Phiên thảo luận về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công tại hội trường
Sẽ đề xuất sửa đổi toàn diện vào năm 2026
Sau khi được thảo luận tại 16 tổ với 84 lượt ý kiến tham gia, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công (Dự thảo) đã được Quốc hội thảo luận tại hội trường vào sáng qua (18/11). Lần này, Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung nội dung của 23/63 điều của Luật Quản lý nợ công hiện hành.
Thảo luận tại tổ, nhiều ý kiến nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, sắp xếp, hoàn thiện bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, bảo đảm đồng bộ trong cải cách thể chế, đồng thời tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc trong thời gian qua.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, số điều sửa đổi, bổ sung khá lớn, trong khi luật này dự kiến tiếp tục sửa đổi toàn diện trong Chương trình lập pháp năm 2026, trình và thông qua tại kỳ họp tháng 10/2026. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cân nhắc việc sửa đổi ở kỳ họp này, nên nghiên cứu kỹ lưỡng để thực hiện sửa đổi toàn diện luật vào năm 2026.
Tại báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến thảo luận tổ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải thích, 23/63 điều được sửa đổi, bổ sung là các điều có liên quan mật thiết và nhằm giải quyết các vướng mắc từ thực tiễn, thực hiện cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền và tháo gỡ, thúc đẩy việc tiếp cận, sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi.
“Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tổng hợp các ý kiến đại biểu, các cơ quan của Quốc hội trong quá trình nghiên cứu, đề xuất sửa đổi toàn diện Luật vào năm 2026”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.
Với 9 đại biểu đăng đàn, thời gian thảo luận tại hội trường về Dự thảo diễn ra gần 1 giờ, các ý kiến đều tán thành sự cần thiết sửa đổi và đánh giá cao nhiều đề xuất mới ở lần sửa đổi này. “Việc hoàn thiện pháp luật lần này phù hợp với yêu cầu siết chặt kỷ luật tài chính - ngân sách, kiểm soát chặt chẽ nợ công, nâng cao trách nhiệm giải trình và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Dự thảo thể hiện nỗ lực lớn của cơ quan soạn thảo trong việc minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng, trả nợ công; đồng thời làm rõ thẩm quyền của các cơ quan trong đàm phán, ký kết và quản lý các khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài”, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) nhận xét.
Đồng quan điểm với một số vị đại biểu khác về việc bổ sung quy định “mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng”, nhưng vị đại biểu TP.HCM đề nghị cân nhắc quy định cụ thể hơn phạm vi “bình đẳng”. Vì trên thực tế, có những khoản nợ mang tính chất bắt buộc, có điều kiện ưu đãi, hoặc có bảo lãnh của Chính phủ, nên việc xếp ngang về mức độ ưu tiên thanh toán cần có phân loại rõ ràng. Việc bổ sung hướng dẫn chi tiết sẽ tránh xung đột khi xử lý các khoản nợ đến hạn trong điều kiện thị trường biến động.
Cân nhắc trách nhiệm của ngân hàng thương mại
Với những nội dung cụ thể, một trong những vấn đề được đại biểu quan tâm là điểm mới về phương thức cho vay. Dự thảo quy định, ngân hàng thương mại sẽ thực hiện cho vay lại với đơn vị sự nghiệp công lập thì không chịu rủi ro tín dụng; còn cho vay lại với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình dự án danh mục ưu tiên đầu tư của Nhà nước thì cơ quan cho vay chịu một phần rủi ro tín dụng.
Đồng tình việc trao thêm thẩm quyền cho ngân hàng thương mại trong hoạt động cho vay lại, song đại biểu Tâm Hùng phân tích, dự thảo yêu cầu ngân hàng thương mại phải có xếp hạng tín nhiệm quốc tế ngang bằng hoặc thấp hơn một bậc so với mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Quy định này là cần thiết, nhưng nên xem xét tính khả thi, bởi hiện nay, không có nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam được xếp hạng theo chuẩn quốc tế. Nếu giữ nguyên, thì nguy cơ thiếu đơn vị được ủy quyền là rất cao.
Vì thế, theo đại biểu, cần cân nhắc nghiên cứu bổ sung lộ trình áp dụng hoặc cơ chế đánh giá thay thế phù hợp hơn.
Theo đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), việc “cho phép ngân hàng chính sách hoặc ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo phương thức cơ quan cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng”, là cần thiết. Song, đại biểu Hòa còn băn khoăn và đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, cân nhắc vì “cho vay lại mà không chịu rủi ro” là chưa xác định trách nhiệm của các tổ chức tín dụng.
Vị đại biểu Đồng Tháp cho rằng, việc phải chịu rủi ro khi cho vay lại là thể hiện trách nhiệm của ngân hàng để có kiểm tra, giám sát, quản lý được nguồn cho vay. “Không thể cho vay mà không giám sát được. Bình thường, một ngân hàng thương mại cho người dân vay sản xuất, kinh doanh, họ cũng thường xuyên theo dõi hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân, xem lời lỗ ra sao. Đằng này, việc cho vay lại với số tiền rất lớn, số tiền này lại vay của Chính phủ, thì việc không chịu rủi ro tín dụng là không hợp lý”, đại biểu Phạm Văn Hòa nêu quan điểm và đề nghị có mức giới hạn cho vay lại.
Cũng tán thành tách bạch nguồn vốn ủy thác của Nhà nước với hoạt động cấp tín dụng thương mại, song đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) cho rằng, khi ngân hàng không chịu hoặc chịu rất ít rủi ro tín dụng, thì động lực thẩm định, giám sát khoản vay giảm, rủi ro mất vốn thực chất lại chuyển chủ yếu về phía ngân sách nhà nước.
Ông Nhân đề nghị, nếu giữ cơ chế này, thì Dự thảo cần phải quy định rõ tỷ lệ rủi ro tín dụng tối thiểu mà các tổ chức cho vay lại phải chịu. Đồng thời, giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết nguyên tắc phân bổ rủi ro giữa ngân sách, tổ chức cho vay lại, bên vay để tránh xung đột với Luật Tổ chức tín dụng, tránh tạo ra rủi ro.
Báo cáo giải trình, thay mặt Ban Soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cảm ơn các góp ý xác đáng của đại biểu. Hồi âm quan tâm của đại biểu về phương thức cho vay lại, Bộ trưởng cho biết, việc bổ sung các ngân hàng thương mại, bên cạnh ngân hàng chính sách theo Luật cũ, khi cho vay lại các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm bãi bỏ cơ chế độc quyền cho vay lại đơn vị sự nghiệp công lập của Ngân hàng Phát triển Việt Nam và tăng cường cơ chế cạnh tranh lành mạnh khi thẩm định vay lại, đảm bảo uy tín và chuyên nghiệp hơn. Qua đó, chất lượng thẩm định và quản lý cho vay lại được nâng cao, giúp hạn chế rủi ro tín dụng cho ngân sách.
Dự thảo luật cũng bổ sung cơ chế chia sẻ rủi ro tín dụng giữa Chính phủ và cơ quan cho vay lại khi thực hiện cho vay lại các dự án lớn, dự án thuộc danh mục ưu tiên đầu tư của Nhà nước. “Bộ Tài chính dự kiến báo cáo Chính phủ quy định tại Nghị định nguyên tắc ngân hàng thương mại chịu 10%, Chính phủ vẫn chịu phần lớn là 90%, thay vì ngân hàng thương mại không chịu rủi ro như hiện nay. Qua đó, chất lượng thẩm định và hiệu quả quản lý khoản vay được đảm bảo hơn”, Bộ trưởng cho hay.
Vẫn theo Bộ trưởng, việc bổ sung quy định khoản cho vay lại của ngân hàng thương mại chịu rủi ro tín dụng không tính vào tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và người có liên quan của khách hàng tại Dự thảo Luật sửa đổi hiện nay không xung đột với các quy định khác về an toàn vốn. Ngân hàng Nhà nước cũng thống nhất với đề xuất này.
Theo nghị trình, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công sẽ được Quốc hội bấm nút thông qua vào sáng 11/12, ngày cuối cùng của kỳ họp này.
Tiếp tục hoàn thiện quy định về hợp đồng bảo hiểm
Trong sáng qua, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm ngay từ khi thảo luận tổ là cần xây dựng hợp đồng mẫu cho bảo hiểm nhân thọ, hiện còn dài và phức tạp.
Hồi âm từ cơ quan soạn thảo (Bộ Tài chính) là, Thông tư 67/2023/TT-BTC của Bộ đã quy định chi tiết về các nội dung cơ bản của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, sức khỏe, đây có thể coi là quy tắc, điều khoản mẫu. Thông tư này cũng quy định doanh nghiệp phải cung cấp cho bên mua bảo hiểm tài liệu tóm tắt quy tắc, điều kiện, điều khoản bảo hiểm. Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định khi sửa đổi tổng thể Luật nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi khách hàng.
