Tư nhân được quyền tự do kinh doanh tất cả những ngành nghề mà pháp luật không cấm. Thực tế, chỉ còn rất ít ngành nghề pháp luật cấm tự do kinh doanh. Vậy, dư địa mở ra cho khu vực tư nhân, theo ông, cần hiểu thế nào?
Tại Lễ diễu binh, diễu hành nhân Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, đoàn xe đi đầu là những chiếc xe ô tô VF9 tiêu chuẩn, được các kỹ sư của VinFast cùng đại diện Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nghiên cứu, áp dụng nhiều giải pháp kỹ thuật để đảm bảo an toàn, tính thẩm mỹ, phù hợp xuất hiện trong các sự kiện trọng đại của quốc gia.
Ngoài dàn xe mui trần đi đầu, còn có 12 chiếc VF9 màu trắng được sản xuất riêng cho lực lượng Cảnh sát Giao thông, đã được sử dụng trong các sự kiện quan trọng, với những điều chỉnh phù hợp với nhiệm vụ. Ngay cả xe đưa đón các nguyên thủ quốc gia cũng do VinFast sản xuất (xe Lạc Hồng 900 LX), cũng được sử dụng cho Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ vào ngày 7/5/2024.
Nếu trước đây, tất cả ô tô, xe máy được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt như vậy đều do Nhà nước độc quyền, thì bây giờ đã mở ra cho khu vực tư nhân. Và thực tế đã chứng minh rằng, khu vực tư nhân đã làm rất tốt, rất hiệu quả và cần tiếp tục mở dư địa cho khu vực này.
Những sự kiện như vậy 5-10 năm mới có một lần, nên dư địa cũng không lớn, thưa ông?
Dư địa cho tư nhân tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh còn rất nhiều. Trước mắt là hàng ngàn dịch vụ công, hiện do cơ quan hành chính hoặc đơn vị sự nghiệp công cung cấp, hoàn toàn có thể được chuyển giao cho khu vực tư nhân. Nhà nước chỉ đặt ra các điều kiện, tiêu chí và kiểm soát giá trần (phí, lệ phí), thanh tra, kiểm tra, giám sát, còn để khu vực tư nhân tự do kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh, như dịch vụ công chứng, xác thực sao y bản chính...
Khi chuyển giao dịch vụ công cho khu vực tư nhân, người dân, tổ chức, doanh nghiệp và cả xã hội được hưởng lợi do tiết kiệm được thời gian đi lại, chờ đợi. Nhà nước cũng được hưởng lợi do không phải đầu tư văn phòng, trụ sở, trả lương và các chi phí hành chính cho công chức, viên chức, người lao động.
Ngoài ra, câu hỏi đặt ra là, Nhà nước có cần thiết sản xuất từ A-Z các loại vũ khí, khí tài, hay chỉ sản xuất những chi tiết, bộ phận trọng yếu và giữ bản quyền; còn những phần không quan trọng như xích xe tăng, bánh xe thiết giáp, báng súng, vỏ đạn... có nên đặt hàng, đấu thầu cho tư nhân sản xuất (tất nhiên Nhà nước giữ bí mật tuyệt đối về bản quyền, thiết kế) hay không.
Nếu mở ra theo hướng đó, thì tư nhân có rất nhiều dư địa để phát triển.
Nhưng lĩnh vực an ninh, quốc phòng thuộc độc quyền Nhà nước, việc mở dư địa cho khu vực tư nhân sẽ vô cùng phức tạp, bởi rất nhiều công ty cổ phần có cổ đông gồm nhiều thành phần?
Chính phủ khuyến khích nhà đầu tư tham gia mua cổ phần trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài góp phần quan trọng để phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán. Đây là hình thức đầu tư gián tiếp, hoạt động mua - bán diễn ra hàng ngày và không làm thay đổi hình thức sở hữu của doanh nghiệp, vì vẫn là doanh nghiệp nội địa. Do đó, các công ty cổ phần này nếu được phép cung cấp các loại sản phẩm cho an ninh, quốc phòng, thì không có gì phức tạp.
Việc góp vốn, mua cổ phần hay thoái vốn của nhà đầu tư nước ngoài rất linh hoạt, nên cần phải có quy định cụ thể, doanh nghiệp có bao nhiêu phần trăm vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài được coi là doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài, bao nhiêu phần trăm người nước ngoài tham gia HĐQT, ban lãnh đạo trong doanh nghiệp được coi là doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài. Nhưng dù là doanh nghiệp thuộc sở hữu nào, thì việc cung cấp quân tư trang cho quân đội, công an cũng sẽ tốt hơn so với việc chỉ giao cho doanh nghiệp thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng sản xuất, vì có sự cạnh tranh khi thực hiện đấu thầu, đấu giá.
Theo ông, còn dư địa nào nữa cần mở cho khu vực tư nhân?
Ở trong nước, cần mở tối đa không gian kinh tế cho tư nhân tham gia đầu tư, kinh doanh. Sau gần nửa thế kỷ mở cửa cả trong và ngoài nước, chúng ta không chỉ có lực lượng doanh nghiệp tư nhân hùng mạnh, với khoảng 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động và sẽ gấp 2 lần vào năm 2030 theo tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
Việt Nam đã có rất nhiều doanh nghiệp tư nhân mạnh cả về quy mô vốn, nguồn nhân lực, kinh nghiệm trong rất nhiều lĩnh vực, cũng có thể ví như “đại bàng” của khu vực cũng như trong những nước đang phát triển có trình độ kinh tế tương đồng và thấp hơn. Không gian kinh tế trong nước đã trở nên chật chội với những doanh nghiệp quy mô lớn, vì vậy, cần có cơ chế, chính sách khuyến khích, động viên doanh nghiệp tư nhân đầu tư ra nước ngoài.
Nghị quyết 68-NQ/TW, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 139/NQ-CP của Chính phủ ban hành Kế hoạch của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 198/2025/QH15 đã định hình cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Nhưng cơ chế mới là điều kiện cần, điều kiện đủ là phải tạo thêm dư địa, mở ra không gian kinh tế rộng lớn cho khu vực tư nhân tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh.