Theo dự báo của 11 nhà phân tích, kim ngạch xuất khẩu thép của Trung Quốc sẽ tăng từ 4% đến 9% trong năm nay. Trước đó, tất cả các nhà phân tích này đều dự đoán xuất khẩu sẽ sụt giảm.
Xuất khẩu kỷ lục từ Trung Quốc - quốc gia sản xuất hơn một nửa lượng thép của thế giới - nhấn mạnh việc các nhà sản xuất và công ty thương mại thép của nước này cần thị trường tiêu thụ mới cho thép không còn khả năng tiêu thụ trong nước, trong đó mức tiêu thụ đã đạt đỉnh vào năm 2020 trước khi thị trường bất động sản bước vào giai đoạn suy thoái.
Động thái này cũng phản ánh mối lo ngại của các nhà sản xuất thép rằng các rào cản thương mại sẽ tiếp tục gia tăng. Những vấn đề e ngại này có nguy cơ trở thành hiện thực khi động lực xuất khẩu định hình lại dòng chảy toàn cầu và thúc đẩy các quốc gia đóng cửa thị trường để hỗ trợ sản xuất thép trong nước.
Theo Thông tin về Biện pháp Khắc phục Thương mại của Trung Quốc, khoảng 54 mức thuế quan và các rào cản thương mại khác đã được áp dụng đối với thép Trung Quốc kể từ năm 2024, nhiều hơn tổng số từ năm 2019 đến năm 2023. Các nhà phân tích cho rằng, việc xuất khẩu nhiều hơn sẽ có khả năng dẫn tới các biện pháp hạn chế hơn nữa.
Đầu tháng này, Liên minh châu Âu cho biết sẽ tìm ra những biện pháp mới để hạn chế nhập khẩu thép. Tuần qua, Mexico đã công bố kế hoạch tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm cả thép.
Xuất khẩu thép của Trung Quốc từng đạt đỉnh vào năm 2015, trước khi các rào cản thương mại gia tăng và đà bùng nổ bất động sản trong nước đã đảo ngược xu hướng. Lần này, các nhà sản xuất thép duy trì xuất khẩu một phần nhờ xoay sang những thị trường mới, nơi rào cản thương mại thấp hơn hoặc thậm chí không có.
Tháng trước, nhà sản xuất thép niêm yết lớn nhất Trung Quốc là Baosteel cho biết, lượng hàng xuất khẩu sang các thị trường mới nổi ở Trung Đông, Trung Á và Bắc Phi đang tăng trưởng nhanh chóng, dự báo xuất khẩu đạt 10 triệu tấn trong năm nay.
Xuất khẩu thép của Trung Quốc sang Ả Rập Xê Út, Malaysia và Thái Lan đã tăng lần lượt 24%, 14% và 13% trong bảy tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm trước. Malaysia đã áp thuế chống bán phá giá đối với một số mặt hàng nhập khẩu vào tháng 7.
Tuy nhiên, Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA) cho biết trong một báo cáo vào cuối tháng 8 rằng, xuất khẩu của Trung Quốc sang các đối tác thương mại lớn là Việt Nam và Hàn Quốc - những nước cũng đã áp dụng các biện pháp chống bán phá giá - đã giảm lần lượt 20% và 10% trong bảy tháng đầu năm.
"Đây là một thị trường khắc nghiệt đối với các công ty thương mại thép như chúng tôi... Hiện tại hầu như không có đơn đặt hàng nào từ Việt Nam và Hàn Quốc... Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phát triển các thị trường mới", đại diện một công ty thương mại thép ở miền Đông Trung Quốc cho biết.
Xuất khẩu thép bán thành phẩm tăng mạnh
Trung Quốc thường xuất khẩu các sản phẩm thép có giá trị cao, nhưng các nhà sản xuất thép đang ngày càng chuyển sang các sản phẩm ít phức tạp hơn như phôi thép vì chúng chịu ít thuế hơn.
Xuất khẩu phôi thép trong bảy tháng đầu năm đã tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước, trong khi các lô hàng thép thanh vằn tăng vọt 77% trong cùng kỳ. Dữ liệu hải quan cho thấy, thép dải mỏng cán nóng - được sử dụng trong sản xuất và thường xuyên chịu thuế - đã giảm 23% trong cùng kỳ.
“Việc chuyển hướng sang các sản phẩm chưa hoàn thiện và có giá trị thấp hơn đang kéo giá trị xuất khẩu của Trung Quốc xuống mặc dù khối lượng đạt mức kỷ lục”, Alexis Ellender, Trưởng nhóm cấp cao phân tích hàng rời khô tại Kpler cho biết.
Dữ liệu hải quan cho thấy, xuất khẩu thép đã tăng 10% về khối lượng trong tám tháng đầu năm, nhưng giảm 1% về giá trị đô la.
"Sự gia tăng xuất khẩu thép bán thành phẩm (semis) thường là dấu hiệu cho thấy xuất khẩu sắp đạt đỉnh. Điều này có nghĩa là xuất khẩu thép bán thành phẩm có thể mang lại lợi nhuận cao hơn so với xuất khẩu thép thành phẩm, đồng thời, cho thấy thị trường đang chịu áp lực", Tomas Gutierrez, Giám đốc dữ liệu tại công ty tư vấn Kallanish Commodities cho biết.
Mặt khác, việc xuất khẩu thép bán thành phẩm tăng cũng đang vấp phải sự phản đối từ chính phủ Trung Quốc. Các nhà chức trách muốn các nhà sản xuất thép gia tăng giá trị và đang cân nhắc tăng thuế xuất khẩu để ngăn chặn việc xuất khẩu thép giá trị thấp.
Điều này kết hợp với làn sóng bảo hộ mới đã khiến một số nhà phân tích dự đoán rằng xuất khẩu thép có thể sẽ đạt đỉnh trong năm nay.
"Thị trường nước ngoài đã bão hòa và các rào cản thương mại đang gia tăng. Việc bán ra nước ngoài sẽ không hề dễ dàng", ông Tomas Gutierrez nhận định.
Kpler dự đoán, xuất khẩu thép của Trung Quốc sẽ giảm xuống còn khoảng 100 triệu đến 105 triệu tấn vào năm 2026. Với mức xuất khẩu khoảng 100 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu thép của Trung Quốc vẫn sẽ vượt xa sản lượng thép của mọi quốc gia, ngoại trừ Ấn Độ.
"Năm nay, chúng tôi đã gặp phải những tranh chấp thương mại kỷ lục, bao gồm cả thuế chống bán phá giá… Nhưng với tư cách là một công ty thép ở quy mô hiện tại, chúng tôi phải xuất khẩu”, Tổng giám đốc Baosteel, Baojun Liu cho biết trong cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh quý II vào tháng trước.
