Theo dữ liệu từ JPMorgan và S&P Global, các công ty từ thị trường mới nổi ngoài Trung Quốc đã phát hành ít nhất 250 tỷ USD trái phiếu chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025. Con số này gần bằng mức của cả năm 2021 - thời điểm phát hành nợ đạt đỉnh trong bối cảnh đại dịch Covid-19 hoành hành.
Động lực chính đứng sau làn sóng phát hành này là một yếu tố kỹ thuật quan trọng thường được các nhà đầu tư chuyên nghiệp nhắc đến - “chênh lệch lãi suất”. Đây là khoảng chênh lệch giữa lợi suất mà các công ty thị trường mới nổi phải trả so với trái phiếu kho bạc Mỹ - vốn được coi là chuẩn mực an toàn. Hiện mức chênh lệch này chỉ còn khoảng 2 điểm phần trăm - thấp nhất trong gần hai thập kỷ, theo chỉ số chuẩn của JPMorgan.
Chênh lệch lãi suất giảm đồng nghĩa với việc nhà đầu tư yêu cầu “phí bảo hiểm” thấp hơn để nắm giữ nợ của các công ty thị trường mới nổi - tức là niềm tin của nhà đầu tư vào khả năng trả nợ của các doanh nghiệp đang gia tăng.
Ông Alan Siow, Trưởng bộ phận nợ doanh nghiệp khu vực thị trường mới nổi tại Công ty quản lý tài sản Ninety One nhận xét, bối cảnh kinh tế vĩ mô hiện nay đang tạo điều kiện thuận lợi cho xu hướng này từ hai góc độ.
Thứ nhất, mặc dù Tổng thống Mỹ Donald Trump để ngỏ khả năng áp mức thuế quan đáng kể - gồm thuế 50% với Ấn Độ và Brazil, 25% với Mexico - các nhà đầu tư vẫn tỏ ra khá lạc quan. Ông Alan Siow mô tả thái độ thị trường là “bình tĩnh một cách đáng ngạc nhiên”, cho rằng các nhà đầu tư đang tập trung vào “từng chi tiết” của các miễn trừ có thể có đối với các mặt hàng xuất khẩu chính.
Ví dụ cụ thể được ông đưa ra là mức thuế quan dự kiến 25% của Mỹ với Mexico trên thực tế có thể chỉ tương đương dưới 10% trung bình khi tính đến số lượng hàng hóa được hưởng mức thuế thấp hơn theo thỏa thuận thương mại Mỹ - Mexico - Canada.
Thứ hai, kỳ vọng về chính sách tiền tệ của Mỹ đang hỗ trợ tâm lý thị trường. Nhiều nhà đầu tư đặt cược rằng, áp lực từ Tổng thống Donald Trump sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cân nhắc việc hạ lãi suất trong thời gian tới. Khi lãi suất Mỹ giảm, việc đầu tư vào tài sản rủi ro hơn như trái phiếu của các công ty thị trường mới nổi trở nên hấp dẫn.
Tuy nhiên, bức tranh không hoàn toàn tích cực. Dù khối lượng phát hành mới đang tăng mạnh, ông Alan Siow lưu ý, tính từ đầu năm đến nay, nguồn cung ròng vẫn âm, tức số tiền các công ty phải trả nợ cũ vẫn lớn hơn số tiền họ huy động mới, với chênh lệch lên tới 8 tỷ USD theo dữ liệu hiện tại.
Hiện tượng này có thể lý giải từ bối cảnh lịch sử. Trong giai đoạn 2020 - 2021, khi lãi suất toàn cầu ở mức thấp kỷ lục do các biện pháp kích thích trong đại dịch, nhiều công ty đã tận dụng cơ hội để phát hành nợ với chi phí thấp. Những khoản nợ này hiện đang đến hạn, buộc các công ty phải tái huy động vốn trong bối cảnh lãi suất đã tăng đáng kể so với thời điểm vay ban đầu.
Một thay đổi đáng chú ý khác đến từ cấu trúc thị trường. Trung Quốc - từng là “người chơi lớn” trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp quốc tế ở khối thị trường mới nổi - hiện đã thu hẹp đáng kể hoạt động này. Nguyên nhân là cuộc khủng hoảng nợ trong ngành bất động sản kể từ năm 2021 khiến các doanh nghiệp chuyển hướng sang thị trường trong nước, nơi lãi suất thấp hơn nhờ các chính sách kích thích.
Sự vắng mặt tương đối của Trung Quốc đã mở ra khoảng trống cho những quốc gia khác. Dự báo của JPMorgan cho thấy, tổng khối lượng phát hành nợ doanh nghiệp quốc tế của thị trường mới nổi ngoài Trung Quốc năm 2025 có thể đạt 370 tỷ USD - gần chạm mức kỷ lục năm 2021. Nếu tính thêm các nhà phát hành Trung Quốc, con số này có thể lên tới 433 tỷ USD.
Không chỉ khu vực doanh nghiệp, các chính phủ thị trường mới nổi cũng đang tích cực huy động vốn. Với hơn 160 tỷ USD phát hành từ đầu năm, khu vực này đã vượt mức năm 2020 - vốn là năm phát hành kỷ lục với nợ chính phủ. Trong đó, Ả Rập Xê Út nổi lên là một trong những “người chơi” lớn nhất, khi quốc gia này sử dụng thị trường nợ quốc tế để tài trợ cho các dự án đầu tư trong nước quy mô lớn và bù đắp cho giai đoạn doanh thu dầu mỏ không như kỳ vọng.
Nhìn về phía trước, xu hướng này có thể kéo dài nếu điều kiện vĩ mô không thay đổi đột ngột như sự thay đổi trong chính sách của các ngân hàng trung ương lớn hay những biến động địa chính trị bất ngờ.