13 bản án, 9 nhà bảo hiểm thua kiện, bồi thường gần 20 tỷ đồng
Thông tin công bố (từ 1/1-20/8/2025) cho thấy, các tranh chấp bảo hiểm dẫn đến khiếu kiện liên quan đến các công ty bảo hiểm ở cả 2 khối nhân thọ và phi nhân thọ tại các nghiệp vụ chính trên thị trường như bảo hiểm sức khỏe con người, bảo hiểm tài sản, bảo hiểm thân tàu và trách nhiệm dân sự chủ tàu, bảo hiểm xe cơ giới… đều là những tranh chấp dân sự, bên bị khởi kiện là công ty bảo hiểm.
Xét trên số lượng bản án công bố từ đầu năm 2025 tới nay, cả nước có 13 bản án, quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự về việc giải quyết các tranh chấp hợp đồng bảo hiểm, trong đó 9 công ty bảo hiểm bị xử thua trong 10 vụ kiện. Tổng số tiền chi trả bảo hiểm được yêu cầu là gần 32 tỷ đồng, tổng số tiền công ty bảo hiểm thua kiện phải bồi thường là gần 20 tỷ đồng.
| |
Ở khối phi nhân thọ, Bảo Minh (mã chứng khoán BMI) là công ty bảo hiểm vướng kiện nhiều nhất với 3 vụ từ chối thanh toán quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm tàu cá, ô tô… được đưa ra xét xử và tất cả các vụ kiện người mua bảo hiểm đều thắng.
Kết quả là Bảo Minh phải chi trả số tiền bảo hiểm tổng cộng gần 15 tỷ đồng - nhiều nhất trong các bị đơn, cũng là công ty bảo hiểm có số tiền yêu cầu chi trả bảo hiểm lớn nhất (gần 24 tỷ đồng).
Năm 2024, Bảo Minh cũng nằm trong nhóm công ty bảo hiểm phi nhân thọ bị tòa án “nhắc tên” nhiều nhất với kết quả thua trong cả 3 vụ kiện, chỉ đứng sau Bảo hiểm Bưu điện - PTI (mã chứng khoán PTI) với 25 vụ kiện từ chối thanh toán quyền lợi điều trị dịch bệnh cho người tham gia bảo hiểm.
Do các bản án liên quan đến tranh chấp bảo hiểm từ đầu năm 2025 tới nay đa số là án phúc thẩm từ năm cũ chưa hoặc vẫn đang trong giai đoạn xét xử nên số lượng chưa nhiều. Thời điểm tổng kết ngành tòa án vào tháng 9 tới sẽ cập nhật đầy đủ hơn.
Cũng vào năm ngoái, Bảo hiểm Hàng không - VNI (mã chứng khoán AIC) ghi nhận số tiền đòi chi trả bảo hiểm lớn nhất tại vụ việc tranh chấp hợp đồng bảo hiểm tàu biển, số tiền yêu cầu chi trả là hơn 12 tỷ đồng. Bảo hiểm BSH có 2 vụ đều liên quan đến bảo hiểm ô tô và kết quả là 1 vụ người mua thua, 1 vụ người mua thắng, BSH phải bồi thường gần 900 triệu đồng.
Tại khối nhân thọ, Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Mirae Asset Prévoir vướng vào 1 vụ kiện và bị thua, phải chi trả bảo hiểm toàn bộ theo yêu cầu của khách hàng số tiền 1,3 tỷ đồng. Tương tự, Công ty cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Phú Hưng (Phú Hưng Life) bị thua kiện 1 vụ và phải chi trả bảo hiểm toàn bộ gần 1 tỷ đồng. Công ty Bảo hiểm Nhân thọ AIA Việt Nam vướng vào 1 vụ kiện, phải chi trả 60 triệu đồng.
Trong khi đó, Bảo Việt Nhân thọ có tên trong vụ kiện đòi chi trả bảo hiểm với số tiền yêu cầu bồi thường 1,357 tỷ đồng, song nhà bảo hiểm này được tòa tuyên chỉ phải bồi thường gần 390 triệu đồng. Có 1 vụ khởi kiện liên quan đến Manulife, nhưng công ty này đã thắng kiện, không phải bồi thường theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm số tiền hơn 1 tỷ đồng.
Trên đây là các vụ tranh chấp được mang ra cấp tòa, khởi kiện và đã có bản án dựa trên thống kê của Tòa án Nhân dân Tối cao, được tổng hợp bởi ông Lương Văn Ban, Công ty Luật TNHH MTV Phúc Quang. Công ty bảo hiểm đều là bị đơn (bị bên mua bảo hiểm kiện) trong các vụ kiện này.
Theo ông Ban, do các bản án liên quan đến tranh chấp bảo hiểm kể trên đa số là án phúc thẩm từ năm cũ chưa hoặc vẫn đang trong giai đoạn xét xử nên số lượng chưa nhiều. Thời điểm tổng kết ngành tòa án vào tháng 9 tới sẽ cập nhật đầy đủ hơn.
Có thể thấy, những vụ việc được tòa xét xử và có bản án thường thấp hơn nhiều so với số vụ tranh chấp bảo hiểm nói chung trên toàn thị trường, lý do bởi phần lớn chỉ dừng ở mức khiếu nại, chưa đưa ra tòa án là do các bên tự thỏa thuận (bên mua bảo hiểm, ngân hàng, công ty bảo hiểm, người mua bảo hiểm). Có những vụ việc có thêm bên thứ ba là tổ chức/cá nhân bảo vệ quyền lợi cho bên mua bảo hiểm. Chỉ những vụ việc không thể tự thỏa thuận, các bên liên quan không tìm được tiếng nói chung mới buộc phải đưa nhau ra tòa.
Từ tỷ lệ thua kiện thấp của bên mua bảo hiểm…
Thống kê của Tòa án Nhân dân Tối cao cho thấy, từ đầu năm 2025 tới nay, tỷ lệ bên mua bảo hiểm thua kiện rất thấp. Trong năm 2024 (tính đến đầu tháng 11), cũng chỉ có 4 vụ (đã có bản án) trên tổng số 39 vụ tranh chấp mà phần thắng thuộc về công ty bảo hiểm, chiếm tỷ lệ khoảng 10%. Trong đó, có 2 vụ việc người mua bảo hiểm kiện Prudential Việt Nam về hoạt động bán bảo hiểm qua ngân hàng, nhưng cuối cùng phần thắng đều thuộc về nhà bảo hiểm này do bên mua không có căn cứ chứng minh sai phạm của bên bán bảo hiểm.
Theo luật sư Đỗ Hồng Sơn - Đoàn luật sư Hà Nội, việc số lượng người mua bảo hiểm thắng kiện được thống kê nhiều là do ngay từ khi nghiên cứu vụ việc, các luật sư nhận thấy khả năng bên mua bảo hiểm (cũng là nguyên đơn) đòi được bồi thường cao nên mới theo kiện và khi thắng kiện, thông tin này sẽ được cơ quan chức năng công khai rộng rãi.
Ngược lại, luật sư thường từ chối vụ việc nếu thấy khả năng bên mua bảo hiểm đòi được tiền bồi thường thấp (chủ yếu do thiếu chứng cứ chứng minh bên bán sai phạm, chẳng hạn khách hàng tố bị lừa dối ký hợp đồng bảo hiểm, trong khi mình không muốn tham gia nhưng lại không có bằng chứng chứng minh, trong khi bên bán bảo hiểm lại đưa ra bằng chứng trong các thư yêu cầu cấp bảo hiểm đều thể hiện khách hàng đồng ý lấy chữ ký điện tử để giao dịch, ký hợp đồng mua bảo hiểm…).