Từ hợp đồng bảo hiểm…
Góp ý về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm sửa đổi, bà Nguyễn Thị Thuỷ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng, trong lần sửa đổi luật này, cần bổ sung nguyên tắc về tính minh bạch của hợp đồng bảo hiểm.
Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành quy định, việc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm phải tuân thủ 5 nguyên tắc: nguyên tắc trung thực tuyệt đối, nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm, nguyên tắc bồi thường, nguyên tắc thế quyền và nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên.
Cụ thể, theo bà Thuỷ, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ thường dài hàng chục trang, thậm chí lên đến 100 trang với nhiều thuật ngữ chuyên ngành, “dù là người có kinh nghiệm làm luật, đọc vẫn thực sự khó hiểu”. Bởi thế, người mua thường uỷ thác niềm tin vào đội ngũ tư vấn viên/đại lý bảo hiểm, đặc biệt thường là họ hàng, bạn bè. Để đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm (dễ dàng tiếp cận với nội dung của hợp đồng bảo hiểm, nắm rõ các điều khoản về quyền và nghĩa vụ, đặc biệt các điều khoản loại trừ), bà Thủy đề xuất Bộ Tài chính quy định chi tiết nội dung của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và các doanh nghiệp bảo hiểm căn cứ vào đó làm theo.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, luật sư Đỗ Hồng Sơn, Trưởng văn phòng Luật sư Tinh hoa Việt cũng cho rằng, cần coi tính minh bạch như một nguyên tắc không thể thiếu của hợp đồng bảo hiểm nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan, đặc biệt là với người tham gia bảo hiểm. Theo đó, cần đưa thông tin định danh đại lý vào hợp đồng bảo hiểm, bởi thực tế cho thấy việc không có thông tin định danh của đại lý bán bảo hiểm trên hợp đồng dẫn đến hệ lụy là bên mua bảo hiểm không có bằng chứng vững chắc để chứng minh quá trình tư vấn không đúng và điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.
“Nhiều vụ tranh chấp bảo hiểm mà chúng tôi đang hỗ trợ giải quyết đều gặp vướng mắc: khi cần triệu tập đại lý bán bảo hiểm vào làm người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án nhưng lại không có thông tin của đại lý để cung cấp cho tòa. Phía công ty bảo hiểm thì không phối hợp cung cấp thông tin đại lý”, ông Sơn chia sẻ.
Đồng quan điểm, luật sư Phạm Thi Giang, Đoàn luật sư Hà Nội cho rằng, cần bổ sung quy định bắt buộc doanh nghiệp bảo hiểm phải in rõ ràng thông tin của đại lý bảo hiểm đã tư vấn và thu xếp hợp đồng vào một phần dễ thấy trong hợp đồng bảo hiểm chính thức, hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm. Các thông tin tối thiểu cần có gồm họ và tên đại lý bảo hiểm, mã số đại lý, số căn cước công dân/hộ chiếu và thông tin liên hệ chính thức.
Ngoài ra, theo bà Giang, cần có quy định yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp thông tin định danh đầy đủ của đại lý bảo hiểm (bao gồm căn cước công dân/địa chỉ theo đăng ký) cho bên mua bảo hiểm hoặc tòa án ngay lập tức khi có yêu cầu bằng văn bản phục vụ mục đích giải quyết tranh chấp tại cơ quan tố tụng. Việc này nhằm khắc phục tình trạng doanh nghiệp bảo hiểm từ chối cung cấp thông tin về đại lý bảo hiểm trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Việc khách hàng bị “mất dấu vết” đại lý bảo hiểm của nhiều công ty bảo hiểm lớn nhỏ trong các tranh chấp pháp lý từng được Báo Đầu tư Chứng khoán phản ánh.
Đại lý bảo hiểm lâu nay là người trực tiếp tư vấn, giới thiệu sản phẩm và thu xếp việc ký kết hợp đồng. Họ là cầu nối quan trọng nhất giữa bên mua bảo hiểm và công ty bảo hiểm, tuy nhiên, khi xảy ra tranh chấp, đặc biệt là tranh chấp liên quan đến quá trình tư vấn và giao kết hợp đồng, khách hàng lại rơi vào thế bế tắc khi không có thông tin cá nhân của đại lý bảo hiểm để đưa đại lý vào hồ sơ khởi kiện tại tòa án với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
“Đây là một bất cập thực tế xảy ra phổ biến trong các vụ tranh chấp bảo hiểm, đẩy người mua vào thế khó khăn và làm suy giảm niềm tin vào thị trường. Việc bổ sung quy định rõ ràng về công khai thông tin định danh của đại lý bảo hiểm là cấp thiết để bảo đảm quyền được cung cấp thông tin của bên mua và hỗ trợ cơ quan tư pháp giải quyết tranh chấp một cách công bằng, minh bạch”, bà Giang nói.
… tới công bố thông tin
Không dừng lại ở kiến nghị liên quan tới hợp đồng bảo hiểm, luật sư Sơn cho rằng, cần tăng tính minh bạch cho thị trường bảo hiểm, đặc biệt là dữ liệu, thông tin để việc lựa chọn sản phẩm, nhà bảo hiểm chính xác hơn, đảm bảo quyền lợi chính đáng của người tham gia bảo hiểm.
Khẳng định tính minh bạch trên thị trường bảo hiểm đã được cải thiện khi cơ quan quản lý gần đây tăng cường các hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử phạt các trường hợp vi phạm, nhưng chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán cho rằng, thông tin trên thị trường bảo hiểm vẫn thiếu tính cập nhật và đầy đủ.
“Cùng với các quy định pháp lý được sửa theo hướng rõ ràng hơn thì ý thức minh bạch của các doanh nghiệp và bên mua bảo hiểm được nâng lên mới là yếu tố chính giúp xây dựng lại thị trường theo hướng bền vững”, ông Đán nhấn mạnh.
Thông tin được ông Ngô Trung Dũng, Phó tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam chia sẻ, nhằm củng cố niềm tin của khách hàng sau những thông tin tiêu cực về bảo hiểm, trong năm 2024, nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đã tập trung đầu tư chuyển đổi số nhằm tăng cường minh bạch thông tin, kết nối với khách hàng tốt hơn và rút ngắn quy trình bồi thường...
Báo cáo trước Quốc hội, Bộ Tài chính nêu rõ, Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 cùng các văn bản pháp luật liên quan cũng tạo ra hành lang pháp lý toàn diện với 7 nhóm chính sách lớn, trong đó có nhóm chính sách về hoàn thiện hợp đồng bảo hiểm, bảo đảm nguyên tắc bình đẳng, minh bạch và an toàn cho các giao dịch bảo hiểm. Những nhóm chính sách này khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả.