Nhiều thách thức những tháng cuối năm
Trong 7 tháng năm 2025, ngành dệt may Việt Nam tiếp tục ghi nhận tín hiệu tích cực với kim ngạch xuất khẩu đạt trên 26,33 tỷ USD, tăng 5,3 tỷ USD (tương ứng 9%) so cùng kỳ năm trước.
Như vậy, để đạt mốc 47 - 48 tỷ USD đề ra, mỗi tháng còn lại, xuất khẩu dệt may cần đạt trên 4 tỷ USD. Đây là điều không dễ, nhất là khi thuế quan Mỹ áp với Việt Nam ở mức 20%, không phải là lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh khác tại thị trường này.
Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may TP.HCM nhìn nhận: “Doanh nghiệp Việt vẫn có lợi thế cạnh tranh nhờ chất lượng, uy tín giao hàng và môi trường ổn định. Nhưng thách thức lớn là chi phí gia tăng và sự thiếu hụt nhân lực kỹ thuật ở ngành sợi, thiết kế”.
Theo ông, không chỉ thuế quan, ngành còn đối diện với nguy cơ điều tra gian lận thương mại và biện pháp phòng vệ từ các thị trường lớn, buộc doanh nghiệp phải nâng tỷ lệ nội địa hóa, tuân thủ chặt chẽ quy tắc xuất xứ và tận dụng triệt để ưu đãi từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), nhất là với EU, Nhật Bản, Australia…
Với các doanh nghiệp, những tháng cuối năm dự báo sẽ nhiều biến động. Mục tiêu ưu tiên là vừa giữ vững đơn hàng, vừa ổn định lực lượng lao động, chủ động nâng cấp thiết bị, dây chuyền để sẵn sàng đáp ứng tiêu chuẩn mới từ khách hàng quốc tế.
Song song đó, thị trường nội địa vốn từng bị xem là “sân sau” nay đang mở ra tiềm năng đáng kể. Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, doanh thu dệt may tại Việt Nam đã vượt mốc 5 tỷ USD trong năm 2024, tăng trưởng ổn định 8 - 10%/năm giai đoạn 2018 - 2023.
“Đáng chú ý, tầng lớp tiêu dùng mới với thu nhập cao hơn đề cao yếu tố xanh, sạch, bền vững, đang định hình lại cấu trúc nhu cầu. Người tiêu dùng hiện không chỉ so sánh giá, mà còn chú trọng nguồn gốc nguyên liệu và quy trình sản xuất, một lợi thế mà doanh nghiệp Việt có thể khai thác nhờ am hiểu văn hóa và thị hiếu bản địa”, bà Mai phân tích.
Tuy nhiên, bức tranh nội địa cũng không kém phần cạnh tranh. Theo bà Mai, hàng giá rẻ vẫn áp đảo trên các kênh trực tuyến, trong khi hàng nhập khẩu cao cấp giữ thế mạnh ở phân khúc sang trọng. Điều này khiến việc giành lại thị trường trong nước trở thành bài toán không hề dễ dàng với nhiều thương hiệu Việt.
Thích ứng và đa dạng hóa thị trường
Nếu làm tốt, ngành dệt may không chỉ giữ vững vị thế xuất khẩu, mà còn từng bước chinh phục thị trường nội địa, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập sâu rộng.
- Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS)
Trước bối cảnh hiện nay, theo ông Phạm Xuân Hồng, giải pháp đầu tiên là đàm phán lại hợp đồng xuất khẩu nhằm chia sẻ chi phí với đối tác, giúp duy trì đơn hàng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nâng tỷ lệ nội địa hóa, tuân thủ chặt chẽ quy tắc xuất xứ, tận dụng ưu đãi thuế từ các FTA để mở rộng không gian thị trường.
“Chúng ta phải chuyển từ gia công sang phát triển sản phẩm mới, nhắm tới phân khúc cao cấp và thị trường ngách, đồng thời đẩy mạnh tự động hóa để tăng năng suất, giảm chi phí dài hạn”, ông nhấn mạnh.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu chuyển dịch. Bà Nguyễn Trần Thiên Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Thiên Thanh Bình chia sẻ: “Tính đến cuối quý III, đơn hàng có dấu hiệu chững lại. Quý IV đơn hàng đến chậm hơn bởi khách hàng còn chần chừ vì áp lực thuế quan”.
Để ứng phó, Thiên Thanh Bình đã đa dạng hóa thị trường sang Nhật Bản, Đài Loan, EU… Cùng lúc, công ty tìm nguồn cung trong nước để tăng tỷ lệ nội địa hóa và xây dựng lộ trình ESG, minh bạch chuỗi cung ứng, đáp ứng yêu cầu về xuất xứ hàng hóa để tăng tính cạnh tranh ở nhiều thị trường tiềm năng.
Tuy nhiên, bà Thanh thẳng thắn nhìn nhận: “Nguồn nguyên phụ liệu trong nước chưa đủ. Thị trường sản xuất phụ trợ còn nhỏ, đơn hàng ít, khó thu hồi vốn nên doanh nghiệp ngại đầu tư. Chúng tôi mong ngành chế tạo máy móc, công cụ được phổ biến hơn, để ngay cả khâu nhỏ nhất trong sản xuất cũng có thể chủ động”.
Ở thị trường nội địa, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai cho hay: “Muốn chinh phục sân nhà, doanh nghiệp phải thay đổi triệt để tư duy, không thể mãi gia công và cần tự chủ thương hiệu, đầu tư cho thiết kế, định vị sản phẩm… Đặc biệt, thương mại điện tử và mạng xã hội phải trở thành trục chiến lược, không chỉ là kênh bán hàng”.
Theo bà Mai, sự am hiểu thị hiếu người Việt cùng xu hướng “người Việt ưu tiên dùng hàng Việt” sẽ là lợi thế nếu được khai thác khéo léo. Tuy vậy, cạnh tranh trên kênh trực tuyến từ hàng giá rẻ đang tạo áp lực lớn cho thương hiệu Việt. Do đó, bà kiến nghị Nhà nước nên xây dựng trung tâm giới thiệu, trưng bày sản phẩm dệt may nội địa, vừa quảng bá thương hiệu Việt, vừa kết nối doanh nghiệp với đối tác và nhà đầu tư nước ngoài.
Có thể thấy, ngành dệt may Việt Nam đang ở bước ngoặt lớn, vừa đối diện thách thức thuế quan, vừa đối diện sự dịch chuyển tiêu dùng. Nhưng chính khó khăn này đã buộc doanh nghiệp phải đa dạng hóa thị trường, đầu tư cho công nghệ, chuỗi cung ứng xanh và thương hiệu nội địa.