Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh đánh giá cao cố gắng của Ban soạn thảo và cho rằng, trong lần sửa đổi này, Ban soạn thảo đã làm rất công phu và có nhiều tư tưởng đổi mới, phù hợp với sửa đổi Hiến pháp năm 2013 và cũng phù hợp với nhiều thông lệ quốc tế.
”Chúng tôi thấy rằng, hiện nay, Quốc hội đang rất cố gắng để sửa đổi các bộ luật, để thể hiện được tinh thần của Hiến pháp sửa đổi năm 2013, trong nhiệm kỳ này chúng ta đều cảm nhận rất rõ ý này. Tinh thần sửa đổi của Hiến pháp năm 2013 là đảm bảo tốt hơn quyền tự do công dân, quyền con người, cũng như quyền tự do kinh doanh của các tổ chức và cá nhân. Đây là hướng tiến bộ, phù hợp với xu thế của thế giới cũng như để xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng văn minh, đây cũng là tư tưởng lớn mà Quốc hội đã thông qua.
Hiện nay, hàng loạt những bộ luật mà chúng ta đang xây dựng hoặc đang sửa đổi đều theo hướng này, do vậy khi xem xét các luật ban hành mới hoặc sửa đổi các điều luật thì phải căn cứ trên tinh thần đổi mới của Hiến pháp năm 2013, không để tình trạng Hiến pháp thì mở ra còn các bộ luật, các điều luật thì lại đóng lại. Đây phải là tinh thần xuyên suốt của các bộ luật được thông qua trong kỳ họp này và các kỳ họp tiếp theo”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Cũng theo người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trên nguyên tắc cơ bản như vậy, trong lĩnh vực kinh tế, Hiến pháp 2013 đã quy định rất rõ là mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm và theo thông lệ của quốc tế là sẽ không hình sự hóa các quan hệ kinh tế và dân sự.
Đây là vấn đề không mới nhưng thực sự vẫn đang là những trở ngại, là những rào cản đối với công cuộc đổi mới sáng tạo làm nản lòng rất nhiều nhà đầu tư, doanh nhân muốn bỏ tiền ra đầu tư kinh doanh.
“Tôi chắc chắn trong gần 41 doanh nhân có mặt trong Quốc hội hôm nay cũng như mấy trăm nghìn doanh nhân khác đều phản ánh và rất lo lắng việc này. Nếu Bộ luật của chúng ta khái niệm không minh bạch, rõ ràng thì chắc chắn đang là rào cản rất lớn, khi đầu tư kinh doanh chỉ sơ xảy là có thể bị quy tội hình sự. Đó là những vấn đề mà chúng ta cần phải xem xét, trong một đất nước đang đổi mới, đang chuyển đổi như thế này thì không phải mọi thứ đều minh bạch rõ ràng được, nếu chúng ta không có tư tưởng theo Hiến pháp năm 2013 để rộng mở hơn thì rất khó”, Bộ trưởng Vinh nói
Đặc biệt, theo ông Vinh, trong lĩnh vực kinh tế thì mục tiêu của những sai phạm kinh tế có thể là bất chính nhưng đều nhằm thu lợi nhuận nhiều hơn, cần phải có những giải pháp để xử lý, trừ những hành vi đó gây ra nguy hiểm cho xã hội ở mức cần thiết, còn hợp lý nhất định mang truy tố hình sự.
Còn lại những hành động về mặt kinh tế phải được xử lý bằng các biện pháp kinh tế, để thu hồi lợi nhuận và khoản tiền bị chiếm đoạt phi pháp, thậm chí có thể phạt nặng hơn rất nhiều những cái mà họ đã chiếm, để ngăn chặn tái diễn trong tương lai. Còn biện pháp hình sự chưa chắc đã đảm bảo được mục tiêu đó.
Ông Vinh cho rằng, cho vào tù nhưng tài sản có thể vẫn bị thất thoát không thu hồi được tài sản.
“Lẽ ra để cho họ sống thì tài sản đó được thu hồi, thậm chí họ còn trở thành anh hùng và đã có nhiều người như vậy. Sai phạm được miễn tử hình, cuối cùng họ phải đền bù lại tài sản đó, công lao đóng góp họ lại phát triển được. Đây là những vấn đề trong một đất nước, trong một quá trình, tiến trình đổi mới đất nước, trong một nền kinh tế chuyển đổi tôi nghĩ rất quan trọng. Nếu chúng ta không làm rõ được vấn đề này sẽ trở thành một rào cản chúng ta rất lo lắng để phát triển thêm các doanh nghiệp. Có thể động viên mọi người bỏ tiền đầu tư kinh doanh, làm ăn, đóng góp, sáng tạo và đổi mới. Có nhiều đổi mới có thể đi trước và có thể không đúng luật pháp. Nếu chúng ta quy vào những tội không rõ ràng sẽ rất nguy hiểm cho đất nước”.
Bộ trưởng cũng lưu ý, nguyên tắc trong làm luật phải đảm bảo lợi ích cho số đông. Phải tạo những thuận lợi cho số đông, còn có một số rất ít vi phạm phải có chế tài xử lý riêng biệt. Không thể vì một ít vi phạm nhỏ hoặc một số cá thể nào đó mà lại đưa ra một luật phổ cập cho tất cả mọi người phải trói lại, đó là cái sai.
Cụ thể hơn, đi vào các loại tội danh liên quan đến hành vi vi phạm về kinh tế, theo ông Vinh, trong 3 loại tội là kinh doanh trái phép, tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng và tội báo cáo sai trong quản lý kinh tế, có hai tội được nói rất nhiều đó là kinh doanh trái phép và tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.
“Việc này cần phải làm rõ vì chính nó là cái chung. Trong kinh doanh trái phép Luật Đầu tư (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua năm 2014 đã quy định rất rõ 6 lĩnh vực ngành nghề cấm, còn lại là kinh doanh trái phép. Từ đây trong các nghị định chúng tôi đang soạn thảo thì doanh nghiệp tham gia rất nhiều, đề nghị không ghi danh mục nào, không ghi một đăng ký nào. Rõ ràng chúng ta phải hết sức thận trọng. Như vậy, điều này trong Bộ luật Hình sự phải phù hợp. Tôi ủng hộ Ban soạn thảo bỏ điều này ra mà bỏ ra đây không phải chúng ta không xử lý những hành động sai phạm, mà được quy định rất cụ thể ở từng lĩnh vực một. Cho nên tôi đề nghị ủng hộ bỏ việc này và quy định bằng những chi tiết”, Bộ trưởng nói.
Về tội cố ý làm trái quy định quản lý về kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, Bộ trưởng đề xuất cần phải bỏ, dù hiện nay trong dự thảo đã bỏ rồi nhưng vẫn có nhiều ý kiến nói không nên bỏ.
“Tôi đề nghị phải bỏ và ủng hộ việc này. Trong này đưa ra tới 45 trường hợp cụ thể vi phạm và rất nhiều các tội danh. Tôi đề nghị Ban soạn thảo phải rà lại việc mấy chục, mấy trăm quy định đấy làm sao cho phù hợp. Một số đại biểu chỉ nói thế nào là trốn thuế, thế nào là trốn đóng bảo hiểm xã hội, thế nào là phải vào tù, những việc này cố gắng không hình sự hóa nhiều mà bằng biện pháp để thu hồi được và ngăn chặn bằng biện pháp kinh tế thì tốt nhất”, Bộ trưởng quyết liệt đề xuất và cho rằng, đây mới là tham gia lần đầu, cần phải có thảo luận và có thể để các doanh nghiệp, các cơ quan chức năng quản lý kinh tế cùng tham gia vào Ban soạn thảo.
Mục đích là nhằm đảm bảo được theo tinh thần Hiến pháp, tạo ra động lực cho đất nước phát triển. Theo Bộ trưởng, những luật về kinh tế có thoáng bao nhiêu chăng nữa mà Luật hình sự bó chặt lại, không rõ ràng, minh bạch thì không ai dám bỏ tiền đầu tư kinh doanh.
