Đề xuất nâng định mức đấu thầu và mở rộng hình thức mua sắm công

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8 Quốc hội khoá XV, chiều 6/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu (gọi tắt là 1 luật sửa 4 luật về đầu tư).

Tham gia thảo luận về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh) phản ánh bất cập khi các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên phải thực hiện đấu thầu.

Theo đó, các công việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng các hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu đồng áp dụng theo điểm m khoản 2 Điều 23 Luật Đấu thầu quy định, thuộc loại sẽ phải đấu thầu.

Theo đại biểu, đây là quy định đã có từ lâu, không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, với sự trượt giá vật tư, nguyên liệu, chi phí nhân công. Có nơi lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt và sơn lại, thay gạch lót nền bong tróc có tổng giá trị trên 100 triệu đồng phải làm thủ tục đấu thầu.

Đại biểu cho biết, ngày hôm qua, một đại biểu tại một cơ quan trung ương nói với ông là rất "bó", không chỉ trong việc mua thiết bị hay xây lắp, thậm chí nếu tổ chức một hội thảo chuyên ngành kinh phí trên 100 triệu đồng cũng phải đấu thầu.

Có những khoản mua sắm trên 100 triệu, hằng năm mua giống hệt nhau nhưng năm nào cũng phải đấu thầu lại, vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm.

Theo tính toán dựa trên các quy định hiện hành, đối với gói thầu xây lắp, mua sắm thiết bị, dịch vụ phi tư vấn có giá trị trên 100 triệu đồng khi sử dụng phương thức chào hàng cạnh tranh cũng phải qua các bước lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời thầu, đăng tải hồ sơ mời thầu điện tử, tiếp đó là đánh giá, lựa chọn nhà thầu, thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. Cả quy trình ấy mất ít nhất 31 ngày và 11 triệu đồng.

Với gói thầu tư vấn phải tổ chức đấu thầu với phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ thông thường phải mất ít nhất 48 ngày do phải thêm một số bước như đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật, đánh giá hồ sơ đề xuất tài chính, thẩm định kết quả đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật...

Đại biểu nhấn mạnh, với những công việc đơn giản, chi phí vài trăm triệu mà phải đấu thầu sẽ không mấy ý nghĩa; mà trái lại, phải mất thêm những chi phí không đáng có.

Hơn thế nữa, việc này có thể còn phát sinh tiêu cực và trong không ít trường hợp đấu thầu chỉ là hình thức, làm chỉ để cho đúng thủ tục, để không bị cấp trên và các cơ quan chức năng xem xét, kiểm điểm.

Vì vậy, đại biểu đề nghị nâng định mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công. Tức là với gói thầu tư vấn sẽ có giá trị trên 500 triệu đồng; với gói thầu mua sắm, xây lắp, dịch vụ phi tư vấn trên 1 tỷ đồng.

"Bên trong chưa thông e rằng bên ngoài khó thoáng được. Cán bộ, công chức, viên chức còn bị gò bó, phải thực hiện các thủ tục nhiêu khê cho những việc không cần thiết, nhỏ nhoi thì khó có thể có tâm thế để mạnh dạn tạo sự thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp", ông Hậu nhấn mạnh.

Cũng kiến nghị về định mức dự án phải đấu thầu, đại biểu Trần Văn Tuấn (đoàn Bắc Giang) cho biết, theo Luật Đấu thầu 2023 tại điểm m khoản 1 Điều 23 về chỉ định thầu quy định gồm: gói thầu thuộc dự toán mua sắm có giá gói thầu trong hạn mức từ trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng; gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công bao gồm gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn có giá gói thầu trong hạn mức không quá 500 triệu đồng, gói thầu phi tư vấn hàng hóa xây lắp hỗn hợp có giá gói thầu trong hạn mức không quá 1 tỷ đồng.

Như vậy, hạn mức chỉ định thầu theo quy định này gồm 3 nhóm đối tượng như đã nêu ở trên mà chưa quy định với nhóm đối tượng là các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư.

Theo đại biểu, đây là các dự án không thực hiện theo quy trình của Luật Đầu tư công. Điều này đang gây nhiều khó khăn, vướng mắc tại các đơn vị, địa phương trong quá trình triển khai thực hiện các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính đầu tư.

Theo ông Tuấn, trên cơ sở hướng dẫn của Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện tại đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư, địa phương đang áp dụng hạn mức chỉ định thầu như đối với gói thầu thuộc dự án mua sắm.

Tức là áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi đối với tất cả các gói thầu có giá gói thầu trên 100 triệu đồng và áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu có giá gói thầu trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng.

"Có thể nói cách hiểu, cách làm như hiện nay chỉ mang tính vận dụng, đồng thời phát sinh thêm nhiều trình tự, thủ tục so với trước đây, làm ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thực hiện và giải ngân tại các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư. Vì cơ bản các dự án này đều có quy mô nhỏ, thời gian thực hiện ngắn và hoàn thành trong năm", ông Tuấn cho hay.

Do đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung điểm m khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu năm 2023 quy định về hạn mức chỉ định thầu đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư theo hướng: "Cho phép áp dụng hạn mức chỉ định thầu đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư như đối với các dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công để bảo đảm căn cứ pháp lý làm cơ sở thực hiện thống nhất trong cả nước và đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tiến độ giải ngân đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư".

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhận định, ngoài đấu thầu còn có hình thức chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp, đàm phán giá...

Theo đại biểu, thực tế trên thị trường vừa qua xảy ra tình trạng thiếu thuốc không hẳn do Covid-19 hay là đứt gãy chuỗi cung ứng sau xung đột Nga - Ukraine... mà trong đó có cả những quy định bất cập, gây khó khăn cho công tác đấu thầu.

Liên quan đến quy định đấu thầu thuốc của các nhà thuốc trong bệnh viện công, theo đại biểu, mục tiêu số 1 của chúng ta vẫn phải là bảo đảm việc nâng cao sức khỏe của người dân, bảo đảm thuốc chất lượng, nếu quá chuyên chú vào chuyện giảm giá khi đấu thầu sẽ là tiền đề của việc giảm chất lượng.

Bởi vậy, đại biểu đề nghị các nhà thuốc bệnh viện được chủ động trong mua sắm thuốc và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

"Đấu thầu không phải con đường duy nhất, không phải con đường tốt nhất", đại biểu nhấn mạnh.

Minh Minh