Theo số liệu mới từ S&P Global, Trung Quốc đã tăng 60% công suất hóa dầu vào năm 2023. Sản lượng cũng tăng mạnh ở Mỹ do bùng nổ khí đá phiến, dẫn đến tình trạng dư cung các vật liệu như polyetylen chưa từng có kể từ những năm 1980.
Sự dư thừa nhựa nguyên sinh đã đặt ra thách thức cho các công ty đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào nhựa sử dụng một lần trước các quy định chặt chẽ hơn và cam kết của chính phủ nhằm giảm ô nhiễm rác thải nhựa.
Ciarán Healy, nhà phân tích tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết: “Công suất dư thừa của ngành hóa dầu và giá nguyên liệu thô thấp hơn khiến các nhà sản xuất nhựa tái chế trở nên khó khăn hơn”.
Công suất ethylene năm ngoái tăng gần 42 triệu tấn so với năm 2019, trong khi nhu cầu toàn cầu chỉ tăng khoảng 14 triệu tấn. Ethylene được sản xuất từ các hydrocarbon có nguồn gốc từ dầu và khí tự nhiên và là nguyên liệu thô cho loại nhựa được sử dụng nhiều nhất, polyetylen.
Tình trạng dư cung đã khiến lĩnh vực này hoạt động dưới mức công suất tối đa, với tỷ lệ sử dụng toàn cầu giảm từ khoảng 90% vào năm 2019 xuống dưới 82% vào năm ngoái khi giá cả sụt giảm.
 |
Diễn biến giá nhựa nguyên sinh HDPE |
Tại Mỹ, giá polyetylen mật độ cao nguyên sinh (HDPE) - loại nhựa phổ biến được sử dụng trong các sản phẩm như chai dầu gội, đồ chơi và túi nhựa - đã giảm từ 1.674 USD/tấn vào năm 2021 xuống còn 943 USD/tấn vào năm 2023.
Sự dư thừa hóa dầu đã gây áp lực lên các nhà sản xuất nhựa tái chế, vốn đang phải vật lộn để cạnh tranh với các vật liệu nguyên sinh rẻ hơn nhiều. Theo S&P, giá nhựa tái chế HDPE đã giảm đáng kể từ mức cao 2.954 USD/tấn về 1.631 USD/tấn, nhưng mức giá này vẫn đắt hơn đáng kể so với nhựa nguyên sinh HDPE.
Trước năm 2019, nhựa tái chế thường rẻ hơn nhựa nguyên sinh. Nhưng nhu cầu về nhựa tái chế đã tăng vọt khi các công ty hàng tiêu dùng đặt mục tiêu cắt giảm sự phụ thuộc vào nhựa nguyên chất nhằm nỗ lực giảm lượng khí thải carbon và chất thải nhựa.
Walt Hart, nhà nghiên cứu hóa chất hàng đầu tại S&P cho biết, tỷ lệ sử dụng ethylene đã giảm xuống mức thấp nhất trong bốn thập kỷ do năng lực sản xuất tăng quá mức và tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn trong thời gian hậu đại dịch Covid-19.
Theo IEA, công suất dư thừa cũng gây áp lực lên các nhà sản xuất châu Âu và châu Á đang phải đối mặt với chi phí sản xuất cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh ở Bắc Mỹ và Trung Đông, những quốc gia được hưởng lợi từ việc tiếp cận nguồn cung ethane (nguyên liệu sản xuất ethylene) chi phí thấp.
Sự suy giảm trong ngành hóa dầu của châu Âu càng trở nên trầm trọng hơn do giá cả tăng vọt sau khi việc cắt giảm xuất khẩu của Nga đã đẩy chi phí đầu vào tăng cao. Theo tập đoàn thương mại Plastics Europe, vào năm 2022, châu Âu sản xuất 14% nhựa toàn cầu, giảm từ mức 20% vào năm 2012. Thị phần của Trung Quốc đã tăng lên 32% từ 23% trong cùng kỳ.
Công suất hoá dầu mới của Trung Quốc cũng gây áp lực lên các nhà cung cấp cũ vì nước này từng là nước nhập khẩu lớn polyme và sợi tổng hợp. IEA cho biết các chuyến hàng sản phẩm hóa dầu từ Trung Đông và các khu vực khác ở châu Á đến Trung Quốc đã giảm 30% trong 9 tháng đầu năm 2023.
Nhưng các nhà sản xuất dầu hàng đầu bao gồm Ả Rập Xê Út đang kỳ vọng rằng nhu cầu hóa dầu sẽ tiếp tục tăng ngay cả khi nhu cầu về phương tiện chạy bằng xăng chững lại và nước này đang đầu tư vào năng lực hóa dầu của Trung Quốc để đảm bảo thị trường tiêu thụ dầu thô.
James Wilson, nhà phân tích cấp cao tại nhà cung cấp thông tin thị trường ICIS cho biết, thị trường nhựa tái chế sẽ tiếp tục hoạt động kém hiệu quả trong tương lai gần. “Với nguồn cung cấp nhựa nguyên sinh rẻ hơn chưa từng có này, liệu nhựa tái chế sẽ cạnh tranh như thế nào trong môi trường đó? Đó là một môi trường khắc nghiệt hơn nhiều so với những gì chúng ta từng thấy trước đây”.
