Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhằm triển khai Nghị quyết số 05/NQ-CP ngày 9/9/2025 của Chính phủ về thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam, đánh dấu bước đi mới trong việc quản lý và điều hành hoạt động liên quan đến tài sản mã hóa.
Dự thảo Nghị định này xác định rõ phạm vi điều chỉnh bao gồm các hành vi vi phạm liên quan đến việc chào bán và phát hành tài sản mã hóa, tổ chức thị trường giao dịch, trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ, quy định về chuyển tiền của nhà đầu tư nước ngoài, cũng như các quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố trong lĩnh vực này.
Đối tượng áp dụng và hình thức xử phạt
Nghị định áp dụng đối với cả tổ chức và cá nhân, bao gồm cả những đơn vị được thành lập theo pháp luật Việt Nam và nước ngoài khi tham gia hoạt động tài sản mã hóa tại thị trường Việt Nam. Các đối tượng cụ thể bao gồm tổ chức phát hành tài sản mã hóa, tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, và các tổ chức khác có liên quan.
Về hình thức xử phạt, dự thảo quy định hai hình thức xử phạt chính là cảnh cáo và phạt tiền, trong đó mức phạt tiền tối đa lên đến 200 triệu đồng đối với tổ chức và 100 triệu đồng đối với cá nhân. Ngoài ra, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, các tổ chức còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung như tước quyền sử dụng giấy phép từ một đến sáu tháng, hoặc đình chỉ hoạt động chào bán, phát hành tài sản mã hóa và cung cấp dịch vụ từ một đến mười hai tháng.
Các quy định về vi phạm và mức phạt cụ thể
Dự thảo phân chia các hành vi vi phạm thành nhiều nhóm với mức xử phạt khác nhau. Đối với việc chào bán và phát hành tài sản mã hóa, các tổ chức có thể bị phạt từ 70 - 200 triệu đồng tùy theo mức độ nghiêm trọng. Ví dụ, việc vi phạm quy định về sở hữu nước ngoài đối với tài sản làm cơ sở phát hành bị phạt từ 70 - 100 triệu đồng, trong khi việc chào bán cho đối tượng không đúng quy định hoặc khi chưa đủ điều kiện có thể bị phạt từ 180 - 200 triệu đồng.
Đối với hoạt động tổ chức thị trường giao dịch, nhà đầu tư trong nước giao dịch không thông qua tổ chức được cấp phép bị phạt từ 10 - 30 triệu đồng. Các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa khi hoạt động không có giấy phép hoặc quảng cáo khi chưa được cấp phép có thể bị phạt từ 180 đến 200 triệu đồng, đồng thời buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp và gỡ bỏ hệ thống vi phạm.
Về trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ, dự thảo quy định nhiều mức phạt khác nhau. Tổ chức không xác minh danh tính nhà đầu tư bị phạt từ 50 - 70 triệu đồng. Các vi phạm nghiêm trọng hơn như không quản lý tách biệt tài sản của khách hàng, không bảo đảm an ninh hệ thống, hoặc không giám sát hoạt động giao dịch có thể bị phạt từ 100 - 150 triệu đồng. Đặc biệt, việc không đảm bảo tính chính xác của hồ sơ nộp cho cơ quan quản lý bị phạt từ 150 - 200 triệu đồng.
Biện pháp khắc phục và thẩm quyền xử phạt
Ngoài các hình thức phạt tiền, dự thảo còn quy định nhiều biện pháp khắc phục hậu quả. Tổ chức vi phạm có thể bị buộc hủy bỏ hoặc cải chính thông tin sai lệch, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp thu được từ hoạt động vi phạm, hoặc buộc gỡ bỏ toàn bộ trang thông tin điện tử, phần mềm và hệ thống giao dịch được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm.
Về thẩm quyền xử phạt, dự thảo phân định rõ quyền hạn của từng cấp. Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có quyền phạt tối đa 200 triệu đồng đối với tổ chức và 100 triệu đồng đối với cá nhân, đồng thời có quyền áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả. Các cấp thấp hơn như Chánh Thanh tra Chứng khoán Nhà nước, Giám đốc Sở Tài chính có thẩm quyền phạt thấp hơn từ 80 - 160 triệu đồng.
Dự thảo cũng quy định cơ chế công bố công khai các trường hợp vi phạm. Tổ chức hoặc cá nhân bị phạt từ 50 triệu đồng trở lên hoặc bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung sẽ bị công bố thông tin vi phạm trên trang điện tử của cơ quan có thẩm quyền trong vòng ba ngày làm việc kể từ khi có quyết định xử phạt.
Đặc biệt, dự thảo nhấn mạnh nguyên tắc chuyển hồ sơ sang cơ quan tố tụng hình sự nếu hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm, đảm bảo việc xử lý nghiêm minh các hành vi nghiêm trọng trong lĩnh vực tài sản mã hóa. Thời hiệu xử phạt được áp dụng theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, tính từ thời điểm phát hiện vi phạm hoặc từ khi chấm dứt hành vi vi phạm.
Dự thảo Nghị định này thể hiện quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc xây dựng hành lang pháp lý chặt chẽ cho thị trường tài sản mã hóa, nhằm bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và đảm bảo sự phát triển lành mạnh của thị trường trong giai đoạn thí điểm.