Chứng quyền: Siêu lợi nhuận, siêu rủi ro

Siêu lợi nhuận từ chứng quyền

Ðóng cửa phiên giao dịch 14/8/2019 tại mức giá 4.110 đồng/CW, giá chứng quyền CFPT1901 do Công ty Chứng khoán VNDIRECT (VND) phát hành dựa trên cổ phiếu FPT tăng 47,8% tính từ phiên 6/8 (so với giá phát hành 1.900 đồng/CW, nhà đầu tư mua trong đợt phát hành lần đầu đạt lợi nhuận 116%).

Mức lợi nhuận cao gấp 6 - 7 lần lãi suất tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 1 năm tại các ngân hàng (dao động từ 7 - 8%/năm) mà nhà đầu tư thu được trong chưa đầy 2 tuần nếu đầu tư vào chứng quyền CFPT1901 là tỷ suất đặc biệt hấp dẫn trong bối cảnh thị trường chung biến động trong biên độ rộng, do ảnh hưởng bởi những yếu tố bất ổn từ thị trường thế giới.

Ðể có được mức tăng giá này, động lực quan trọng nhất phải kể đến sự bứt phá thị giá của cổ phiếu cơ sở - mã FPT. Từ vùng giá 49.000 đồng/cổ phiếu phiên 6/8, thị giá FPT đóng cửa phiên giao dịch ngày 14/8 tại 53.200 đồng/cổ phiếu, sau khi Công ty công bố kết quả kinh doanh 7 tháng đầu năm với doanh thu và lợi nhuận trước thuế tăng lần lượt 21,8% và 27,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Ðồng thời, Công ty thông báo chốt quyền tạm ứng cổ tức 1.000 đồng/cổ phiếu cho năm 2019.

Như vậy, so với những nhà đầu tư trực tiếp mua cổ phiếu FPT chỉ đạt tỷ suất sinh lời 8,6%, nhà đầu tư mua chứng quyền đạt tỷ suất sinh lời gấp gần 6 lần trong cùng khoảng thời gian. Với mức giá giao dịch CW thấp hơn khoảng 13 lần so với thị giá FPT, nhà đầu tư còn tiết kiệm được khoản phí và thuế đáng kể so với việc trực tiếp đầu tư vào cổ phiếu.

Chính thức giao dịch từ ngày 28/6/2019 với 10 mã chứng quyền đầu tiên do 7 công ty chứng khoán phát hành được niêm yết, tham chiếu trên 6 mã chứng khoán cơ sở, trong vòng 3 tháng qua, sản phẩm CW ngày càng hấp dẫn nhà đầu tư nhờ mức lợi nhuận từ hàng chục đến hàng trăm phần trăm khi nhiều mã CW tham chiếu trên cổ phiếu MWG, PNJ, FPT liên tục tăng giá.

Ðóng cửa phiên giao dịch ngày 14/8 tại mức giá 7.950 đồng/CW, mã chứng quyền CMWG1901 do Công ty Chứng khoán BSI phát hành đã tăng gần 4 lần so với giá chào bán sơ cấp (2.000 đồng/CW). Tương tự, chứng quyền CMWG1902 do VND phát hành có giá tăng 3,34 lần; chứng quyền CPNJ1901 do Công ty Chứng khoán MB (MBS) phát hành tăng giá 72%…

Rủi ro tăng theo đà tăng giá, thậm chí có nguy cơ mất trắng

Gần 3 tháng kể từ khi chính thức được giao dịch, sản phẩm CW cho thấy sức hút dòng tiền, đây sẽ là nền tảng cơ bản để các công ty chứng khoán tự tin phát hành thêm nhiều mã CW mới trong thời gian tới.

Giao dịch và thanh toán tương tự như cổ phiếu, tính đòn bẩy từ 5 - 10 lần, cao hơn nhiều đòn bẩy có thể sử dụng khi đầu tư cổ phiếu (tỷ lệ vay ban đầu tối đa là 50%) đã trở thành điểm hấp dẫn của CW và thực tế đã tạo ra mức “siêu lợi nhuận” cho những nhà đầu tư mua trong đợt phát hành trên thị trường sơ cấp cũng như các nhà giao dịch trên thị trường thứ cấp. Tuy vậy, có những mã chứng quyền giảm giá mạnh so với giá phát hành.

Chẳng hạn, đóng cửa phiên giao dịch ngày 14/8 tại mức giá 530 đồng/CW, mã chứng quyền CHPG1902 dựa trên cổ phiếu HPG do Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) phát hành giảm 53% giá trị so với mức giá chào bán sơ cấp (1.000 đồng/CW). Dù thị giá HPG vừa có một đợt hồi phục với mức tăng 13,8% trong 1 tháng qua, nhưng giá chứng quyền CHPG1902 hầu như chỉ đi ngang và giảm.

Lý do khiến chứng quyền CHPG1902 “miễn nhiễm” với diễn biến hồi phục của cổ phiếu cơ sở là mức giá thực hiện lên đến 41.990 đồng/cổ phiếu, cao hơn 15% so với mức giá cao nhất của HPG từ trước đến nay (sau điều chỉnh các quyền như cổ tức) là hơn 36.000 đồng/cổ phiếu thiết lập đầu tháng 3/2018.

Kỳ hạn chứng quyền CHPG1902 là 6 tháng, dài hơn hẳn thời gian đáo hạn các chứng quyền khác trên cùng mã HPG do MBS, VPS và SSI (mã CHPG1904) phát hành (có thời gian 3 tháng), đồng nghĩa với giá trị thời gian còn lại trong việc định giá chứng quyền cao hơn. Nhưng trong bối cảnh HPG đang gặp khó khăn (lợi nhuận sụt giảm), cổ đông ngoại có động thái bán ròng…, kịch bản để thị giá cổ phiếu HPG tăng 80% từ nay đến cuối năm và đạt giá thực hiện của chứng quyền CHPG1902 có xác suất thấp.

Trong trường hợp cổ phiếu HPG đón nhận kỳ vọng tăng giá về cuối năm, nhà đầu tư có thể lựa chọn một mã chứng quyền khác như CHPG1905 do SSI phát hành. Chứng quyền này có thời gian đáo hạn 6 tháng, giá thực hiện 23.100 đồng/cổ phiếu, thấp hơn nhiều so với mã chứng quyền CHPG1902 của KIS, tương ứng với triển vọng sinh lời tốt hơn.

 Vậy nhưng, khối lượng giao dịch của mã CHPG1902 lại thường xuyên dẫn đầu trong số các chứng quyền được giao dịch khi có hàng trăm nghìn đơn vị được khớp lệnh mỗi phiên. Nguyên nhân có thể là do nhà đầu tư quan tâm đến thị giá thấp của chứng quyền này và tìm kiếm lợi nhuận từ việc “lướt sóng”, nhất là khi có công ty chứng khoán đóng vai trò là nhà tạo lập thị trường.

Với khả năng sinh lời đến khi đáo hạn gần như bằng 0, nhà đầu tư nắm giữ chứng quyền CHPG1902 có thể mất toàn bộ khoản đầu tư ban đầu nếu không bán trước thời điểm đáo hạn. Nguy cơ này cũng xuất hiện tại mã chứng quyền CVNM1901 trên cổ phiếu VNM khi giá thực hiện là 158.888 đồng/cổ phiếu, trong khi thị giá VNM hiện chỉ quanh mốc 120.000 đồng/cổ phiếu.

Với không ít mã chứng quyền khác, có chứng khoán cơ sở là MBB, HPG, FPT, MWG, dù mức giá thực đang thấp hơn thị giá cổ phiếu, nhưng việc đầu tư hiện nay cũng được đánh giá có rủi ro cao sau giai đoạn tăng giá mạnh, trong khi thời gian đáo hạn đang đến gần.

Trong bản tin chứng khoán ngày 14/8, Công ty Chứng khoán FPT (FPTS) định giá 16 chứng quyền đang giao dịch dựa trên mô hình Black-Scholes với các yếu tố đầu vào là các thông số CW kết hợp với lãi suất phi rủi ro tính theo lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm và độ biến động của giá chứng khoán cơ sở trong 1 năm. Theo đó, có 15/16 mã CW đang được giao dịch cao hơn mức định giá, trong đó 9 mã có giá cao hơn từ 40% trở lên. MBS cũng định giá các CW theo mô hình Black-Scholes đến hết phiến 14/8, cả 16/16 mã CW đều đang được giao dịch cao hơn giá lý thuyết, một số mã cao hơn 100%.

Như vậy, trong bối cảnh giá nhiều mã chứng quyền tăng cao, vượt xa giá thực hiện, thì triển vọng thu lợi nhuận từ chứng quyền bị thu hẹp, thậm chí nguy cơ thua lỗ tăng dần.

Hiện còn chưa đầy 1 tháng nữa thì phân nửa số chứng quyền đang niêm yết sẽ đáo hạn. Ðây đều là các hợp đồng kỳ hạn 3 tháng trong đợt phát hành đầu tiên. Chứng quyền là sản phẩm được thiết kế cho hoạt động giao dịch, dù tham gia với mục đích đầu cơ hay phòng ngừa rủi ro, nhà đầu tư được khuyến nghị nên bán trước ngày đáo hạn để tránh chi phí thuế cao hơn khi thực hiện quyền và rủi ro giá cổ phiếu cơ sở biến động mạnh.

Ðáng chú ý, trong thời gian 14 ngày trước khi đáo hạn, công ty chứng khoán không bắt buộc phải thực hiện nghĩa vụ tạo lập thị trường cho chứng quyền, tức sức cầu khi đó có khả năng chỉ đến từ thị trường.

Một lưu ý quan trọng hơn là tại ngày đáo hạn, nếu giá cổ phiếu trên sàn thấp hơn giá định danh trong hợp đồng chứng quyền, thì chứng quyền sẽ trở nên vô nghĩa, không mang lại giá trị nào cho người sở hữu.

Nếu xu hướng thị trường bất lợi trong ngắn hạn, nhà đầu tư vào cổ phiếu cơ sở có thể chấp nhận chờ đợi khó khăn đi qua và thị giá hồi phục, thì với nhà đầu tư CW, thời gian chờ đợi là có giới hạn. Ðặc biệt, tính đòn bẩy cao cùng thời gian đáo hạn ngắn, biên độ giao dịch mỗi phiên lớn khiến sức ép ra quyết định nhanh đè nặng lên tâm lý nhà đầu tư lựa chọn CW là kênh đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận.

Chẳng hạn, mã chứng quyền CFPT1901 ngay khi niêm yết cuối tháng 6/2019 đã tăng giá mạnh so với giá phát hành, đạt trên 4.000 đồng/CW, nhưng sau đó liên tục suy giảm, có lúc chỉ còn 2.650 đồng/CW, tương ứng nhà đầu tư mất hơn 40% giá trị trong chưa đầy 2 tháng. Yếu tố đòn bẩy cao lúc này đã trở thành con dao 2 lưỡi, nhanh chóng bào mòn tài khoản.

Không ít nhà đầu tư chứng quyền trên thị trường thứ cấp đã phải ngậm ngùi cắt lỗ. Với những người kiên trì, mức tăng giá mạnh của chứng quyền trong 2 tuần qua mới giúp họ hòa vốn. Trong khi đó, nếu mua và nắm giữ cổ phiếu FPT từ đầu tháng 7/2019 đến nay - cùng thời điểm mua chứng quyền, thì mức sinh lời đạt hơn 15% mà chưa cần dùng đến giao dịch ký quỹ (margin).

Khắc Lâm