Thượng tướng Lê Quý Vương - Thứ trưởng Bộ Công an báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Dự án Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự
Theo Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương, việc bố trí thêm các đầu mối cơ quan tổ chức điều tra hình sự là cần thiết, nhằm bổ khuyết và khắc phục những hạn chế do điều kiện đặc thù đối với các cơ quan điều tra.
Ví dụ như ở ngoài biển, trong rừng sâu, biên giới, hải đảo, những nơi xa xôi chưa có mặt cơ quan điều tra chuyên trách, cần có những cơ quan điều tra như thế để thực hiện một số nhiệm vụ được giao. Nhưng với những nơi đã có cơ quan điều tra chuyên trách thì không nên thành lập thêm các đầu mối này. Ngay cả khi bổ sung đầu mối cơ quan điều tra, cũng phải tính kỹ việc phối hợp giữa các cơ quan điều tra sao cho hiệu quả.
“Như kiểm ngư thì chúng ta đã có điều tra cảnh sát biển, nếu được tăng thêm lực lượng, bổ sung thêm chức năng nhiệm vụ thì việc phối hợp giữa 2 bên như thế nào; hoặc ví dụ như trong lĩnh vực thuế thì đã có hải quan…Nếu giao chức năng điều tra hình sự cho những cơ quan liên quan đến lĩnh vực có nhiều vi phạm thì có rất nhiều cơ quan có chức năng này”, ông Nguyễn Doãn Khánh nói.
Theo vị đại diện Ban Nội chính Trung ương, trên thực tế, còn rất nhiều cơ quan có chức năng điều tra như: Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán nhà nước, thậm chí nhưNgân hàng Nhà nước cũng có chức năng điều tra chống rửa tiền... Vấn đề là phối hợp giữa các cơ quan này với cơ quan điều tra chuyên trách như thế nào. Còn việc tăng thêm có thể dẫn đến vừa chồng chéo về mặt chức năng, vừa tăng thêm các đầu mối cơ quan điều tra hình sự. Điều này đi ngược với đường lối đổi mới các cơ quan điều tra.
Trước đó, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Thượng tướng Lê Quý Vương – Thứ trưởng Bộ Công an cho rằng, xu hướng phải thu gọn, tập trung đầu mối các cơ quan điều tra hình sự. Tuy nhiên, tình hình điều tra tội phạm có thay đổi, diễn biến phức tạp nên vấn đề tổ chức cũng phải đặt ra để phù hợp.
Cụ thể, các vi phạm về thuế, chứng khoán, tội phạm trên biển ngày càng gia tăng, nên có thể giao cho các cơ quan trên một số công việc điều tra ban đầu, có thể tiến hành trong phạm vi 7 ngày, lập tức kết luận xử lý hành chính hoặc giao cho cơ quan điều tra thụ lý tiếp.
Theo dự thảo Luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét danh sách các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm:
1. Các cơ quan của Bộ đội biên phòng được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm: Cục trinh sát biên phòng; Cục phòng, chống ma túy và tội phạm; Đoàn đặc nhiệm phòng, chống ma túy và tội phạm, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng cấp tỉnh; Ban chỉ huy Biên phòng Cửa khẩu cảng, Đồn biên phòng.
2. Các cơ quan của Hải quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm: Cục Điều tra chống buôn lậu; Cục Kiểm tra sau thông quan; Cục Hải quan cấp tỉnh; Chi cục Hải quan cửa khẩu.
3. Các cơ quan của Kiểm lâm được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm: Cục Kiểm lâm; Chi cục Kiểm lâm; Hạt Kiểm lâm.
4. Các cơ quan của lực lượng Cảnh sát biển được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm: Bộ tư lệnh Cảnh sát biển; Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển; Cục nghiệp vụ và pháp luật; Đoàn đặc nhiệm phòng, chống tội phạm ma túy; Hải đoàn; Hải đội; Đội nghiệp vụ.
5. Các cơ quan của Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm các cục, phòng: Cảnh sát giao thông; Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy; Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường; Cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Trại giam; Quản lý xuất nhập cảnh; các cục nghiệp vụ an ninh ở Bộ Công an, các phòng nghiệp vụ an ninh ở Công an cấp tỉnh và Đội An ninh ở Công an cấp huyện.
6. Các cơ quan khác trong Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bao gồm: Trại giam; đơn vị độc lập cấp trung đoàn và tương đương.
Báo cáo thẩm tra dự án Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng: Qua kết quả khảo sát, giám sát cho thấy trong số các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra thì đa số vụ án được khởi tố, tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu và chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra đều do Bộ đội biên phòng tiến hành và thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Trên thực tế, tội phạm xảy ra ở địa bàn nội địa thì hầu hết đều xảy ra tại khu vực biên giới mà Bộ đội biên phòng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách và chủ trì, phối hợp với lực lượng Công an nhân dân, các ngành hữu quan và chính quyền địa phương trong hoạt động quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới.
