Việc thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm. Trong ảnh: Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm của Viettel
Chính sách được mong đợi từ lâu
Chỉ 2 tuần sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 264/2025/NĐ-CP về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương, cuối tháng 10/2025, Hội đồng Nhân dân TP. Hải Phòng đã thông qua Nghị quyết phê duyệt Đề án thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm TP. Hải Phòng, với mức vốn đầu tư ban đầu 500 tỷ đồng từ ngân sách thành phố. Quỹ sẽ đầu tư vào các dự án công nghệ cao, doanh nghiệp khoa học - công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo trong các lĩnh vực trọng điểm như sản xuất thông minh, vật liệu mới, trí tuệ nhân tạo…, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm khoa học - công nghệ.
Trước đó, cuối tháng 9/2025, Hội đồng Nhân dân TP. Hà Nội đã thông qua đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm TP. Hà Nội do UBND Thành phố chủ trì, hoạt động theo mô hình hợp tác công - tư, không có tư cách pháp nhân. Ngân sách dự kiến góp tối đa 600 tỷ đồng, chiếm không quá 49% vốn điều lệ quỹ.
Cùng với đó, các địa phương như TP.HCM, TP. Đà Nẵng… cũng đang xúc tiến nghiên cứu, tham vấn để tiến tới thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm, hình thành mạng lưới quỹ cấp vùng nhằm kết nối và lan tỏa nguồn vốn đổi mới sáng tạo trên toàn quốc.
Ông Hoàng Minh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá, Nghị định 264/2025/NĐ-CP đã đặt nền móng thể chế cho thị trường đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam, gắn kết chính sách quốc gia, tiềm lực địa phương và tinh thần khởi nghiệp. Đây là mô hình mà nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng. Theo đó, Nhà nước khởi xướng, khu vực tư nhân đồng hành, thị trường dẫn dắt. Khi hoàn thiện các chính sách về thuế, sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, các quỹ mạo hiểm quốc gia và địa phương sẽ trở thành động lực quan trọng cho nền kinh tế đổi mới sáng tạo.
Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, cùng với nguồn vốn kích hoạt của Nhà nước, các quỹ sẽ kêu gọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cùng tham gia. Việc xã hội hóa quỹ ngay từ đầu là điểm khác biệt so với nhiều quốc gia chỉ vận hành bằng vốn công.
Đáng chú ý, tổ chức, cá nhân điều hành quỹ được miễn trừ trách nhiệm dân sự, loại trừ trách nhiệm hành chính với tổn thất đầu tư nếu đáp ứng đủ điều kiện. “Những quy định tiến bộ này sẽ giúp các địa phương an tâm hơn khi cử người đại diện vốn, quản lý quỹ”, ông Quất nói và bày tỏ kỳ vọng Việt Nam đạt 3 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm vào năm 2030, trong đó AI chiếm 70 - 75%, lọt top 40 GII và top 45 StartupBlink toàn cầu.
Ông Lê Văn Kiên, Phó giám đốc Sở KH&CN Hải Phòng nhận định, việc thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm có tác dụng lớn với khối doanh nghiệp công nghệ cao và start-up, nhất là trong giai đoạn đầu khi các nhà đầu tư tư nhân còn dè dặt vì rủi ro cao, thiếu thông tin và công cụ quản trị đầu tư.
Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội cũng cho biết, các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hiện gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn, đặc biệt là vốn giai đoạn sớm, do nhà đầu tư tư nhân thận trọng trước rủi ro. “Các quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước sẽ là cú hích đầu tiên để thị trường này hình thành đúng nghĩa”, ông nhấn mạnh.
Để quỹ đầu tư mạo hiểm thực sự phát huy vai trò dẫn dắt
Năm 2024, tổng vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đạt 398 triệu USD với 118 thương vụ. Hiện Việt Nam có 38 quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động, tổng quy mô dưới 500 triệu USD.
Theo TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, việc cho phép các địa phương thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao, khoa học - công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo là chủ trương có ý nghĩa kinh tế lớn. Tuy nhiên, để vận hành quỹ đúng nghĩa không dễ, nhất là ở cấp địa phương. Nhiều quỹ trực thuộc UBND hiện nay mang tính hành chính, chưa theo cơ chế đầu tư thực chất. Ngay cả TP.HCM - trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, cũng chưa hình thành được quỹ đầu tư mạo hiểm đúng nghĩa.
Ông Hiển khuyến nghị, trước khi lập quỹ, cần xây dựng hệ sinh thái gồm khu công nghệ cao, vườn ươm, hạ tầng nghiên cứu để có dự án đủ chất lượng cho quỹ đầu tư. Các quỹ mạo hiểm công nên mạnh dạn tuyển người từ khu vực tư nhân, thậm chí mời chuyên gia nước ngoài điều hành để kết hợp giữa Nhà nước và thị trường.
Ông Bùi Thành Đô, Chủ tịch Quỹ ThinkZone Ventures cho rằng, Việt Nam có tiềm năng phát triển đầu tư mạo hiểm, nhưng vẫn thiếu các thương vụ thoái vốn, khiến dòng vốn quốc tế còn dè dặt. “Nếu dòng tiền không ra được thì cũng khó vào”, ông nói.
Dẫn mô hình tại Hàn Quốc, Trung Quốc, Israel - nơi quỹ nhà nước dùng vốn mồi, đầu tư vào quỹ con để phân tán rủi ro, huy động thêm vốn tư nhân, tập trung vào lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, fintech, công nghệ giáo dục hay sinh học, ông Đô nhấn mạnh, mỗi quốc gia cần cách tiếp cận riêng, phù hợp thực tế.
Giám đốc BK Holdings, ông Phạm Tuấn Hiệp nhận định, phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam hiện tập trung vào start-up công nghệ thông tin, trong khi thiếu vắng các công ty công nghệ sâu như robot, điện toán đám mây, công nghệ sinh học hay vật liệu mới. Ông cho rằng, đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp Việt chủ yếu phục vụ nội bộ, một số tập đoàn lớn nhập công nghệ nước ngoài, còn viện nghiên cứu trong nước khó thương mại hóa sản phẩm.
Ông Hiệp bày tỏ mong muốn, Nhà nước tham gia sâu hơn, với vai trò dẫn dắt, “vừa kéo vừa đẩy”, để phát triển 11 nhóm công nghệ chiến lược. Trong đó, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được kỳ vọng là cú hích quan trọng giúp hình thành thị trường đầu tư mạo hiểm bền vững.
Về phần mình, ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) đánh giá, đây là chính sách đột phá của Nhà nước, không còn mang tính thử nghiệm như trong Luật Thủ đô. “Hy vọng, với tinh thần triển khai quyết liệt, sớm có 1 quỹ quốc gia và 34 quỹ địa phương. Khi ấy, từ vốn mồi của Nhà nước sẽ kéo theo dòng vốn mạo hiểm tư nhân trong và ngoài nước”, ông Thịnh chia sẻ.
