Mức tăng trưởng giá tiêu dùng đã giảm xuống dưới 5% ở Anh và khoảng 3% ở Mỹ và khu vực đồng euro trong tháng 10, điều này đang làm tăng kỳ vọng rằng các ngân hàng trung ương có thể ngừng thắt chặt và chuyển sang cắt giảm lãi suất vào năm tới.
Điều đó sẽ mang lại sự cứu cánh đáng hoan nghênh cho nền kinh tế toàn cầu đang gặp khó khăn, làm tăng triển vọng hạ cánh mềm sau một loạt đợt tăng lãi suất lịch sử mà không khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh. Đặc biệt, châu Âu đang trên bờ vực suy thoái.
Stefan Gerlach, cựu phó thống đốc ngân hàng trung ương Ireland cho biết: “Đây chắc chắn là một bước ngoặt đối với lạm phát. Các nhà đầu tư có thể ngạc nhiên về tốc độ cắt giảm lãi suất của các ngân hàng trung ương trong năm tới, có thể là 1,5 điểm phần trăm”.
Những chuỗi cung ứng toàn cầu bị thắt chặt do ảnh hưởng của giai đoạn đại dịch và xung đột Nga-Ukraine đã làm giảm số lượng người trong lực lượng lao động và khiến giá năng lượng tăng cao, đặc biệt là ở châu Âu. Khi những lực lượng đó giảm bớt, áp lực giá cả sẽ giảm bớt một cách tự nhiên.
Lạm phát cũng được thúc đẩy bởi các yếu tố bên cầu, chẳng hạn như hàng nghìn tỷ đô la chi tiêu kích thích của chính phủ ở Mỹ, cũng như nhu cầu bị dồn nén và tiết kiệm từ người tiêu dùng tích lũy trong đại dịch. Các nhà kinh tế cho biết, đó là lý do tại sao lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao gần 4 năm sau khi đại dịch bắt đầu và tại sao cần phải tăng lãi suất để hạ thấp lạm phát.
Lạm phát hạ nhiệt ở nhiều quốc gia
Ngay cả những quốc gia có lạm phát tỏ ra cứng đầu nhất, chẳng hạn như Anh, cũng đã bắt đầu cho thấy sự tiến bộ. Dữ liệu cho thấy chỉ số giá tiêu dùng đã tăng 4,6% trong tháng 10 so với tháng trước, giảm so với tỷ lệ lạm phát 6,7% được ghi nhận vào tháng 9 và là mức tăng chậm nhất kể từ tháng 10/2021.
“Anh không còn bị xem là ngoại lệ lớn nữa khi nói đến lạm phát”, Bruna Skarica, chuyên gia kinh tế tại Morgan Stanley nói.
Tin tức về lạm phát ở Anh hạ nhiệt theo sau báo cáo lạm phát của Mỹ tăng trưởng thấp hơn dự kiến xuống 3,2% trong tháng 10. Khu vực đồng euro cũng báo cáo lạm phát giảm xuống 2,9% trong tháng 10 từ mức 4,3% trong tháng 9. Giá tiêu dùng thấp hơn một năm trước ở Bỉ và Hà Lan.
Việc giảm giá tiêu dùng đã thuyết phục một số nhà hoạch định chính sách châu Âu rằng cuộc chiến nhằm kiềm chế lạm phát đã giành chiến thắng và trong một khoảng thời gian ngắn hơn so với những năm 1970, khi giá cả tăng vọt tương đương.
Bruno Le Maire, Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính của Pháp cho biết: “Chúng tôi đang trong quá trình thoát khỏi cuộc khủng hoảng lạm phát…Trong vòng chưa đầy hai năm nữa, châu Âu sẽ kiểm soát được lạm phát, điều này đè nặng lên người dân của chúng ta, đè nặng lên các hộ gia đình, đặc biệt là những người ít giàu có hơn”.
Kỳ vọng các ngân hàng trung ương sớm cắt giảm lãi suất
Nhà đầu tư cũng lạc quan hơn. Theo dữ liệu từ Refinitiv, thị trường đang định giá việc cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) bắt đầu vào mùa xuân tới và của Ngân hàng trung ương Anh (BoE) vào mùa hè tới.
Mặt khác, các ngân hàng trung ương đang tỏ ra thận trọng hơn sau khi bị bất ngờ rơi vào tình trạng lạm phát dai dẳng vào năm ngoái. BoE tháng trước cho biết còn quá sớm để nghĩ đến việc cắt giảm lãi suất, vì dự báo lạm phát sẽ đạt mục tiêu 2% vào cuối năm 2025. Các ngân hàng trung ương cũng chỉ ra mức lương vẫn tăng nhanh và nguy cơ giá năng lượng cao hơn nếu xung đột giữa Israel và Hamas lan sang các khu vực khác ở Trung Đông.
Các nhà kinh tế của Morgan Stanley kỳ vọng BoE sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất bắt đầu từ tháng 5 tới, tiếp theo là Fed và ECB vào tháng 6. Bất kể thời điểm chính xác, ngày càng có sự đồng thuận rằng lạm phát đang giảm dần và lãi suất sẽ thấp hơn.
“Chúng tôi dự đoán lạm phát và lãi suất sẽ giảm trên diện rộng vào năm 2024 ở các nền kinh tế tiên tiến”, Michael Saunders, cố vấn chính sách cấp cao tại Oxford Economics nhận định.
Nếu vậy, điều này sẽ đặt ra câu hỏi liệu các ngân hàng trung ương có tăng lãi suất quá mức hay không, đặc biệt là ở châu Âu.
Các nhà kinh tế cho rằng những đợt tăng lãi suất này đang ảnh hưởng đến nền kinh tế, đè nặng lên hoạt động cho vay và chi tiêu. Quá trình tạo việc làm đang chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp đang tăng cao ở cả hai bờ Đại Tây Dương, hạn chế tăng trưởng tiền lương. Các nhà kinh tế cho biết, các hộ gia đình đang trở nên miễn cưỡng chi tiêu hơn vì lãi suất cao hơn khiến việc tiết kiệm trở nên có lợi hơn. Điều đó đè nặng lên triển vọng tăng trưởng trong những tháng tới.
Trong khi các yếu tố toàn cầu góp phần gây ra tình trạng lạm phát gia tăng tồi tệ nhất và phần lớn sự sụt giảm gần đây, các điều kiện kinh tế trong nước có thể sẽ quan trọng nhất khi các ngân hàng trung ương bước vào giai đoạn cuối cùng để đưa lạm phát xuống mức mục tiêu 2%.
Tại Mỹ, lạm phát đang giảm do thị trường lao động và chi tiêu tiêu dùng giảm nhiệt nhưng vẫn ổn định. Điều này đã củng cố dự báo rằng áp lực giá sẽ tiếp tục giảm bớt mà không xảy ra suy thoái.
Trong khi bối cảnh kinh tế khó khăn hơn ở châu Âu, châu lục này phải đối mặt với những cơn gió ngược đối với tăng trưởng, từ thương mại toàn cầu chậm lại và tăng trưởng chậm chạp ở Trung Quốc - thị trường xuất khẩu quan trọng, cho đến nỗ lực của các chính phủ nhằm giảm chi tiêu.
Các hộ gia đình châu Âu cũng miễn cưỡng hơn so với các hộ gia đình ở Mỹ trong việc chi tiêu tiền tiết kiệm thời đại dịch. Tất cả những điều đó có thể dẫn đến sự suy thoái sâu hơn và lạm phát giảm mạnh hơn ở châu Âu, khiến ECB phải cắt giảm lãi suất sớm hơn.
Bất chấp khả năng lãi suất thấp hơn trong tương lai, nhiều nhà kinh tế và nhà đầu tư cho rằng việc quay trở lại thời kỳ lãi suất cực thấp trước đại dịch là khó xảy ra, bởi căng thẳng địa chính trị và áp lực nhân khẩu học gia tăng.
Lực lượng lao động có thể sẽ giảm ở các nền kinh tế lớn, bao gồm cả Trung Quốc trong những năm tới, khi hàng triệu người thuộc thế hệ bùng nổ dân số nghỉ hưu, khiến tiền lương tăng cao. Thêm vào đó, căng thẳng giữa Trung Quốc và phương Tây có thể sẽ làm tăng chi phí sản xuất khi các công ty chuyển nhà máy sang các nước khác.
