Từ "gã khổng lồ" đến việc học cách "cúi đầu"
Theo báo cáo mới nhất từ Reuters, Gemini đang trên đường nhận được sự phê duyệt từ Malta, trong khi Coinbase được kỳ vọng sẽ có được giấy phép từ Luxembourg. Đây là bước ngoặt đáng chú ý khi xét đến lịch sử "không mấy êm đẹp" của hai sàn này với thị trường châu Âu.
Gemini, sàn giao dịch do cặp song sinh Tyler và Cameron Winklevoss thành lập, từng là một trong những cái tên uy tín nhất thị trường. Vào giai đoạn "hoàng kim" từ năm 2014 đến 2020, Gemini được biết đến như một sàn giao dịch có độ tin cậy cao, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định tại Mỹ. Công ty từng có kế hoạch mở rộng mạnh mẽ ra thị trường quốc tế, bao gồm châu Âu, và được xem là hình mẫu về sự tuân thủ pháp luật trong ngành tiền số.
Tuy nhiên, những năm 2021-2023 đánh dấu giai đoạn khủng hoảng và rút lui của Gemini. Sự sụp đổ của FTX và các vụ bê bối liên quan đến việc cho vay crypto đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến công ty. Gemini buộc phải sa thải hàng trăm nhân viên và tạm dừng nhiều dự án mở rộng quốc tế. Đặc biệt, chương trình cho vay Gemini Earn đã gặp khó khăn nghiêm trọng, khiến nhiều nhà đầu tư mất tiền và uy tín của công ty bị ảnh hưởng nặng nề.
Việc MiCA có hiệu lực và tạo ra khung pháp lý rõ ràng đã thúc đẩy Gemini xem xét lại chiến lược châu Âu từ năm 2024. Malta được chọn làm "cửa ngõ" vào EU không phải ngẫu nhiên, mà vì quốc gia này từng được mệnh danh là "Blockchain Island" nhờ chính sách thân thiện với tiền số và có cơ quan quản lý hiểu biết sâu về lĩnh vực này.
Trong khi đó, Coinbase, sàn giao dịch lớn nhất Mỹ, có một câu chuyện phức tạp hơn với châu Âu. Giai đoạn 2018-2021 đánh dấu tham vọng mở rộng của Coinbase tại châu Âu, khi công ty mở văn phòng tại London, Dublin và Berlin. Coinbase từng tự hào về việc có thể hoạt động trong môi trường pháp lý nghiêm ngặt và coi đây là lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ.
Thế nhưng, khi các quy định quản lý tiền số ngày càng chặt chẽ từ 2021-2023, Coinbase bắt đầu có những "bất đồng" với cơ quan quản lý châu Âu. Công ty từng phàn nàn về sự "không rõ ràng" của các quy định và thậm chí đe dọa rút khỏi một số thị trường. CEO Brian Armstrong nhiều lần bày tỏ sự bức xúc về môi trường pháp lý "khó đoán" tại châu Âu trong các cuộc phỏng vấn và trên mạng xã hội.
Sau khi thấy MiCA tạo ra khung pháp lý ổn định từ 2024, Coinbase đã thay đổi hoàn toàn thái độ. Việc chọn Luxembourg làm "cửa ngõ" cho thấy công ty đang nghiêm túc với kế hoạch trở lại. Phát ngôn viên Coinbase đã gọi Luxembourg là "trung tâm tài chính toàn cầu được tôn trọng", thể hiện sự tôn trọng mới đối với thị trường châu Âu.
MiCA: Quy định thay đổi cuộc chơi
Quy định Markets in Crypto-Assets (MiCA) có hiệu lực từ tháng 6/2024 và được triển khai đầy đủ từ tháng 12/2024, đã tạo ra một "luật chơi" hoàn toàn mới cho thị trường tiền số châu Âu. MiCA tạo ra khung pháp lý thống nhất cho 27 quốc gia thành viên EU, yêu cầu các sàn giao dịch phải có giấy phép cụ thể, quy định nghiêm ngặt về stablecoin và việc bảo vệ nhà đầu tư, đồng thời tăng cường minh bạch và báo cáo.
Điều quan trọng nhất là MiCA đã chấm dứt tình trạng "mỗi nước một luật" trước đây, khi các sàn giao dịch phải đối phó với 27 bộ quy định khác nhau. Giờ đây, một giấy phép từ bất kỳ quốc gia thành viên EU nào đều có thể được sử dụng trên toàn khối, tạo ra sự hấp dẫn lớn cho các công ty muốn tiếp cận thị trường 450 triệu người tiêu dùng.
Việc Gemini chọn Malta và Coinbase chọn Luxembourg phản ánh hai chiến lược khác nhau nhưng đều có sự tính toán cẩn thận. Malta từng được mệnh danh là "đảo blockchain" nhờ chính sách thân thiện, có cơ quan quản lý hiểu biết sâu về tiền số và chi phí hoạt động tương đối thấp. Binance cũng từng đặt trụ sở tại đây trước khi gặp khó khăn với các cơ quan quản lý toàn cầu.
Ngược lại, Luxembourg là một trong những trung tâm tài chính lớn nhất châu Âu, có kinh nghiệm quản lý các tổ chức tài chính phức tạp và môi trường pháp lý ổn định, minh bạch. Amazon và PayPal đều có hoạt động quan trọng tại đây, cho thấy sức hấp dẫn của quốc gia này đối với các công ty công nghệ lớn.
Làn sóng "hồi tâm chuyển ý"
Gemini và Coinbase không phải là những cái tên duy nhất trong làn sóng "quay đầu xe" này. Bybit đã nhận được phê duyệt hoạt động thông qua Áo, trong khi Binance đã cập nhật quy trình tại Ba Lan để tuân thủ MiCA. Nhiều sàn giao dịch khác cũng đang trong quá trình đăng ký giấy phép, cho thấy sức hút mạnh mẽ của thị trường EU sau khi có khung pháp lý rõ ràng.
Điều thú vị là nhiều sàn này từng có thái độ "thách thức" hoặc "phớt lờ" các quy định châu Âu trong quá khứ. Sự thay đổi thái độ này phản ánh sự trưởng thành của ngành crypto và nhận thức ngày càng rõ ràng rằng tuân thủ pháp luật là con đường duy nhất để phát triển bền vững.
Một trong những điểm gây tranh cãi nhất của MiCA là quy định về stablecoin, yêu cầu các nhà phát hành phải giữ một phần "đáng kể" dự trữ tại các ngân hàng châu Âu. Tether, nhà phát hành USDT lớn nhất thế giới, đã từ chối tuân thủ MiCA với lý do yêu cầu này không hợp lý và có thể ảnh hưởng đến tính thanh khoản của đồng tiền.
Tuy nhiên, Circle (USDC), Crypto.com và ít nhất 10 stablecoin khác đã được phê duyệt, cho thấy không phải tất cả các công ty đều coi MiCA là rào cản không thể vượt qua. Điều này tạo ra một cuộc cạnh tranh mới trong thị trường stablecoin châu Âu, nơi các đồng tiền tuân thủ MiCA có thể có lợi thế cạnh tranh so với những đồng tiền không tuân thủ.
Mặc dù có nhiều kỳ vọng, kết quả ban đầu của MiCA có phần chưa được thỏa mãn. Fabio Panetta, Thống đốc Ngân hàng Italy, đã chia sẻ rằng tại Italy - một trong những thị trường lớn nhất EU - MiCA chưa thực sự thúc đẩy việc sử dụng stablecoin như kỳ vọng. Thay vào đó, người dùng chủ yếu quan tâm đến dịch vụ lưu ký và giao dịch, cho thấy thị trường vẫn đang trong giai đoạn thích ứng với khung pháp lý mới.
Điều này không có nghĩa là MiCA thất bại, mà có thể phản ánh thời gian cần thiết để thị trường và người tiêu dùng thích ứng với quy định mới. Kinh nghiệm từ các thị trường khác cho thấy việc áp dụng công nghệ mới thường cần thời gian, đặc biệt khi có sự thay đổi lớn về mặt pháp lý.
