Ông có nhận xét gì về TTCK Việt Nam hiện nay?
TTCK Việt Nam có bước phát triển rõ nét trong thời gian gần đây, thể hiện qua giá trị vốn hóa toàn thị trường đạt hơn 80% GDP. Thị trường có nhiều triển vọng phát triển về mặt số lượng và chất lượng, song cũng tồn tại một số thách thức cần sớm giải quyết. Đó là nguồn vốn cho các doanh nghiệp (DN) tư nhân chủ yếu đến từ vay ngân hàng với thời hạn ngắn.
Giá trị vốn hóa thị trường tăng cao không có nghĩa nhu cầu huy động vốn từ khối DN tư nhân đã được đáp ứng, mà chủ yếu là thành quả của quá trình cổ phần hóa DN nhà nước gắn với niêm yết/đăng ký giao dịch.
Theo ông, TTCK Việt Nam đang đối mặt với những thách thức nào?
Trên thị trường cổ phiếu, số lượng nhà đầu tư hướng đến mục tiêu lợi nhuận trong ngắn hạn là rất nhiều. Điều này đôi khi cản trở nỗ lực của DN trong việc huy động vốn để phát triển sản xuất - kinh doanh, cũng như ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của DN.
Ông Konaka Tetsuo, Trưởng đại diện Văn phòng Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam
Trong khi đó, thị trường trái phiếu DN đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển, chưa đáp ứng nhu cầu huy động vốn của nhiều DN. Do đó, bên cạnh việc thúc đẩy thị trường này, Việt Nam cần nỗ lực tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch và hiệu quả, nhằm hỗ trợ DN phát triển.
Ông có thể chia sẻ kinh nghiệm phát triển TTCK của Nhật Bản?
Với mức vốn hóa đạt 120% GDP, TTCK Nhật Bản đứng hàng thứ hai trên thế giới. Nhật Bản nỗ lực duy trì sự phát triển TTCK công bằng, minh bạch và hiệu quả, giúp đáp ứng nhu cầu vốn phát triển dài hạn từ khối các DN tư nhân.
Những nỗ lực này bao gồm nâng cao quản trị DN và công bố thông tin; hiện đại hóa các tiêu chuẩn báo cáo tài chính; đa dạng hóa nhà đầu tư và công cụ đầu tư.
Nhật Bản cũng nỗ lực tạo ra cơ cấu thị trường hiệu quả nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng của các DN; cải thiện hệ thống giám sát, cũng như tăng cường bảo vệ các nhà đầu tư.
Nhằm nâng cao hiệu quả giao dịch trên thị trường, Nhật Bản đã sáp nhập hai Sở GDCK Tokyo và Osaka vào năm 2011. Đó là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử phát triển TTCK Nhật Bản.
Mặc dù các nước có thể có các nền tảng thể chế khác nhau, điều duy nhất quan trọng với bất kỳ quốc gia nào, trong đó có Việt Nam, là thúc đẩy môi trường kinh doanh thân thiện với DN nhằm thu hút các nguồn vốn và tiếp tục mở rộng cơ hội giúp các DN tư nhân thực hiện các nhu cầu đầu tư.
Chính phủ Việt Nam hiểu rõ điều này, cũng như sự cấp bách phải cải thiện thị trường cổ phiếu nhằm thúc đẩy sự phát triển về mặt kinh tế và xã hội thông qua tăng cường năng lực cho các bên liên quan. Đó cũng là lý do Chính phủ Nhật Bản đang hỗ trợ Việt Nam thông qua Dự án Hỗ trợ kỹ thuật được thực hiện với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), trực thuộc Bộ Tài chính.
Xin ông nói rõ hơn về dự án này?
Tháng 11/2018, JICA và SSC đã ký kết Biên bản triển khai Dự án “Tăng cường năng lực nâng cao tính công bằng và minh bạch của thị trường cổ phiếu Việt Nam”. Dự án này nhằm tăng cường năng lực của SSC và hai Sở GDCK Hà Nội và TP.HCM trong hoạt động giám sát thị trường và các trung gian thị trường, quản lý hoạt động niêm yết và phát hành cổ phiếu, đồng thời tăng cường nhận thức của lãnh đạo DN về bảo vệ nhà đầu tư.
Theo đó, JICA sẽ hỗ trợ SSC và hai Sở giao dịch rà soát khuôn khổ quản lý giám sát, cung cấp tư vấn, triển khai các hoạt động nâng cao năng lực, cập nhật các hướng dẫn/sổ tay hoạt động nội bộ và xem xét sửa đổi khung pháp lý liên quan. Dự án dự kiến bắt đầu thực hiện vào đầu năm 2019 và được triển khai trong 3 năm.
Dự án này được hình thành trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh triển khai “Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2012. Bản chiến lược đưa ra tầm nhìn cụ thể nhằm thúc đẩy TTCK Việt Nam hội nhập với TTCK các nước Đông Nam Á và thế giới.
Dự án cũng phù hợp với định hướng của Luật Chứng khoán sửa đổi. Thông qua dự án, JICA hy vọng, TTCK Việt Nam ngày càng trở nên công bằng và minh bạch, giúp thu hút hơn nữa các nhà đầu tư nước ngoài.
Với sự phát triển ổn định, Việt Nam đã trở thành quốc gia có mức thu nhập trung bình với những thay đổi tích cực. Trong bối cảnh đó, JICA tin tưởng, dự án được thiết kế phù hợp với nhu cầu cấp bách đặc thù của thị trường cổ phiếu Việt Nam, sẽ hỗ trợ những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam và góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
