Các đơn vị thuộc VNR sẽ được sắp xếp lại để có mô hình sản xuất, kinh doanh hợp lý, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Đích đến mới
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) vừa có tờ trình số 686/TTr-ĐS đề nghị cơ quan chủ quản phê duyệt Đề án Cơ cấu lại Tổng công ty giai đoạn 2017 - 2020 (Đề án).
Khác với những lần trình trước đây, đích đến mới của VNR là Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, chứ không còn là Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) - cơ quan trước đây đã “bật đèn xanh” để VNR xây dựng Đề án và cho ý kiến chỉnh sửa nhiều lần trong những năm gần đây.
VNR bắt đầu xây dựng Đề án từ năm 2016, với mục tiêu sắp xếp lại và thoái vốn các doanh nghiệp trong toàn Tổng công ty, đảm bảo cho đơn vị có mô hình tổ chức sản xuất, kinh doanh hợp lý hơn theo hướng tập trung vào 3 ngành nghề cốt lõi là vận tải đường sắt, kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt và cơ khí đường sắt.
Đề án còn được kỳ vọng sẽ nâng cao năng suất lao động, hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong VNR; nâng cao trách nhiệm của người đại diện phần vốn góp của VNR tại các đơn vị thành viên.
Trước đó, tháng 5/2017, trong Đề xuất tổ chức lại hoạt động vận tải gửi Bộ GTVT, VNR thừa nhận thất bại trong việc chuyển Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội (Haraco, vốn điều lệ 800 tỷ đồng, VNR nắm 91,62%) và Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Sài Gòn (Saratrans, vốn điều lệ 503 tỷ đồng, VNR nắm 78,46%) thành các công ty cổ phần. Sau khi chính thức hoạt động theo mô hình công ty cổ phần vào đầu tháng 1/2016, kết quả kinh doanh của Haraco và Saratrans đều lao dốc cả về sản lượng, doanh thu và lợi nhuận.
Theo ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch HĐTV VNR, Haraco và Saratrans đang kinh doanh cả dịch vụ vận tải hàng hóa và hành khách trên cùng một tuyến đường sắt đơn, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh giữa hai đơn vị. Có thời điểm, tại cùng 1 ga, 1 địa điểm kinh doanh, cả hai đơn vị đều bố trí lao động, thuê trụ sở, kho bãi…, làm tăng chi phí, phân tán nguồn lực, năng suất lao động thấp.
Đây là nguyên nhân trực tiếp kéo thị phần vận tải hành khách và hàng hóa bằng đường sắt của VNR tụt từ 0,34% và 0,59% năm 2015 xuống còn 0,27% và 0,41% vào năm 2016.
Lụt tiến độ
Bất chấp nhu cầu cơ cấu lại VNR rất cấp bách, nhưng tiến độ phê duyệt Đề án lại không được thuận như mong đợi. Lãnh đạo VNR cho biết, Đề án Cơ cấu lại VNR giai đoạn 2017 - 2020 đã được Bộ GTVT tổ chức họp, phân tích và cho ý kiến nhiều lần; VNR cũng liên tục gửi báo cáo giải trình, tiếp thu, hoàn thiện Đề án.
Sự thận trọng của Bộ GTVT là điều có thể thông cảm được, bởi những nội dung đặt ra trong bản Đề án, cơ cấu tổ chức, mô hình hoạt động của VNR gần như phải “dỡ ra làm lại”. Nếu không nhận diện được các bất cập và có giải pháp chỉnh sửa đúng, VNR sẽ bị bỏ lại xa hơn trong cuộc cạnh tranh giành thị phần vận chuyển hành khách với các hãng hàng không giá rẻ.
Lần gần nhất VNR trình Bộ GTVT Đề án này là cuối tháng 9/2018, sau khi Thường vụ Đảng ủy, HĐTV VNR tổ chức họp, phân tích và thống nhất hoàn thiện lại các nội dung theo chỉ đạo của lãnh đạo Bộ GTVT tại Thông báo số 460/TB - BGTVT ngày 6/9/2018.
Tuy nhiên, thực hiện Nghị định số 131/2018/NĐ-CP ngày 29/9/2018 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ GTVT đã thực hiện bàn giao quyền chủ sở hữu của Bộ GTVT đối với VNR về Ủy ban từ tháng 10/2018. Do vậy, Đề án Cơ cấu lại VNR giai đoạn 2017 - 2020 vẫn chưa được Bộ GTVT xem xét trình Thủ tướng Chính phủ.
“Hiện chưa rõ những kiến nghị, chỉnh sửa Đề án của Bộ GTVT có được tiếp thu, ghi nhận hay không, nhưng nếu Đề án quan trọng này không sớm được Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiếp thẩm định trình Thủ tướng phê duyệt, tiến độ triển khai Đề án chắc chắn sẽ bị lụt, khi quỹ thời gian chỉ còn khoảng hơn 1 năm”, một chuyên gia nhận xét.
Các nội dung chính của Đề án Cơ cấu lại VNR giai đoạn 2017 - 2020
Tổ chức hợp nhất CTCP Vận tải đường sắt Hà Nội và CTCP Vận tải đường sắt Sài Gòn thành 1 công ty cổ phần vận tải đường sắt. Sau khi hợp nhất, doanh nghiệp hợp nhất thực hiện phân chia, bóc tách về tổ chức, lao động, vốn, tài sản để thành lập công ty con chuyên kinh doanh hàng hóa.
Giữ nguyên mô hình tổ chức và tỷ lệ vốn góp của VNR ở mức trên 51% vốn điều lệ tại 15 công ty cổ phần bảo trì cầu, đường sắt.
Tiếp tục duy trì tỷ lệ vốn góp như hiện nay (trên 51%) và từng bước nâng tỷ lệ vốn góp lên 75% hoặc 100% tại 5 công ty cổ phần thông tin tín hiệu đường sắt.
Tiếp tục giữ cổ phần chi phối tại CTCP Xe lửa Dĩ An và CTCP Xe lửa Gia Lâm để phát triển công nghiệp cơ khí đường sắt. Trường hợp lựa chọn được nhà đầu tưchiến lược có tiềm lực, VNR sẽ xây dựng lộ trình giảm vốn của Tổng công ty tại 2 đơn vị này xuống còn 51%, trình Thủ tướng phê duyệt.
