TS. Trần Du Lịch phát biểu tại diễn đàn - Ảnh HL.
Sản phẩm thị trường bất động sản hiện nay giống như chiếc máy bay chỉ có hạng thương gia, hạng nhất mà không có hạng phổ thông, là nhận định của chuyên gia kinh tế, TS. Trần Du Lịch tại Diễn đàn giám sát của Quốc hội, sáng 6/8.
Ông Lịch tham gia thảo luận sau khi Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đại biểu Phan Đức Hiếu trình bày tham luận về “Kiến nghị hoàn thiện Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân nhân dân từ bài học kinh nghiệm giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội”.
Đây là chuyên đề mà tại Kỳ họp thứ 8, Đoàn giám sát đã có báo cáo kết quả, trên cơ sở thảo luận của các đại biểu Quốc hội, ý kiến của các cơ quan, Đoàn giám sát đã nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện Báo cáo và dự thảo Nghị quyết có liên quan và đã trình Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 161/2024/QH15 ngày 23/11/2024 về “Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội”.
Nghị quyết giám sát đã giao Chính phủ thực hiện ngay 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, giao Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện 14 nhóm nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, có tính trung và dài hạn.
Sau đó, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiến hành rà soát toàn diện, tổng kết thi hành các luật, nghị quyết có liên quan được đề xuất nghiên cứu hoàn thiện tại Nghị quyết số 161/2025/QH15 để kịp thời trình Quốc hội xem xét quyết định.
Tại Kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024 về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP.HCM, Thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa; Nghị quyết số 171/2024/QH15 ngày 30/11/2024 về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất.
Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 (tháng 2/2025), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 192/2025/QH15 về bổ sung Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên, trong đó có đề ra nhiệm vụ “tháo gỡ ngay các điểm nghẽn đối với thị trường bất động sản”. Tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Điều hành thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, sau giám sát nói trên thì thị trường bất động sản vẫn còn nhiều bất cập, trong đó có việc giá nhà ở rất cao. Ông Thanh muốn được nghe giải pháp xử lý các bất cập này từ Diễn đàn.
Tham gia ý kiến, đề cập vấn đề được Phó chủ tịch Quốc hội gợi ý, TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh, quá trình đô thị hóa là quá trình chuyển đất nông nghiệp thành đất hoang và nhà cửa xây không ai ở.
“Đặc biệt thị trường bất động sản hiện nay là thị trường mà không có nhà cho người thu nhập trung bình và thấp. Sản phẩm thị trường bất động sản hiện nay giống như chiếc máy bay chỉ có hạng thương gia, hạng nhất mà không có hạng phổ thông. Đây là bất cập lớn nhất cần được giám sát để làm rõ nguyên nhân", ông Lịch bình luận.
Một vấn đề lớn nữa, theo chuyên gia Trần Du Lịch là giá đất hiện nay vượt sức chịu đựng của nền kinh tế và của người dân. “Đây là vấn đề rất lớn trong quản lý để nhà nước kiến tạo phát triển”, ông Lịch nhấn mạnh.
Bên cạnh giám sát thực địa, vị chuyên gia đến từ TP.HCM cũng nêu nội dung đề nghị Quốc “giám sát tại bàn, không cần đi đâu".
Đó là, Quốc hội cần tổ chức tổng hợp, phân loại, phân tích bằng văn bản tất cả hệ thống pháp luật đang điều chỉnh năm loại thị trường để khai thông các loại thị trường này. Gồm thị trường hàng hóa, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, thị trường lao động và thị trường khoa học công nghệ.
“Năm loại thị trường này đang bị ức chế bởi tất cả các quy định chồng chéo trong hệ thống hiện nay. Nếu không rà lại để minh bạch, chúng ta không có cơ sở để xây dựng hệ thống khai thông”, ông Lịch nói.
Giám sát tại chỗ theo kiến nghị của ông là ngồi tại chỗ, thuê các công ty luật, dùng công nghệ AI và hỗ trợ khác để rà soát toàn bộ, qua đó sẽ thấy chỗ nào Nhà nước can thiệp thái quá, chỗ nào Nhà nước để lỗ hổng. “Đây là giám sát tại chỗ, chi phí rất thấp nhưng hiệu quả cao nhất”, ông Lịch nêu quan điểm.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM nhấn mạnh giám sát tối cao của Quốc hội là để thực hiện quyền năng lập pháp, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế để tạo ra đột phá. Đối với thị trường bất động sản, ông Châu đề cập thực tế hiện nay thiếu nguồn cung “do vướng mắc về thể chế dẫn đến thiếu nguồn cung sản phẩm, khiến giá tăng. Đó là lý do thiếu nhà ở giá phải chăng cho người trung bình, người thu nhập thấp”, ông Châu nói.
Từ thực tế trên, ông Châu đề nghị có chính sách đối với nhà ở thương mại giá rẻ và tất cả mọi người mua nhà lần đầu có thể được vay tín dụng dài hạn với lãi suất hợp lý, ổn định theo chu kỳ dài hạn.
“Các dự án nhà ở thương mại không cần ưu đãi về thuế, tín dụng như nhà ở xã hội, nhưng cần có cơ chế giá rẻ”, ông Châu nêu quan điểm.
