thứ sáu liên tiếp, trong khi xuất khẩu sang các khu vực khác như Đông Nam Á, Mỹ Latinh, châu Âu và châu Phi vẫn tăng. Nhập khẩu hàng hóa Mỹ vào Trung Quốc cũng giảm 16%, tiếp tục xu hướng đi xuống từ tháng 4.
Ông Wang Wen, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tài chính Chongyang thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận định: “Những mâu thuẫn mang tính cấu trúc giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn chưa được giải quyết. Quan hệ giữa hai siêu cường sẽ còn căng thẳng và có thể xấu đi trong tương lai. Quan trọng nhất, sức mạnh của Trung Quốc đang gia tăng và sẽ vượt Mỹ trong thời gian tới”.
Khó có “hạ nhiệt” căn bản
Bà Shan Guo, đối tác tại công ty nghiên cứu Hutong (Thượng Hải), cho rằng phần lớn nội dung thỏa thuận giữa ông Trump và ông Tập sẽ tập trung vào việc tránh leo thang.
Tuy nhiên, do Mỹ chưa có nguồn thay thế cho đất hiếm và khoáng sản từ Trung Quốc trong ngắn hạn, hai bên có thể tạm gác khác biệt lâu hơn so với các thỏa thuận trước đây.
“Điều này có thể giúp giảm rủi ro tiêu cực trong quan hệ Mỹ – Trung ít nhất trong một năm, hoặc thậm chí lâu hơn”, bà Guo nhận định.
Giáo sư Dennis Wilder – Giáo sư Đại học Georgetown, người từng công tác tại Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ – đánh giá dù hội nghị có thể mang lại “kết quả chiến thuật tích cực”, nhưng chưa thể khép lại cuộc chiến thương mại.
“Một thỏa thuận thương mại toàn diện vẫn chưa khả thi. Bộ trưởng Bessent và đối tác Trung Quốc sẽ tiếp tục đàm phán, với hy vọng đạt được thỏa thuận bền vững hơn khi Tổng thống Trump thăm Trung Quốc vào năm tới”, ông Wilder cho hay.
