Theo thống kê từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (Vasep), từ năm 2019 - 2023, thủy sản Việt Nam (bao gồm cá tra) nằm trong top 5 sản phẩm được xuất khẩu nhiều nhất sang Mỹ, đứng sau các mặt hàng: thiết bị điện tử, dệt may, gỗ, thép, chất dẻo.
Các sản phẩm của thủy sản Việt Nam luôn được ưa chuộng tại thị trường Mỹ. Một năm, thủy sản Việt Nam xuất khẩu 10 tỷ USD, riêng vào Mỹ mang về khoảng 1,4 - 1,5 tỷ USD. Đối với các mặt hàng cá tra Việt, Mỹ là nhà nhập khẩu nhiều thứ 2 thế giới của Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc.
Năm 2022 và 2023, xuất khẩu cá tra Việt Nam lần lượt đạt hơn 2,4 tỷ USD và hơn 1,8 tỷ USD. Trong đó, giá trị xuất khẩu sang Mỹ lần lượt đạt 527 triệu USD, chiếm 22% tỷ trọng và 271 triệu USD, chiếm 15% tỷ trọng.
Theo số liệu vừa qua của Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 10/2024, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mỹ đạt 19 triệu USD, tăng 89% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế xuất khẩu cá tra sang thị trường này tính đến ngày 15/10/2024 đạt 275 triệu USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong khi đó, phile đông lạnh mã HS 0304 vẫn là sản phẩm cá tra chủ lực Mỹ nhập khẩu từ Việt Nam 9 tháng đầu năm (chưa công bố số tháng 10) với 245 triệu USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 96% tỷ trọng.
Kể từ tháng 02/2024 đến tháng 08/2024, phile cá tra đông lạnh đã vượt qua phile rô phi đông lạnh và trở thành sản phẩm cá thịt trắng được tiêu thụ nhiều nhất tại Mỹ (số liệu mới nhất của Trung tâm thương mại thế giới - ITC). Điều này cho thấy người Mỹ vẫn luôn có nhu cầu với cá tra Việt Nam.
Ngoài ra, xuất khẩu cá tra giá trị gia tăng Việt Nam sang Mỹ cũng tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ấn tượng, với giá trị đạt gần 8 triệu USD trong 9 tháng, tăng 1.666% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 3% tỷ trọng trong tổng xuất khẩu các sản phẩm cá tra sang Mỹ.
Đặc biệt, theo kết luận sơ bộ (POR 20) thuế chống bán phá giá cá tra phile vào Mỹ, có 2 doanh nghiệp "bị đơn bắt buộc" được nhận mức thuế chống bán phá giá là $0,00/kg. 6 doanh nghiệp còn lại đều đủ điều kiện được nhận mức thuế riêng rẽ ở mức $0,00/kg. Kết quả sơ bộ trên khá tích cực cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra - basa của Việt Nam khi cả 8 công ty trong cuộc rà soát đều nhận mức thuế $0,00/kg, tức không phải chịu thuế chống bán phá giá khi xuất khẩu cá tra phile vào Mỹ.
“Mức thuế trên đã giảm so với mức thuế chính thức của cuộc rà soát POR 19 trước đó là từ $0,00/kg đến $0,18/kg”, Vasep đánh giá.
Do đó, việc ông Donald Trump chính thức trở lại Nhà Trắng lần 2 sẽ đi kèm với các chính sách mới như tăng thuế nhập khẩu, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thu hút FDI về Mỹ... tác động rất lớn đến các bước đi tiếp theo của doanh nghiệp xuất khẩu cá tra.
Ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng 2 mặt từ chính sách của chính quyền Tổng thống Trump. Với tôn chỉ “nước Mỹ trên hết”, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10 - 20% với tất cả các nước, gồm cả Việt Nam sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ.
Tuy nhiên, Vasep khẳng định, trường hợp Trung Quốc bị đánh thuế cao sẽ tạo ra khoảng trống, từ đó tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ và chiếm lĩnh thị phần