Giữ chữ tín và niềm tin bằng nỗ lực minh bạch

Để TTCK tiếp tục phát triển bền vững, trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế, việc gây dựng niềm tin của nhà đầu tư đối với TTCK là vô cùng quan trọng.

Niềm tin của nhà đầu tư có được từ chính sự giữ chữ tín của tổ chức phát hành, công ty niêm yết, đăng ký giao dịch và các thành viên tham gia thị trường.

Hướng doanh nghiệp đến việc áp dụng các thông lệ quản trị công ty tốt

Từ phía các doanh nghiệp, chữ tín và niềm tin thị trường cần phải được xây dựng trên cơ sở thực hiện công khai, minh bạch thông tin, sử dụng vốn góp của nhà đầu tư hiệu quả, tuân thủ đúng theo quy định của pháp luật và thực hiện đầy đủ những cam kết với cổ đông của mình.

Niềm tin cũng đòi hỏi doanh nghiệp phải áp dụng các thông lệ quản trị công ty tốt nhất nhằm mang lại hiệu quả tối đa cho các cổ đông và một hệ thống kế toán, kiểm toán phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Ngoài ra, niềm tin của nhà đầu tư cũng đòi hỏi sự quản lý, giám sát hiệu quả của cơ quan quản lý TTCK, đó là xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ, cơ cấu tổ chức bộ máy phù hợp và triển khai hoạt động quản lý, giám sát tốt để vận hành thị trường hoạt động ngày càng hiệu quả.

Nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý, giám sát thị trường chứng khoán trong giai đoạn phát triển mới và thực hiện kế hoạch nâng hạng TTCK Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) luôn đặt công tác quản lý, giám sát công ty đại chúng là nhiệm vụ hàng đầu.

Sau gần 20 năm tạo lập ngành chứng khoán, năm 2015, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 48/2015/QĐ-TTg ngày 8/10/2015 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính, trong đó thành lập mới Vụ Giám sát công ty đại chúng.

Bên cạnh việc đốc thúc các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, công bố thông tin đúng quy định và hướng dần đến quản trị hiệu quả, việc thành lập một đơn vị chức năng giám sát chuyên biệt khối công ty đại chúng là một diễn biến mới, với khát vọng góp sức cải thiện chất lượng minh bạch lên mức cao hơn trên TTCK Việt Nam. 

Sẽ tăng cường giám sát, kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính

Theo Quyết định số 538/QĐ-BTC ngày 22/3/2016 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Vụ Giám sát có chức năng tham mưu cho Chủ tịch UBCK các vấn đề liên quan đến việc giám sát hoạt động công ty đại chúng và quản trị công ty, chủ trì, tham gia phối hợp với các đơn vị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, các chính sách, giải pháp, đề án liên quan đến nâng cao chất lượng hoạt động, tính minh bạch và quản trị công ty của công ty đại chúng; văn bản hướng dẫn chuyên môn, các quy định, tiêu chuẩn, quy trình nghiệp vụ liên quan đến giám sát việc sử dụng vốn huy động từ đợt chào bán chứng khoán của tổ chức phát hành, văn bản giám sát hoạt động, quản trị công ty của công ty đại chúng, góp ý văn bản về việc giám sát và kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán của các tổ chức kiểm toán và kiểm toán viên được chấp thuận thực hiện kiểm toán đối với các tổ chức có lợi ích công chúng trong lĩnh vực chứng khoán. Một số nhiệm vụ khác gồm:

- Trình Chủ tịch UBCK chấp thuận/hủy hồ sơ đăng ký công ty đại chúng;

- Giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động sử dụng vốn thu được từ chào bán chứng khoán và việc thực hiện các nghĩa vụ sau chào bán của các tổ chức phát hành;

- Giám sát và lập báo cáo giám sát phân tích tình hình quản trị công ty, các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán của công ty đại chúng;

- Giám sát, kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán của các tổ chức kiểm toán và kiểm toán viên được chấp thuận thực hiện kiểm toán đối với các tổ chức có lợi ích công chúng trong lĩnh vực chứng khoán;

- Giám sát các doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, doanh nghiệp nước ngoài chuyển đổi, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là công ty đại chúng phát hành, niêm yết chứng khoán trên TTCK Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam phát hành, niêm yết chứng khoán trên TTCK nước ngoài; vấn đề góp vốn, mua cổ phần và niêm yết chứng khoán liên quan đến yếu tố nước ngoài;

- Giám sát hoạt động chào mua công khai và thâu tóm, sáp nhập trên TTCK;

- Thực hiện kiểm tra các đối tượng thuộc phạm vi quản lý theo phân công của Chủ tịch UBCK.

Vụ Giám sát công ty đại chúng đã chính thức đi vào hoạt động từ 1/1/2016, thực hiện kiện toàn bộ máy nhân sự, xây dựng quy chế làm việc, quy trình chuyên môn nghiệp vụ, quy chế phối hợp giữa các đơn vị thuộc UBCK, các sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam để đáp ứng yêu cầu và triển khai nhiệm vụ được giao.

Bên cạnh nhiệm vụ chính là thúc đẩy các doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin định kỳ, bất thường và theo yêu cầu, đơn vị mới sẽ tăng cường giám sát, kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính của công ty niêm yết, đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM và công ty đại chúng chưa niêm yết, qua đó nâng cao tính minh bạch và chất lượng thông tin của báo cáo tài chính công bố trên TTCK, đặc biệt tập trung đối với các công ty chưa tuân thủ nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin theo quy định, các công ty có hoạt động kinh doanh khó khăn, thua lỗ kéo dài, âm vốn chủ sở hữu, số liệu tài chính có sai lệch lớn.

Đầu năm 2016, UBCK đã phối hợp với Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán, Bộ Tài chính và Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) tổ chức hội nghị phổ biến các vấn đề sai sót thường gặp trong báo cáo tài chính kiểm toán và trao đổi một số vướng mắc khi triển khai thực hiện Thông tư số 200/2014/TT-BTC.

Trong hoạt động nghiệp vụ, cơ quan chức năng sẽ chú trọng vào giám sát sử dụng vốn của tổ chức phát hành để kịp thời phát hiện các trường hợp sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán không đúng mục đích, đề xuất biện pháp chấn chỉnh, xử lý theo quy định. Cùng với đó, sẽ xem xét, giải quyết kịp thời các đơn thư phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của các tổ chức, cá nhân, cổ đông, nhà đầu tư liên quan đến công ty đại chúng.

Một điểm nhấn khác là bên cạnh phương thức giám sát thường xuyên từ xa, năm 2016, UBCK  phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra, thanh tra trực tiếp đối với các công ty đại chúng và công ty kiểm toán được chấp thuận để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý theo quy định.

Theo đó, trong năm 2016, UBCK đã xử phạt vi phạm hành chính nhiều trường hợp, chuyển cơ quan chức năng điều tra đối với một số trường hợp có dấu hiệu của tội phạm. UBCK cũng đã đình chỉ tư cách được chấp thuận kiểm toán cho các tổ chức có lợi ích công chúng trong lĩnh vực chứng khoán đối với 1 công ty kiểm toán và 15 kiểm toán viên. 

Sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư

Để tiếp tục sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư, công tác giám sát công ty đại chúng trong năm 2017 và thời gian tới dự kiến sẽ tập trung vào những nội dung chính sau:

- Tiếp tục nghiên cứu, tham gia xây dựng dự thảo Luật Chứng khoán, các văn bản, chính sách đối với các vấn đề liên quan đến giám sát hoạt động, sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư, quản trị công ty, việc sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán chứng khoán, giám sát và kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán.

- Nâng cao công tác giám sát việc tuân thủ nghĩa vụ của sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư theo quy định của pháp luật, đánh giá tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động của công ty đại chúng, tình hình quản trị công ty... Trên cơ sở giám sát, đánh giá để đề xuất phương án xử lý tổng thể và từng trường hợp cụ thể kịp thời theo quy định của pháp luật.

- Tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan trong việc thực hiện giám sát, kiểm tra đối với các sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư và tổ chức kiểm toán, kiểm toán viên được chấp thuận trong lĩnh vực chứng khoán.

- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tiếp tục thúc đẩy các sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư đăng ký, sử dụng hệ thống IDS, tạo thuận lợi cho các sứ mệnh củng cố niềm tin cho nhà đầu tư thực hiện nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin trên TTCK, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch của TTCK.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước
Đặc san 20 năm thị trường chứng khoán Việt Nam