Đó là chia sẻ của ông Võ Thành Hưng, Thứ trưởng Bộ Tài chính tại toạ đàm "Bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và phát triển bền vững" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 27/5.
Ông Võ Thành Hưng cho biết, câu chuyện giải ngân đầu tư công chậm không phải vấn đề mới, chúng ta đã nhìn nhận rất nhiều năm qua và đã có rất nhiều cuộc hội thảo, hội nghị và chỉ ra rất nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan, cả vấn đề về mặt thể chế và tổ chức thực hiện, cả trách nhiệm của Trung ương và trách nhiệm của các địa phương. Tuy nhiên, nhìn vào số giải ngân của 5 tháng đầu năm 2022, mới giải ngân được khoảng 22-23%. Mức này có cao hơn một chút so với cùng kỳ của năm 2021 nhưng so với kế hoạch năm là thấp.
 |
Theo ông Võ Thành Hưng, ở khía cạnh Bộ Tài chính nhìn nhận có 4 nguyên nhân khiến giải ngân vốn đầu tư công còn chậm.
Thứ nhất là công tác chuẩn bị đầu tư của các bộ, ngành, địa phương đối với các dự án là yếu, thể hiện ở chỗ dự toán Thủ tướng Chính phủ giao, nhưng các bộ, ngành, địa phương không phân bổ được hết ngay từ đầu năm, mà phân bổ nhiều lần trong năm. Đến thời điểm hiện nay, theo theo dõi của Bộ Tài chính, vẫn còn 11 bộ và 17 địa phương chưa phân bổ hết dự toán năm 2022 như Thủ tướng giao. Cái yếu trong khâu dự toán sẽ dẫn đến vấn đề chậm chạp trong khâu thực hiện, vướng vấn đề này vấn đề kia.
Thứ hai là vấn đề về giải phóng mặt bằng. Trong thời gian qua, giá nhà đất ở một số địa phương có tăng và đấy cũng là một yếu tố dẫn đến giải phóng mặt bằng sẽ khó khăn hơn. Bên cạnh đó, cũng có nhiều vụ việc liên quan đến đất đai thì công tác giải phóng mặt bằng cũng có chỗ này, chỗ kia gặp vướng mắc.
Thứ ba là giá cả nguyên vật liệu tăng cao, nhiều chủ đầu tư thậm chí bỏ cọc để không bị lỗ thêm. Vì vậy cũng ảnh hưởng rất nhiều đến dự án.
Thứ tư vẫn là khâu tổ chức thực hiện. Cùng một mặt bằng thể chế, có những bộ, ngành, địa phương giải ngân rất tốt, nhưng cũng có những bộ, ngành, địa phương giải ngân kém hơn. Khâu tổ chức thực hiện vẫn là một khâu yếu.
Về vấn đề này, TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, từ góc nhìn của Bộ Tài chính thấy có 4 nguyên nhân, hai nguyên nhân chủ quan: Vấn đề dự toán, tiếp theo là việc triển khai chậm - và hai nguyên nhân khách quan: giá vật tư, giải phóng mặt bằng vừa là khách quan vừa là chủ quan.
Đây cũng là vấn đề thực tế không phải trong nhiệm kỳ này, lần này, mà là vấn đề của rất nhiều nhiệm kỳ. Cần tập trung để xử lý những vấn đề đó, có những rủi ro phải chịu như giá vật tư lên, giá đất lên.
"Thường chúng ta dự toán một khoản để đền bù nhưng giá đất lên thì không đủ để đền bù. Quy trình thủ tục để giải quyết cũng không thể nhanh được. Đó là những nguyên nhân nửa chủ quan nửa khách quan và có thật trong hệ thống của chúng ta", ông Dũng nói.
Giải quyết vấn đề giải ngân vốn đầu tư công như thế nào? Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, có hai cách nhìn để tổng hòa lại câu chuyện về vấn đề giải ngân vốn đầu tư công. Đây là vấn đề day dứt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, mà Thủ tướng Chính phủ thời gian qua cũng chỉ đạo rất nhiều đoàn đi kiểm tra, đôn đốc… Theo ông, có vấn đề liên quan đến quản trị, quản trị về chiến lược đầu tư.
"Tôi dùng từ chiến lược thì hơi lớn nhưng có thể gọi là kế hoạch đầu tư tổng thể trong dài hạn và câu chuyện chúng ta lấy ra để đầu tư trong ngắn hạn", ông Hoan nói.
Mặc dù đã có chủ trương đầu tư trung hạn, tức là danh mục đầu tư trung hạn đã làm rồi, nhưng ông Lê Minh Hoan cho rằng, đi đến danh mục quy hoạch đầu tư cho trung hạn vẫn có nhiều cái chưa được hoàn chỉnh lắm. Tức là khi có sự tổng hợp từ cơ sở lên cấp xã, từ cấp xã lên cấp huyện, từ cấp huyện lên cấp tỉnh, từ cấp tỉnh lên Trung ương; từ ngành rồi mới qua chính quyền... nguyên một guồng máy để xác định, hình dung ra công việc, hình dung ra sự cần thiết của công trình trong thời điểm đó, nhiều khi chưa đủ hết khả năng quản trị của đội ngũ liên quan đến mình.
Do đó, khi đăng ký thì hình dung cái đó làm được, nhưng khi vào thực hiện thì nhiều vướng mắc như chuyển đổi đất rừng, chuyển đổi đất lúa, đền bù,… hàng loạt câu chuyện. Thực tiễn phát sinh độ khó khác nhau nên phải có sự thay đổi, điều chỉnh giữa danh mục này với danh mục kia, giữa địa phương này với địa phương kia. Đây là câu chuyện ngay cả ngành nông nghiệp cũng đang bị vướng. Do đó khâu chuẩn bị đầu tư vẫn là khâu chủ yếu. Khâu để xác định mức độ.
"Tôi thấy có câu danh ngôn rất hay là "Nếu cho tôi 6 giờ đốn củi, tôi phải dùng 4 giờ để mài rựa", tức là khâu chuẩn bị. Tất cả vấn đề liên quan đến một dự án, không chỉ là "mưa thuận gió hòa", nhiều khi đang bàn thì bão lũ tới rồi. Những dự án càng dài thì càng có những biến động về giá cả, biến động về thời tiết và rất nhiều biến động khác, ngay cả Covid-19 vừa qua, rất nhiều công trường cũng "đóng băng"", ông Hoan cho biết.
Tại toạ đàm các lãnh đạo tham dự đánh giá nền kinh tế Việt Nam trong 5 tháng đầu năm với một gam màu sáng và kỳ vọng sẽ tiếp tục có sự phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn tới.
