Chủ trương sáp nhập địa giới hành chính giúp mở rộng không gian phát triển bất động sản công nghiệp khu vực phía Nam. Ảnh: Lê Toàn.
Thêm động lực phát triển
Thực tế cho thấy, thiếu quỹ đất là “điểm nghẽn” chính khiến các dự án lớn và dòng vốn đầu tư nước ngoài vào TP.HCM liên tục sụt giảm những năm gần đây. Nhiều khu công nghiệp tại Thành phố đã được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định thành lập từ 20 năm trước, nhưng đến nay chưa thể xây dựng vì vướng giải phóng mặt bằng.
Theo Ban quản lý Các khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (Hepza), trên địa bàn TP.HCM hiện có nhiều khu công nghiệp dở dang, trong đó riêng huyện Bình Chánh có 4 khu công nghiệp quy mô diện tích hàng trăm héc-ta chậm triển khai.
Cụ thể, Khu công nghiệp Phong Phú diện tích 67 ha, được thành lập từ năm 2002, nhưng tới nay chưa xây dựng được hạ tầng để cho thuê đất.
Tương tự, Khu công nghiệp Vĩnh Lộc mở rộng với diện tích 56 ha cũng chưa thực hiện được. Dự án đã có thông báo thu hồi đất và triển khai khảo sát, đo đạc, kiểm đếm đất đai, nhưng đang phải tạm ngừng thực hiện vì chưa thể ký hợp đồng bồi thường với Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng huyện.
Cùng chung tình trạng bế tắc là Khu công nghiệp Vĩnh Lộc 3 với diện tích 200 ha. Dự án này đang vướng bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư nên chưa thể triển khai.
Khác với 3 dự án trên, dự án Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 2 diện tích 319 ha gặp vướng mắc do chủ đầu tư là Công ty cổ phần Đầu tư Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 2 chưa chấm dứt được hợp đồng hợp tác với các đối tác góp vốn, dẫn đến không thể thực hiện các bước tiếp theo.
“Quỹ đất sạch để thu hút đầu tư trong các khu công nghiệp tại TP.HCM chỉ có 74 ha, nhưng nằm rải rác, manh mún ở nhiều nơi. Nhiều khu đất tại các khu công nghiệp vướng giải phóng mặt bằng nên chưa có diện tích lớn để thu hút đầu tư”, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc - Trưởng Phòng Quản lý đầu tư của Hepza cho hay.
Để giải bài toán trên, Hepza từng đề xuất chuyển đổi các khu đất nông nghiệp khai thác kém hiệu quả sang đất công nghiệp - dịch vụ. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này đòi hỏi nhiều thời gian, thủ tục phức tạp. Trong bối cảnh đó, chủ trương sáp nhập TP.HCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu mở ra một hướng tiếp cận mới.
Theo các chuyên gia, sự hợp nhất này không chỉ đặt nền móng cho một cơ chế quản lý hành chính thống nhất, đơn giản và hiệu quả hơn, mà còn tạo điều kiện quy hoạch các khu công nghiệp mới quy mô lớn hơn, bố trí bài bản hơn, phù hợp với nhu cầu ngày càng cao của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Việc mở rộng địa giới hành chính cũng giúp các địa phương có điều kiện phân vùng phát triển công nghiệp rõ ràng hơn. Không chỉ là những khu công nghiệp truyền thống, các địa phương có thể định hướng phát triển các tổ hợp công nghiệp chuyên biệt như khu công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp phụ trợ chuyên ngành, tập trung cung cấp linh kiện, phụ tùng cho các ngành công nghiệp trọng điểm như ô tô, điện tử, bán dẫn...
Ông Thomas Rooney - Phó giám đốc Bộ phận Tư vấn công nghiệp, Savills Hà Nội cho hay, các địa phương như TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu vốn đã là những điểm sáng trong thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), nếu được sáp nhập và phối hợp chặt chẽ trong quy hoạch sẽ có sự cộng hưởng mạnh mẽ về hạ tầng, lao động và định hướng phát triển công nghiệp.
Theo đại diện Savills Hà Nội, khi quy mô được mở rộng, các địa phương phát triển khu công nghiệp sẽ dễ đạt tiêu chuẩn cao hơn trong đầu tư hạ tầng và quản lý, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.
 |
| Cần ưu tiên kết nối giao thông đồng bộ liên kết vùng thông qua việc đẩy nhanh các dự án giao thông trọng điểm. |
Sự cộng hưởng giữa trung tâm logistics (Cái Mép - Thị Vải), trung tâm sản xuất công nghiệp (Bình Dương), trung tâm nghiên cứu và khởi nghiệp (TP.HCM) sẽ tạo nên một vùng động lực phát triển mới của cả nước.
Song, để phát huy hết tiềm năng này, việc triển khai chiến lược quy hoạch đồng bộ và thủ tục hành chính hiệu quả là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng, trong thời gian tới, các cơ quan quản lý cần truyền thông rõ ràng và minh bạch về lộ trình chuyển đổi.
Việc chủ động đối thoại với doanh nghiệp, cung cấp các cơ chế hỗ trợ, đặc biệt dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, sẽ là yếu tố quyết định để giảm xáo trộn và giữ vững đà tăng trưởng dòng vốn đầu tư. Không nên để sự sắp xếp hành chính trở thành rào cản, mà phải biến nó thành bàn đạp để hướng tới một môi trường đầu tư nhất quán, công bằng và hiệu quả hơn.
Khu vực Đông Bắc là “điểm sáng”
Theo các chuyên gia, việc sáp nhập 3 địa phương lớn phía Nam sẽ giúp hình thành một hệ thống hạ tầng liên kết vùng đồng bộ, từ đó nâng cao hiệu quả kết nối kinh tế đô thị liên vùng. Khi hạ tầng được đầu tư bài bản, ranh giới hành chính dần bị xóa mờ, tạo điều kiện để dòng vốn đầu tư và cư dân dịch chuyển dễ dàng, linh hoạt hơn.
Đặc biệt, Bình Dương - với vai trò là trung tâm công nghiệp hàng đầu phía Nam - sẽ được tiếp thêm động lực phát triển nhờ khả năng tiếp cận trực tiếp với các dịch vụ tài chính, thương mại của TP.HCM và hệ thống cảng biển, du lịch của Bà Rịa - Vũng Tàu. Lợi thế này hứa hẹn thu hút mạnh dòng vốn FDI, cư dân có thu nhập cao và lực lượng chuyên gia, kỹ sư quốc tế về làm việc, sinh sống.
Bà Phạm Ngọc Thiên Thanh - Phó giám đốc Bộ phận Nghiên cứu và Tư vấn TP.HCM, CBRE Việt Nam cho biết, tỷ lệ lấp đầy đất khu công nghiệp khu vực phía Nam duy trì ổn định ở mức 89%.
Giá cho thuê đất công nghiệp trung bình tại các thị trường cấp 1 khu vực này (không bao gồm TP.HCM) đạt 170 USD/m2/kỳ hạn còn lại. Giá cho thuê xưởng ổn định ở mức 5-5,1 USD/m2/tháng.
“Các giao dịch thuê đất công nghiệp, kho xưởng xây sẵn trong 3 năm trở lại đây tại thị trường phía Nam chủ yếu đến từ doanh nghiệp trong nước với đa dạng ngành nghề như vận tải, logistics, sản xuất vật liệu xây dựng, linh kiện điện tử, thực phẩm, sản xuất đồ gỗ, thương mại điện tử và bán lẻ”, bà Thanh chia sẻ thêm.
Dẫu vậy, để thu hút nhiều hơn nữa dòng vốn đầu tư, ông Đinh Minh Tuấn - Giám đốc Batdongsan.com.vn khu vực miền Nam cho rằng, trước tiên, cần ưu tiên kết nối giao thông đồng bộ liên kết vùng thông qua việc đẩy nhanh các dự án giao thông trọng điểm như tuyến metro TP.HCM - Bình Dương (dự kiến khởi công năm 2027 và đi vào vận hành năm 2031), tuyến cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, đường ven biển Cần Giờ - Vũng Tàu (bao gồm cầu vượt biển)...
Bên cạnh đó, cần xây dựng tuyến đường sắt chuyên vận chuyển container từ các khu công nghiệp ở Bình Dương đến các cảng biển ở Bà Rịa - Vũng Tàu để tối ưu hóa chi phí logistics.
“Đặc biệt, trong công tác quản lý, cần thiết lập các cơ quan điều phối chung để đảm bảo tính thống nhất, triển khai mô hình 2 cấp và tinh gọn lại bộ máy với nhiều vị trí dôi dư, ứng dụng công nghệ để giảm bớt thủ tục cho doanh nghiệp...”, ông Tuấn nhấn mạnh.
