Nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này được cho là việc thị trường chứng khoán đón nhận một luồng tiền khổng lồ như thác lũ đổ vào mua cổ phiếu. Những e ngại về việc điểm số thị trường đã ở vùng "cao" và tin TP.HCM giãn cách xã hội, với nhiều nhà đầu tư lại có cách nhìn khác. Đó là cơ hội kinh doanh hiếm hoi sẽ khiến tiền tiếp tục tìm đến chứng khoán.
Nếu xét ở bình diện bức tranh chứng khoán khu vực và thế giới, định giá thị trường chứng khoán Việt Nam chưa hẳn là quá đắt đỏ khi PE trung bình trên HOSE mới đạt 16,78x trong khi tại các thị trường phát triển như Mỹ là 25x.
Dù vậy khi thị trường giao dịch sôi động cũng là lúc sàn HSX rơi vào trạng thái "đơ", "nghẽn", "loạn giá". Nếu như thời điểm nghẽn lệnh cách đây 3 tháng, phải tới phiên chiều bảng điện mới loạn nhịp thì nay tình trạng này xảy ra phổ biến từ đầu phiên sáng. Mở tài khoản ở công ty chứng khoán lớn, song nhiều nhà đầu tư cho biết, trong nhiều phiên giao dịch, đặt lệnh xong phải tới 7-8 phút sau lệnh mới được gửi vào hệ thống, khi ấy giá khớp đã nhảy khác xa lệnh đặt của nhà đầu tư. Cũng có rất nhiều trường hợp giá khớp đã tăng đến vài lai ở một mã chứng khoán nhưng bảng điện HOSE vẫn hiển thị mức giá thấp, khiến nhà đầu tư rơi vào cảnh “bán hớ”.
Lãnh đạo nhiều công ty chứng khoán chia sẻ, “dữ liệu giá và dữ liệu tình trạng lệnh HOSE trả về rất chậm”
Tình trạng này khiến nhiều nhà đầu tư bị "bịt mắt dò đường" khi giao dịch và nhiều người đã bị "rơi hàng" do lo ngại rủi ro khi hệ thống không nhận lệnh lúc muốn bán, muốn mua và ngược lại.
Vấn đề được nhà đầu tư e ngại hơn khi tình trạng nghẽn lệnh trầm trọng tái diễn là khả năng các chỉ số chứng khoán, cũng như thị giá nhiều mã chứng khoán bị bóp méo thô thiển.
Lấy ví dụ, khi HOSE đơ bảng, lệnh ở các công ty chứng khoán lớn đa phần không được đẩy vào hệ thống, chỉ có một số công ty chứng khoán nhỏ chạy lệnh, chỉ cần 100 cổ phiếu khớp phiên ATC giá trần hoặc giá sàn, đây cũng là giá chốt của cả phiên giao dịch. Thực tế này không phản ánh đúng thị trường trong phiên.
Tương tự, giá chốt cuối ngày của các mã chứng khoán được tính toán để ra chỉ số VN-Index, vì thế chỉ số cũng có thể rơi vào tình trạng bị bóp méo và phi thị trường.
Việc nâng tải của HOSE trong thời gian qua để thị trường khớp được giá trị trên 20.000 tỷ đồng/phiên, trong khi trước đây chỉ cần đạt đến 14.000 tỷ đồng/phiên đã bị nghẽn lệnh, khiến các nhà đầu tư đặt câu hỏi: Vậy hệ thống hiện hành có tiếp tục được tối ưu hóa và mở tải nữa hay không?
Nhà đầu tư cũng muốn biết, tiến độ dự án mà HOSE và FPT đang triển khai nhằm xây dựng hệ thống giao dịch dự phòng.
HOSE chủ động dừng giao dịch chứng khoán chiều 1/6/2021
Theo ông Lê Hải Trà, Tổng Giám đốc HOSE trả lời VTV, dự án này, HOSE đang phối hợp với FPT triển khai theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Tài chính, Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) để tạo ra một giải pháp giảm tình trạng quá tải hiện nay của HOSE.
Đây là một giải pháp sử dụng phần mềm hệ thống giao dịch đang được sử dụng tại Hà Nội và sẽ triển khai trên một nền tảng hạ tầng tại Thành phố Hồ Chí Minh để có thể thay đổi hệ thống khớp lệnh của HOSE. Đã có những phân tích, đánh giá giữa HOSE, HNX, Trung tâm lưu ký và các đơn vị IT của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán.
Các bên có liên quan đang đặt một cái kế hoạch theo lời ông Trà là “tham vọng”, kế hoạch 100 ngày. Theo đó, các bên sẽ tiến hành thử nghiệm phiên bản đầu tiên. Mục tiêu là hệ thống phải giải quyết được khoảng 3-5 triệu lệnh một ngày.
Dù vậy, khi được đặt yêu cầu cập nhật tiến độ hợp tác với HOSE trong việc triển khai hệ thống giao dịch nhằm xử lý tình trạng “nghẽn lệnh”, lãnh đạo FPT cho biết, họ được yêu cầu không phát ngôn về việc này, chỉ có HOSE, UBCK và Bộ Tài chính được lên tiếng.
Báo Đầu tư Chứng khoán đã chuyển các vấn đề nhà đầu tư và thị trường quan tâm đến UBCK và đang chờ câu trả lời.