Hệ thống năng lượng Mặt Trời mái nhà ở phường Long Bình, thành phố Biên Hòa. (Ảnh: Nguyễn Văn Việt/TTXVN)
Gần đây, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có văn bản số 4971/EVN-KD ngày 23/7/2020 đề nghị Bộ Công Thương và Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hướng dẫn xử lý vướng mắc về việc phân biệt giữa hệ thống điện Mặt Trời mái nhà và điện Mặt Trời mặt đất nối lưới.
Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một trong số nhiều vướng mắc liên quan đến điện Mặt Trời mái nhà.
Mới đây, EVN tiếp tục có văn bản số 5398/EVN-KD đề nghị Bộ Công Thương hướng dẫn, giải quyết vướng mắc đối với các hệ thống điện Mặt Trời mái nhà.
Nhiều vướng mắc chờ hướng dẫn
Theo báo cáo từ EVN, vướng mắc lớn hiện nay là định nghĩa về công trình xây dựng và cơ sở để xác định là loại hình điện Mặt Trời mái nhà: trường hợp các công trình xây dựng dân dụng, nhà xưởng có sẵn (trụ sở, nhà máy, trường học, trung tâm thương mại, khu công nghiệp…) thì đảm bảo quy định ở Quyết định 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện Mặt Trời tại Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện nay, nhiều dự án điện Mặt Trời có công suất dưới 1MW thực hiện theo mô hình trang trại nông nghiệp thì cơ sở để xác định có phải là điện Mặt Trời mái nhà chưa rõ ràng và chưa có hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng.
Ngoài ra, việc xác định “tấm pin quang điện lắp đặt trên mái nhà” theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg cũng gặp khó khăn do hình thức “mái nhà” rất đa dạng về hình thức tấm mái (mái tôn, mái nhựa, tấm lấy sáng, bạt nylon, lưới hoặc bản thân tấm pin thay thế mái nhà…), cách thức lợp mái (trên/dưới xà gồ…) trong khi các quy định để xác định thế nào là mái nhà chưa cụ thể.
Nhiều dự án lắp đặt trên khung giá đỡ nằm trên đất vườn, đất nông nghiệp theo mô hình kinh tế trang trại, có mục đích chính là để sản xuất điện Mặt Trời nhằm hưởng giá bán điện dành cho điện Mặt Trời mái nhà.
Một số công trình dùng chính tấm pin làm mái che và lắp đặt cách nhau một khoảng hở để lấy ánh sáng cho phù hợp với vật nuôi, cây trồng bên dưới. Sau đó có lắp bổ sung các tấm lợp bên dưới xà gồ để được công nhận là điện Mặt Trời mái nhà.
Do các hướng dẫn để xác định là dự án điện Mặt Trời mái nhà chưa rõ ràng như trên, các Tổng công ty Điện lực, Công ty Điện lực rất khó khăn trong việc xác định để áp dụng đúng giá mua bán điện theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg.
Đối với trường hợp chủ đầu tư tận dụng mái nhà của văn phòng làm việc, nhà điều hành, nhà bếp, nhà nghỉ, nhà để xe của nhân viên, nhà xưởng, nhà kho chứa vật liệu,… trong khuôn viên dự án điện Mặt Trời, nhà máy thủy điện, nhiệt điện để đầu tư năng lượng Mặt Trời mái nhà và đề nghị lắp công tơ riêng, ký hợp đồng mua điện cho các phần lắp thêm như hệ thống điện Mặt Trời mái nhà... có được thực hiện mua bán điện riêng không?
Bên cạnh đó, EVN cũng nêu ra nhiều vấn đề khó khăn liên quan đến quy định khác nhau của các địa phương về quản lý thuế, hóa đơn với các đối tượng không phải doanh nghiệp (hộ dân, công sở, trường học…); về quản lý xây dựng, đất đai… cũng gây lúng túng cho các công ty điện lực khi thực hiện các hướng dẫn về điện Mặt Trời mái nhà.
Với các vướng mắc về kỹ thuật, EVN cho hay, hiện chưa có quy định của cơ quan quản lý nhà nước về tiêu chuẩn kỹ thuật đối với các vật tư thiết bị của hệ thống điện Mặt Trời để đảm bảo hiệu suất, chất lượng điện năng cũng như quy chuẩn về an toàn cho công trình xây dựng, phòng chống cháy nổ cho hệ thống điện Mặt Trời mái nhà.
Đồng thời, chưa có quy định cụ thể về lắp đặt thiết bị đóng cắt, thiết bị bảo vệ, nối đất, chống sét cho công trình, điều khoản giám sát, ngừng, giảm công suất phát của dự án điện Mặt Trời mái nhà theo lệnh của chỉ huy điều độ trong trường hợp sự cố hoặc quá tải lưới điện.
Hướng dẫn cụ thể để phân biệt
Để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam, nhất là đối với điện Mặt Trời mái nhà, văn bản số 5398 của EVN nêu kiến nghị và đề xuất Bộ Công Thương xem xét, hướng dẫn các tiêu chí xác định cụ thể để phân biệt giữa hệ thống điện Mặt Trời mái nhà và hệ thống điện Mặt Trời nối lưới.
Công trình điện Mặt Trời mái nhà lớn nhất tỉnh Quảng Bình đi vào đóng điện vận hành. (Ảnh: Đức Thọ/TTXVN)
Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi trong việc xác định giá mua bán điện đối với các hệ thống điện Mặt Trời theo đúng Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Các hệ thống điện Mặt Trời công suất đến 1 MW, đấu nối vào cấp điện áp dưới 35 kV, có các tấm pin Mặt Trời lắp trên hệ thống khung giá đỡ (có mái hoặc không có mái), lắp đặt một phần trên mái nhà, một phần trên đất.
Các hệ thống điện Mặt Trời lắp trên mái nhà xưởng trong khu công nghiệp vừa mua điện của EVN để sử dụng vừa bán điện lên lưới của EVN qua máy biến áp 110 kV được ghi nhận là điện Mặt Trời mái nhà.
Điều này khuyến khích tất cả các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, phát triển điện Mặt Trời mái nhà và EVN sẽ thực hiện ký hợp đồng, thanh toán tiền mua điện cho các chủ đầu tư theo Quyết định 13/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với mô hình trang trại nông nghiệp kết hợp điện Mặt Trời với công suất ≤ 01 MW, EVN kiến nghị các dự án này được công nhận là điện Mặt Trời mái nhà.
Đối với các trường hợp trang trại nông nghiệp có lắp đặt điện Mặt Trời với tổng công suất trên 1 MW, Bộ Công Thương hướng dẫn thủ tục, trình tự thực hiện lắp đặt, thoả thuận đấu nối, nghiệm thu an toàn, phòng chống cháy nổ, bảo vệ môi trường...
Với các vướng mắc về kỹ thuật, EVN đề xuất Bộ Công Thương bổ sung quy định yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống điện Mặt Trời mái nhà đấu nối lưới điện trung áp trong các Thông tư 39/2015/TT-BCT và Thông tư 30/2019/TT-BCT cho phù hợp với thực tế, đảm bảo khả thi cho các chủ đầu tư.
