Trình bày tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, về trả tiền bảo hiểm, dự thảo Luật quy định thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm kể từ một trong các thời điểm sau.
Thứ nhất, phương án phá sản TCTD được phê duyệt NHNN có văn bản xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền.
Thứ hai, NHNN có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của TCTD được kiểm soát đặc biệt khi TCTD có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất.
Thứ ba, thuộc trường hợp chi trả để đảm bảo an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội. Bổ sung thời điểm chi trả BHTG nhằm để xử lý khẩn, vướng mắc trong việc sử dụng Quỹ dự phòng nghiệp vụ của tổ chức BHTG.
Về hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi, dự thảo Luật bổ sung quy định: khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm theo quy định tại khoản 2, 3 Điều 21 Luật này, trong trường hợp đặc biệt, Thống đốc NHNN quyết định hạn mức chi trả tối đa bằng toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền tại tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi (BHTG). Hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi trong trường hợp thực hiện phương án phá sản tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt thực hiện theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng.
Về phí bảo hiểm, để có cơ sở áp dụng cơ chế phí linh hoạt, phù hợp với thực tiễn và vẫn đảm bảo nguồn thu phí BHTG ổn định, dự thảo Luật giao Thống đốc NHNN quy định mức phí BHTG, việc áp dụng phí BHTG đồng hạng hoặc phân biệt phí phù hợp với đặc thù hệ thống TCTD Việt Nam trong từng thời kỳ. Đối với các TCTD được kiểm soát đặc biệt, dự thảo Luật bổ sung quy định về tạm hoàn nộp tiền nợ phí BHTG phát sinh trước thời điểm đặt vào kiểm soát đặc biệt, qua đó tạo cơ sở để tổ chức này chưa phải thực hiện ngay việc nộp phí nộp thiếu, nộp chậm và khoản tiền chậm nộp (nếu có), TCTD có trách nhiệm xây dựng kế hoạch hoàn trả khoản tiền được tạm hoãn nộp trong phương án cơ cấu lại.
Về hoạt động đầu tư của tổ chức BHTG, dự thảo kế thừa và bổ sung các hình thức đầu tư an toàn, gồm mua bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi hoặc gửi tiền tại các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước hoặc có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50%. Dự thảo quy định tổ chức BHTG phải kiểm soát, quản lý rủi ro trong đầu tư; Thống đốc NHNN quy định phương thức và quy trình quản lý rủi ro. Quy định về hoạt động đầu tư của tổ chức BHTG tương đồng với hoạt động đầu tư của bảo hiểm xã hội, ngân quỹ nhà nước quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội, Nghị định số 24/2016/NĐ-CP quy định chế độ quản lý ngân quỹ nhà nước (đã sửa đổi, bổ sung), trong đó mở rộng danh mục đầu tư đối với một số hoạt động đầu tư ít có rủi ro (như gửi tiền tại NHTM có vốn nhà nước ...) để tăng hiệu quả đầu tư của các quỹ này.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật, đồng thời, đề nghị việc quy định mức phí BHTG phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, vừa bảo đảm ổn định nguồn thu cho tổ chức BHTG để thực hiện hiệu quả chính sách BHTG, vừa phù hợp với năng lực tài chính của tổ chức tham gia BHTG.
| |
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: Duy Linh |
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, cần thường xuyên rà soát, có lộ trình tính phí BHTG phân biệt dựa trên việc đánh giá và phân loại tổ chức tham gia BHTG, cụ thể hóa tiêu chí đánh giá, phân loại TCTD, cách thức đo lường rủi ro, phương pháp tính phí BHTG dựa trên mức độ rủi ro; cần quy định, làm rõ việc thu phí để bù đắp thâm hụt Quỹ dự phòng nghiệp vụ chỉ được thực hiện trong các trường hợp đặc biệt, có ảnh hưởng đến hệ thống, hạn chế trường hợp tổ chức BHTG phải vay đặc biệt từ NHNN; quy định rõ giới hạn mức tăng phí, thời hạn tăng phí phù hợp với kế hoạch bù đắp khoản vay đặc biệt từ NHNN và quay trở lại mức phí thông thường ngay sau đó.
Đối với chính sách TCTD được kiểm soát đặc biệt được tạm hoãn nộp phí BHTG, đề nghị chính sách này phải có trong phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt để bảo đảm tính tổng thể khi xem xét phương án cơ cấu lại TCTD được kiểm soát đặc biệt; làm rõ thời hạn TCTD được tạm hoãn nộp phí BHTG; phương án xử lý trong trường hợp TCTD được kiểm soát đặc biệt không thể hoàn trả đầy đủ khoản tiền được tạm hoãn theo phương án cơ cấu lại.
Về hạn mức trả tiền bảo hiểm, cơ quan thẩm tra cho rằng Thống đốc NHNN quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm trong từng thời kỳ là phù hợp, đồng thời cần có quy định hướng dẫn cụ thể về các nguyên tắc điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm phù hợp với thực tiễn, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Đối với việc chi trả vượt hạn mức, cần quy định cụ thể căn cứ xác định “trường hợp đặc biệt” chi trả vượt hạn mức, nghiên cứu quy trình phê duyệt minh bạch với sự tham gia của các cơ quan có liên quan như NHNN, Bộ Tài chính…
Về hoạt động đầu tư của BHTG, cơ quan thẩm tra đề nghị nhận diện và đánh giá đầy đủ những rủi ro có liên quan khi mở rộng hoạt động đầu tư, xây dựng phương án phòng ngừa, kiểm soát và quản lý rủi ro, phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn khi mở rộng hoạt động đầu tư, hình thành các cơ chế bảo toàn vốn, bảo đảm thanh khoản và an toàn cho hoạt động đầu tư; việc đầu tư chỉ được thực hiện khi đã bảo đảm cân đối năng lực và khả năng dự phòng cho hoạt động BHTG.
Đồng thời, làm rõ vai trò của NHNN với tư cách cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với tổ chức BHTG trong việc quyết định tiêu chí danh mục đầu tư, cơ cấu đầu tư cũng như kiểm soát, quản lý rủi ro liên quan đến hoạt động đầu tư; quy định trách nhiệm của các bên liên quan khi xử lý rủi ro.
Bảo hiểm tiền gửi tham gia xử lý khủng hoảng hệ thống
Một trong những điểm mới của BHTG trong dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) là quy định tổ chức BHTG thực hiện cho vay đặc biệt tổ chức tham gia BHTG: khi tổ chức tham gia BHTG được can thiệp sớm, được kiểm soát đặc biệt và rút tiền bằng hoạt động; để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc. Tổ chức BHTG tự quyết định việc cho vay đặc biệt, bao gồm cả việc cho vay có/không có tài sản bảo đảm, có/không có lãi suất.
Dự thảo Luật bổ sung quy định về chi trả để đảm bảo an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội và quy định tổ chức BHTG được NHNN cho vay đặc biệt với lãi suất 0%, không có tài sản bảo đảm trong trường hợp số tiền trên quỹ dự phòng nghiệp vụ không đủ để chi trả cho người gửi tiền; tổ chức BHTG xây dựng phương án tạm ứng phí BHTG để bù đắp phần vay đặc biệt.
Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung quy định: Trường hợp phát sinh sự cố, khủng hoảng có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống tổ chức tín dụng, tổ chức bảo hiểm tiền gửi tham gia xử lý sự cố, khủng hoảng theo quy định tại Luật này. Chính phủ quyết định các biện pháp khác để xử lý sự cố, khủng hoảng.
Về vấn đề này, cơ quan thẩm tra đề nghị có hướng dẫn cụ thể về quy mô cho vay đặc biệt tối đa trên tổng Quỹ dự phòng nghiệp vụ; xây dựng bộ tiêu chí minh bạch để phê duyệt các khoản cho vay đặc biệt; tăng cường cơ chế giám sát việc sử dụng khoản vay đặc biệt từ tổ chức BHTG, làm rõ trường hợp nào TCTD vay đặc biệt từ NHNN; trường hợp nào vay đặc biệt từ tổ chức BHTG; có hướng dẫn cụ thể về điều kiện, lãi suất và tài sản bảo đảm của khoản cho vay đặc biệt của tổ chức BHTG đối với các TCTD.
Về tham gia xử lý sự cố, khủng hoảng trong hoạt động của TCTD, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc không quy định nội dung này do nội hàm chính sách trùng lặp với quy định tại khoản 4 Điều 162 Luật Các TCTD.