51 CTCK được cung cấp hoạt động margin
Theo quy định tại Quyết định số 637/QĐ-UBCK ngày 30/8/2011 về quy chế hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK), CTCK thực hiện giao dịch ký quỹ phải đáp ứng các điều kiện như không có lỗ lũy kế lớn hơn hoặc bằng 50% vốn điều lệ, tỷ lệ tổng nợ trên vốn chủ sở hữu không vượt quá 6 lần, tỷ lệ vốn khả dụng lớn hơn 150% trong vòng 3 tháng gần nhất.
Ngoài ra, CTCK phải có hệ thống giao dịch phục vụ giao dịch ký quỹ, giám sát tài khoản giao dịch ký quỹ; quy trình nghiệp vụ và quy trình quản lý rủi ro cho nghiệp vụ giao dịch ký quỹ; có tối thiểu 2 nhân viên có chứng chỉ hành nghề để thực hiện hoạt động giao dịch ký quỹ.
Theo thống kê của Đầu tư Chứng khoán, trên website UBCK, hiện có 51 CTCK đã đăng ký cung cấp dịch vụ margin cho NĐT, chiếm hơn 50% so với con số 99 CTCK được thực hiện nghiệp vụ môi giới hiện nay.
Theo quy định, nếu không đáp ứng đủ các điều kiện trên, CTCK sẽ phải ngừng thực hiện margin và báo cáo UBCK, Sở GDCK trong vòng 48 giờ. Như vậy, nhiều khả năng danh sách các CTCK trên sẽ thay đổi sau khi báo cáo soát xét 6 tháng được công bố (hạn cuối là 14/8/2012).
Tỷ lệ ký quỹ: có nơi công bố, có nơi không
Theo Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 637, tỷ lệ ký quỹ ban đầu do CTCK quy định, nhưng không được thấp hơn 60%. Tỷ lệ ký quỹ duy trì cũng do CTCK quy định, nhưng không được thấp hơn 40%. Như vậy, CTCK được phép cho NĐT vay 40% giá trị khoản đầu tư. Việc xác định tỷ lệ ký quỹ duy trì của từng khách hàng sẽ được CTCK thực hiện vào cuối ngày giao dịch, căn cứ vào giá đóng cửa hoặc giá bình quân của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ.
Khoản 4, Điều 20 của Quy chế quy định, CTCK có nghĩa vụ công khai thông tin về các điều kiện cung cấp dịch vụ giao dịch ký quỹ bao gồm: danh sách chứng khoán được thực hiện giao dịch ký quỹ, yêu cầu về tỷ lệ ký quỹ, lãi suất vay, thời hạn vay, phương thức thực hiện lệnh gọi ký quỹ bổ sung. Các thông tin này phải được niêm yết tại trụ sở và website của CTCK. Tuy nhiên, khi Đầu tư Chứng khoán thực hiện khảo sát tại nhiều CTCK, đa số công ty trong bản danh sách này không công bố tỷ lệ ký quỹ cụ thể đối với từng mã chứng khoán.
Về vấn đề này, một số CTCK cho rằng, tỷ lệ ký quỹ được thay đổi liên tục, nên không đề cập trong bản danh sách. Chỉ khi nào khách hàng thực hiện việc đặt lệnh thì mới biết chính xác tỷ lệ ký quỹ là bao nhiêu.
Tại CTCK MB (MBS), danh sách 105 chứng khoán được cung cấp dịch vụ ký quỹ được công bố công khai trên website. Theo đó, MBS sẽ giải ngân tới 60% đối với một số mã chứng khoán như PVS, SSI, REE, EIB, STB, HPG, KLS. Các mã khác như CTG, VCB, TDC, IJC, ACB, VSH, DPM, LCG, NTL được giải ngân tới 55%. Còn lại, tỷ lệ cho vay dao động từ 10 - 40%. Ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc MBS cho biết, tỷ lệ cho vay được Công ty công bố đối với từng mã nhất định. Nếu tính trên tổng giá trị tài khoản ký quỹ của 1 khách hàng thì vẫn phải đáp ứng yêu cầu ký quỹ tối thiểu 60% như quy định pháp lý.
Thống kê của Đầu tư Chứng khoán tại 27 CTCK đã công bố báo cáo tài chính quý II/2012 cho thấy, doanh thu từ hoạt động margin được ghi nhận tại khoản mục doanh thu khác. Theo đó, tổng doanh thu khác này đạt 692,154 tỷ đồng, chiếm 41,92% tổng doanh thu của 27 CTCK này. Cá biệt, khá nhiều trường hợp có doanh thu khác chiếm 60 - 80% doanh thu.
| CTCK
|
DT
|
DT MG
|
%MG
|
DT khác
|
%DT khác
|
LNTT
|
| WSS
|
8,98
|
0,72
|
8%
|
7,94
|
88%
|
0,24
|
| KLS
|
82,69
|
2,06
|
2%
|
66,91
|
81%
|
(15,93)
|
| VIG
|
2,64
|
0,76
|
29%
|
1,82
|
69%
|
19,62
|
| APG
|
2,42
|
0,56
|
23%
|
1,65
|
68%
|
4,84
|
| VND
|
85,10
|
23,55
|
28%
|
53,53
|
63%
|
29,66
|
| PHS
|
15,92
|
5,56
|
35%
|
10,01
|
63%
|
(36,71)
|
| HCM
|
171,84
|
52,88
|
31%
|
106,27
|
62%
|
102,57
|
| ORS
|
6,40
|
0,76
|
12%
|
3,57
|
56%
|
(0,37)
|
| FPTS
|
80,18
|
22,09
|
28%
|
42,84
|
53%
|
61,22
|
| AVS
|
15,28
|
1,15
|
8%
|
8,15
|
53%
|
8,59
|
| APS
|
9,64
|
3,79
|
39%
|
4,73
|
49%
|
6,20
|
| VIX
|
24,29
|
1,06
|
4%
|
11,76
|
48%
|
11,19
|
| AGR
|
273,74
|
15,25
|
6%
|
123,90
|
45%
|
13,19
|
| BVS
|
70,67
|
18,92
|
27%
|
31,39
|
44%
|
55,14
|
| SSI
|
245,22
|
36,62
|
15%
|
107,75
|
44%
|
101,96
|
| PSI
|
52,14
|
4,69
|
9%
|
22,14
|
42%
|
4,03
|
| IVS
|
8,86
|
2,73
|
31%
|
3,62
|
41%
|
0,31
|
| BSI
|
84,99
|
12,08
|
14%
|
34,70
|
41%
|
26,99
|
| VDS
|
38,49
|
13,00
|
34%
|
15,13
|
39%
|
0,11
|
| HPC
|
11,35
|
4,99
|
44%
|
4,43
|
39%
|
8,00
|
| HBS
|
12,13
|
2,60
|
21%
|
4,58
|
38%
|
0,06
|
| SVS
|
4,55
|
1,70
|
37%
|
1,45
|
32%
|
(12,23)
|
| TAS
|
1,21
|
0,76
|
62%
|
0,33
|
27%
|
(4,05)
|
| SHS
|
65,39
|
8,98
|
14%
|
17,06
|
26%
|
(9,45)
|
| CTS
|
47,87
|
8,87
|
19%
|
4,58
|
10%
|
23,33
|
| GBS
|
25,29
|
4,06
|
16%
|
0,87
|
3%
|
2,30
|
| STSC
|
203,67
|
0,30
|
0%
|
1,06
|
1%
|
31,05
|
| Tổng
|
1.650,95
|
250,48
|
15%
|
692,15
|
42%
|
431,85
|
Giám sát margin như thế nào?
Đầu tháng 6/2012, sau khi kiểm tra hoạt động giao dịch ký quỹ chứng khoán tại một số CTCK, UBCK đã phát hiện nhiều sai sót xảy ra tại CTCP Chứng khoán Kim Eng Việt Nam - Chi nhánh Hà Nội (KEVS) và CTCP Chứng khoán An Phát (APG). Theo đó, UBCK yêu cầu KEVS - Chi nhánh Hà Nội ngừng ký mới các hợp đồng mở tài khoản giao dịch ký quỹ, dừng ký mới hợp đồng hợp tác đầu tư, dừng giải ngân các hợp đồng hợp tác đầu tư cũ, tất toán các hợp đồng hợp tác đầu tư và báo cáo về các biện pháp xử lý, khắc phục sai sót trước ngày 7/7/2012. Tương tự, đối với APG, công ty này phải báo cáo UBCK về các biện pháp xử lý, khắc phục sai sót trước ngày 7/8/2012.
Bên cạnh đó, từ thị trường, nhiều ý kiến phản ánh rằng, việc công bố danh sách ký quỹ và tỷ lệ ký quỹ là một chuyện, còn việc có thực hiện đúng hay không là một chuyện khác. Một số NĐT cho biết, đối với những khách hàng VIP, CTCK sẽ cung cấp một bản danh sách khác, với tỷ lệ cho vay hấp dẫn hơn nhiều. Thậm chí, tùy từng thời điểm mà CTCK tập trung vào một số mã chứng khoán nhất định, khách hàng có thể được CTCK cho vay mua vào với tỷ lệ lớn. Hoạt động margin của CTCK vì thế, rất cần được UBCK giám sát sâu hơn, để tránh CTCK đi vào “vết xe đổ” của giai đoạn 1-2 năm trước, gây thiệt hại cho chính công ty và cả thị trường.
