Ước tính, trong năm 2024, tổng thời gian doanh nghiệp tiết kiệm được là hơn 22 triệu giờ nhờ việc áp dụng kê khai thuế theo quý
60% thủ tục hành chính được điện tử hóa toàn trình
Mức độ thuận tiện trong việc nộp thuế của Việt Nam so với thế giới hiện nay ra sao, thưa bà?
Mức độ thuận tiện trong việc nộp thuế của Việt Nam đã tăng 22 bậc, từ 141 lên 109 trên thế giới, trong số 190 quốc gia và vùng lãnh thổ được Ngân hàng Thế giới quan sát và đánh giá. Đây là một con số rất tích cực.
Chính phủ đã có các nghị quyết quan trọng nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, như Nghị quyết số 19 (giai đoạn 2014-2018), Nghị quyết số 02 năm 2024. Dù tập trung vào nhiều nội dung trọng tâm khác nhau như chuyển đổi số, kinh tế xanh, nhưng cải cách thủ tục hành chính và rà soát thủ tục thuế chưa bao giờ bị bỏ qua.
 |
Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Chánh văn phòng Hội Tư vấn thuế Việt Nam |
Từ năm 2020 đến nay, quá trình cắt giảm thủ tục đã được thực hiện rõ rệt: cắt giảm từ 304 thủ tục hành chính xuống còn 219 thủ tục vào tháng 4/2025. Đáng chú ý, 60% thủ tục hành chính đã được điện tử hóa toàn trình. Người nộp thuế có thể thực hiện kê khai, nộp hồ sơ trực tuyến 24/7, theo dõi thông tin nộp thuế hoàn toàn qua cổng điện tử, không cần phải đến trực tiếp cơ quan thuế.
Ngân hàng Thế giới và Văn phòng Nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN + 3 đánh giá, Việt Nam đã cải thiện mạnh mẽ môi trường vĩ mô, từ nhóm nước ở mức thấp vươn lên nhóm 4 nước tốt nhất khu vực ASEAN, chỉ đứng sau Singapore, Thái Lan và Malaysia. Nếu so với Thái Lan và Malaysia, Việt Nam có tính cạnh tranh tương đồng cao và hoàn toàn có thể nỗ lực bứt phá vươn lên.
Tiết kiệm hơn 200 tỷ đồng nhờ giảm thủ tục thuế
Những cắt giảm thủ tục hành chính đó đem lại kết quả cụ thể gì cho doanh nghiệp? Bà có thể đưa ra con số ước tính về thời gian và chi phí tiết kiệm?
Hệ thống thuế Việt Nam khá lớn với 9 sắc thuế cơ bản, nên số lượng thủ tục hành chính ban đầu rất nhiều.
Tôi xin chia sẻ hai câu chuyện điển hình về lợi ích của việc cắt giảm, đơn giản hóa các dịch vụ thuế.
Thứ nhất là câu chuyện đăng ký thuế liên thông với thủ tục đăng ký kinh doanh. Trước đây, doanh nghiệp mất 3 ngày chờ đợi ở mỗi cơ quan (đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế). Nhờ xây dựng liên thông trao đổi dữ liệu và cơ sở dữ liệu quốc gia về doanh nghiệp, người nộp thuế chỉ cần nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Cơ quan quản lý kinh doanh sẽ truyền dữ liệu sang cơ quan thuế để cấp mã số thuế dùng chung cho nhiều mục đích.
Người nộp thuế đã tiết kiệm ít nhất 3 ngày chờ đợi và không phải thực hiện thủ tục thủ công. Ước tính sơ bộ, khoảng 157.000 doanh nghiệp mới thành lập năm 2024 nhân với 3 ngày chờ đợi tiết kiệm được 471.000 ngày làm việc. Con số tiết kiệm cho nền kinh tế Việt Nam có thể đạt hơn 200 tỷ đồng.
Thứ hai là thủ tục khai thuế giá trị gia tăng. Ngành thuế cho phép doanh nghiệp nhỏ (doanh thu doanh thu bằng hoặc dưới 50 tỷ đồng) chuyển từ khai thuế theo tháng sang khai thuế theo quý. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm được 8 lần thực hiện hồ sơ khai thuế mỗi năm. Việc thực hiện khai điện tử toàn bộ cũng giúp tiết kiệm thời gian đáng kể.
Thời gian trung bình một doanh nghiệp hoàn thành hồ sơ khai thuế giá trị gia tăng đã giảm mạnh: từ 18-20 giờ/hồ sơ năm 2015, xuống 8-10 giờ/hồ sơ năm 2020 và hiện nay chỉ còn 4 giờ/hồ sơ khai thuế.
Ước tính, trong năm 2024, tổng thời gian doanh nghiệp tiết kiệm được là hơn 22 triệu giờ nhờ việc áp dụng kê khai thuế theo quý. Tương tự, thuế thu nhập cá nhân cũng được nộp theo quý nếu doanh nghiệp kê khai thuế giá trị gia tăng theo quý, qua đó tiết kiệm thêm thời gian chuẩn bị hồ sơ.
Hóa đơn điện tử: Cơ hội cho doanh nghiệp tăng trưởng
Nhờ các thủ tục hành chính thuế đơn giản, sự đồng hành của cơ quan quản lý trong hỗ trợ doanh nghiệp, người nộp thuế Việt Nam đã nâng một cấp bậc mới trong tuân thủ pháp luật về thuế, độ tin cậy cao, tạo hiệu ứng tích cực cho nền kinh tế.
Việc áp dụng hóa đơn điện tử mang lại thuận lợi và cải thiện sức cạnh tranh của doanh nghiệp như thế nào?
Hóa đơn điện tử được ngành thuế triển khai từ năm 2020 theo lộ trình áp dụng đại trà toàn diện.
Đây được xem là cơ hội vàng cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Trước năm 2020, phần mềm kế toán, quản trị phân tán và doanh nghiệp chưa thấy hết sự cần thiết của ứng dụng công nghệ thông tin. Khi Nhà nước quy định bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử (theo Nghị định 123 năm 2020), nó đã trở thành một yêu cầu sống còn đối với doanh nghiệp.
Khi triển khai hóa đơn điện tử, doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn kết nối được phần mềm hóa đơn điện tử với các phần mềm quản trị khác (bán hàng, kho hàng, lương, công nợ...). Nhiều nội dung được tích hợp đồng bộ. Từ đó, ngành kinh tế số nổi lên, nhiều doanh nghiệp phát triển các phần mềm quản trị.
Điều này mang lại hiệu quả lớn: Chủ doanh nghiệp biết được hoạt động kinh doanh đang ở đâu, điều chỉnh để tăng cường hiệu quả, biết mức độ tuân thủ, phòng ngừa rủi ro do thiếu thông tin. Quá trình số hóa này mang lại cho doanh nghiệp một bức tranh toàn diện, kịp thời. Doanh nghiệp nắm bắt cơ hội kịp thời để đẩy mạnh tính cạnh tranh, nâng cao khả năng cạnh tranh với doanh nghiệp FDI. Nền kinh tế Việt Nam nói chung tăng tính minh bạch, thu hút vốn đầu tư.
Doanh nghiệp mong muốn cải cách thuế: minh bạch và ổn định
Bên cạnh nỗ lực của cơ quan thuế, các doanh nghiệp cần thêm kênh hỗ trợ nào khác để có thêm sự đồng hành, thưa bà?
Để cùng tiến bước và cùng hưởng lợi, các doanh nghiệp cần phải chủ động thích ứng, nắm bắt thời cơ. Doanh nghiệp nên tham gia vào hội ngành nghề để có tiếng nói chung trong góp ý xây dựng chính sách. Đặc biệt, doanh nghiệp nên tham gia các buổi đối thoại chính sách giữa các hiệp hội với Bộ Tài chính để nắm bắt và phân tích vướng mắc, giúp đạt được đồng thuận, tránh gây hiểu lầm, bức xúc. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể sử dụng đại lý thuế để hỗ trợ trong quá trình tuân thủ pháp luật.
Các doanh nghiệp kỳ vọng cơ quan thuế tiếp tục có những cải cách nào để minh bạch và giảm chi phí thuế?
Doanh nghiệp có tâm lý chung là sẵn sàng tuân thủ. Họ mong muốn hai điều: một là minh bạch và hai là ổn định nhất quán.
Thứ nhất là minh bạch. Pháp luật thuế cần quy định rõ ràng, chỉ được hiểu theo một nghĩa, không gây tranh cãi. Cần lấy ý kiến, đánh giá tác động đến người nộp thuế để khi ban hành, doanh nghiệp hiểu rõ chính sách, từ đó chủ động có phương án tổ chức kinh doanh, kế hoạch đầu tư tương ứng.
Thứ hai là chính sách ổn định, nhất quán theo chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu chính sách thuế thay đổi thường xuyên, doanh nghiệp rất bị động. Vì vậy, người nộp thuế mong muốn nếu chính sách thuế thay đổi theo hướng siết chặt hoặc ngược chiều, cần có thời gian với chu kỳ ổn định 5-7 năm hoặc có thời gian chuyển đổi, chuyển tiếp để doanh nghiệp chuẩn bị điều kiện tuân thủ.
Ứng dụng AI hỗ trợ, phân nhóm người nộp thuế
Còn giải pháp gì để cải cách thủ tục thuế mang lại sự thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp?
Cải cách là câu chuyện thường xuyên. Cơ quan quản lý sẽ chuyển đổi từ văn hóa quản lý sang văn hóa phục vụ doanh nghiệp.
Thứ nhất, tiếp tục rà soát đơn giản hóa thủ tục hành chính, trên cơ sở thực hiện số hóa, liên thông dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, về doanh nghiệp và về quản lý thuế. Để làm được điều này cần đẩy mạnh số hóa, chuyển đổi số trong ngành thuế và liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước.
Thứ hai, tăng cường cung cấp dịch vụ công, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ và phân nhóm người nộp thuế thành nhóm tuân thủ tốt, nhóm vừa và nhóm tuân thủ kém. Với nhóm tuân thủ tốt: tăng cường mức độ thuận lợi trong việc thực hiện các thủ tục hành chính và giảm yêu cầu giải trình, bổ sung thông tin. Với nhóm tuân thủ ở mức độ vừa: tăng cường hỗ trợ để họ dần chuyển sang kênh tuân thủ tốt. Chỉ tăng cường giám sát ở nhóm có ý thức tuân thủ kém. Khi phân loại như vậy, người nộp thuế sẽ phải thay đổi, chuyển dần sang nhóm tuân thủ tốt.
Cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình là chỉ dấu đánh giá chất lượng dịch vụ hành chính. Thông tin giữa người nộp thuế và cơ quan thuế được minh bạch, ghi vết, giúp người nộp thuế chủ động tiếp cận thông tin, tuân thủ tự nguyện, hạn chế sai sót. Mức độ tuân thủ của cộng đồng người nộp thuế Việt Nam sẽ nâng lên cấp độ mới, mang lại sự tin cậy cao và hiệu ứng tích cực cho nền kinh tế.
