Phiên Hiến kế về phát triển kinh tế số nhận được sự quan tâm đặc biệt của doanh nghiệp và giới truyền thông.
Doanh nghiệp là trung tâm trong phát triển kinh tế số
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Vũ Đại Thắng,Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, kinh tế số đang diễn ra nhanh chóng và có tác động to lớn, sâu rộng tới mọi mặt đời sống kinh tế – xã hội của tất cả các quốc gia; thúc đẩy quá trình chuyển đổi toàn diện trên tất cả các mặt của cuộc sống xã hội, từ tổ chức sản xuất, cung ứng dịch vụ, phương thức kinh doanh, đến cách thức tiêu dùng, cách thức giao tiếp...
Ông Thắng dẫn nghiên cứu của Google và Temasek (Singapore) cho biết, kinh tế số của Việt Nam đạt 3 tỷ USD năm 2015, tăng lên 9 tỷ USD năm 2018 và dự báo đạt 30 tỷ USD vào năm 2025. Trong khi đó một nghiên cứu khác của Tổ chức Data 61 (Australia), GDP Việt Nam có thể tăng thêm khoảng 162 tỷ USD trong 20 năm nếu Việt Nam chuyển đổi số thành công.
Trong sự biến chuyển này, Thứ trưởng Thắng nhấn mạnh, doanh nghiệp là trung tâm trong phát triển kinh tế số. Ông bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp chủ động tìm ra giải pháp ứng dụng công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số và tham gia xây dựng các yếu tố nền tảng cho kinh tế số.
Thứ trưởng Thắng nhấn mạnh, doanh nghiệp là trung tâm trong phát triển kinh tế số. Ông bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp chủ động tìm ra giải pháp ứng dụng công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số và tham gia xây dựng các yếu tố nền tảng cho kinh tế số.
Về phía Chính phủ, chủ động nghiên cứu và xây dựng các chính sách để Việt Nam có thể nhanh chóng khai thác các lợi ích tiềm năng này. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang thực hiện nhiệm vụ xây dựng chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0, trong đó có các chính sách phát triển kinh tế số.
"Các chính sách này sẽ hướng tới xây dựng các yếu tố nền tảng cần thiết để doanh nghiệp có thể thực hiện chuyển đổi số thành công, nâng cao năng suất, góp phần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng tăng trưởng nhanh hơn và bền vững hơn", Thứ trưởng Vũ Đại Thắng nói.
Còn theo ông Nguyễn Thành Hưng - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, phát triển kinh tế số là sử dụng công nghệ số và dữ liệu để tạo ra những mô hình kinh doanh mới. Sử dụng kinh tế số sẽ góp phần tăng năng suất lao động.
"Trong nền kinh tế số, các doanh nghiệp sẽ đổi mới quy trình sản xuất, kinh doanh sang mô hình theo hệ sinh thái, liên kết từ khâu sản xuất, thương mại đến sử dụng... Qua việc sử dụng công nghệ, các sản phẩm dịch vụ được phản ánh từ người sử dụng để có thể điều chỉnh cho phù hợp. Bên cạnh đó, người ta cũng có thể sử dụng công nghệ số và dữ liệu để tạo ra những sản phẩm hoàn toàn mới như Grab, Uber, AirBnb...", ông Hưng nhận định.
Cơ sở dữ liệu sẽ là mỏ dầu của kinh tế số
Theo ông Vũ Đại Thắng, một trong 4 chính sách tạo dựng nền kinh tế số là xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia và các cơ sở dữ liệu khác. Xây dựng chính sách, thể chế cho hoạt động thu thập, quản lý, kết nối, chia sẻ và thương mại hóa các cơ sở dữ liệu quốc gia trên cơ sở bảo đảm an toàn dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân..
Theo ông Thắng, ngay ở Bộ cũng đang sở hữu nhiều hệ thống dữ liệu khác nhau về đăng ký doanh nghiệp, đấu thầu, doanh nghiệp nước ngoài... Nhưng quan trọng theo ông là, hệ thống dữ liệu này chưa kết nối, liên thông với nhau.
Ở góc độ quốc gia, ông Thắng nói, hiện mỗi bộ có hệ thống thông tin khác nhau, không liên thông với các bộ ngành mà chỉ chia sẻ một phần thông tin liên quan.
"Cần hướng tới tích hợp các cơ sở dữ liệu quốc gia, để dùng chung", ông Thắng nêu quan điểm.
Đồng quan điểm, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thành Hưng nhấn mạnh, trong kinh tế số, dữ liệu ví là mỏ dầu của nền kinh tế. Nhưng Việt Nam đang ở giai đoạn ban đầu, các kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành chưa liên thông.
"Khi chưa liên thông, kết nối thì khó nói chuyện xa xôi, cạnh tranh với thế giới", ông Hưng lưu ý.
Để trám vào khoảng trống này, ông Hưng cho biết, Chính phủ đã có chủ trương xây dựng Chính phủ điện tử và Bộ Thông tin & Truyền thông chủ trì. Theo dự thảo Nghị định chia sẻ, kết nối dữ liệu đang xây dựng, bộ này đưa ra khái niệm "open data" (dữ liệu mở), giúp doanh nghiệp có thêm thông tin hoạt động, sản xuất.
Nêu vướng mắc trong kết nối dữ liệu, ông Hưng cho rằng, kỹ thuật không phải là vấn đề, mà là ở chính sách. Ông ví dụ với thu phí không dừng trong BOT giao thông tới giờ vẫn chưa triển khai được. "Ở góc độ kỹ thuật không khó, doanh nghiệp hoàn toàn làm được, nhưng vướng mắc ở chính sách", ông một lần nữa nhấn mạnh.
Nói rõ hơn về "open data", ông Nguyễn Thành Phúc - Cục trưởng Cục Tin học hoá (Bộ Thông tin & Truyền thông) cho biết, nguyên tắc khi cơ quan này xây dựng dự thảo Nghị định chia sẻ, kết nối dữ liệu là tạo cơ chế, thu thập cơ sở dữ liệu minh bạch, rõ ràng và phù hợp thông lệ quốc tế.
Nghị định này cũng nhằm mục tiêu hạn chế thu thập lại cùng một dữ liệu, khắc phục thực trạng hiện nay. Cùng đó, tăng cường hiệu quả cung cấp dịch vụ công cho người dân, doanh nghiệp; bảo vệ quyền riêng tư, thông tin cá nhân. Nghị định này cũng nêu rõ khái niệm về dữ liệu mở, người dân doanh nghiệp có thể được sử dụng miễn phí.
Còn GS Hồ Tú Bảo, Viện Nghiên cứu cao cấp về toán cho rằng, việc xây dựng và sử dụng dữ liệu mở sẽ là chìa khóa cho nhiều vấn đề của khu vực kinh tế tư nhân.
Trước hết, theo ông Bảo, cần phải khẳng định dữ liệu là tài sản. Dữ liệu mở tức là bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận và sử dụng, nhưng cần ghi nhận nguồn.
"Đã là dữ liệu và tài sản thì phải có người chủ sở hữu, và từ đó hình thành vấn đề quan trọng là việc trao quyền sử dụng từ người sở hữu cho người sử dụng", ông Bảo nói.
Theo Giáo sư, với bộ phận kinh tế tư nhân, dữ liệu mở là tài nguyên quan trọng, góp phần định hình giá trị, xác định mô hình kinh doanh. Dữ liệu mở sẽ là phương tiện giúp doanh nghiệp hiểu môi trường kinh doanh, việc khai thác văn bản pháp luật trên cơ sở dữ liệu mở, những cổng thông tin giúp doanh nghiệp biết những phạm vi hoạt động. Đồng thời, những dữ liệu này cũng giúp doanh nghiệp hiểu thị trường và tham gia vào thị trường hiệu quả hơn.
Phân tích về hoạt động kinh doanh, đặc biệt là với những doanh nghiệp nhỏ và vừa, họ có dữ liệu riêng nhưng với những dữ liệu mở - khối dữ liệu chung lớn hơn - việc tiếp cận gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc xây dựng những giải pháp giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận và khai thác dữ liệu mở sẽ thúc đẩy sự phát triển của bộ phận này. Doanh nghiệp tư nhân cũng có thể tham gia vào những câu chuyện lớn hơn nhờ vào dữ liệu mở.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Đặng Tùng Sơn,CEO CMC Telecom cũng nhấn mạnh sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân trong phát triển kinh tế số, giúp loại hình kinh tế này 'cất cánh'. Song để đạt được mục tiêu, ông Sơn đề xuất, cần phải xây dựng những trung tâm dữ liệu lớn (datacenter), nơi lưu trữ, chuyển đổi dữ liệu, cung cấp không chỉ cho Việt Nam mà cả khu vực tiểu vùng sông Mê Kông. Ngoài ra, Chính phủ cũng cần cho phép doanh nghiệp tư nhân xây dựng trạm chung chuyển Internet.
Bốn chính sách tạo dựng nền tảng kinh tế số
Một là, xây dựng nền tảng thể chế cho các mô hình kinh doanh kinh tế số, trong đó sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật cho các ngành đang có nhiều mô hình kinh doanh mới như thương mại điện tử, tài chính số, ngân hàng số... Cải cách thể chế để thu hút đầu tư cho các công nghệ số trong các lĩnh vực đầu tư mạo hiểm, đầu tư thiên thần theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho các hoạt động góp vốn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công nghệ số.
Hai là, phát triển hạ tầng kết nối. Theo đó, Chính phủ khuyến khích doanh nghiệp nhanh chóng phát triển dịch vụ internet di động 5G, đầu tư mở rộng mạng lưới cáp quang tốc độ cao và tăng băng thông internet quốc tế. Xây dựng xa lộ internet cho các dịch vụ nhiều người dùng, ví dụ dịch vụ hành chính công, dịch vụ y tế, giáo dục và các dịch vụ khác.
Ba là, xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia và các cơ sở dữ liệu khác. Xây dựng chính sách, thể chế cho hoạt động thu thập, quản lý, kết nối, chia sẻ và thương mại hóa các cơ sở dữ liệu quốc gia trên cơ sở bảo đảm an toàn dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân...
Thứ tư là đào tạo nguồn nhân lực các chuyên ngành an ninh mạng, công nghệ thông tin, truyền thông, giải trí... để chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi sản xuất và việc làm.
(Ông Vũ Đại Thắng, Thứ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư)
