Indermit Gill, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết các nhà kinh tế toàn cầu đang nhanh chóng hạ dự báo tăng trưởng đối với các nền kinh tế tiên tiến và các nước đang phát triển, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại sau cú sốc thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố.
Các cuộc họp mùa xuân của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) trong tuần này đã bị chi phối bởi những lo ngại về hậu quả kinh tế từ mức thuế quan cao nhất trong một thế kỷ của Mỹ - và các mức thuế trả đũa do Trung Quốc, Liên minh Châu Âu, Canada và các nước khác công bố.
Mới đây, IMF đã cắt giảm dự báo kinh tế đối với Mỹ, Trung Quốc và hầu hết các quốc gia và cảnh báo rằng xung đột thương mại nhiều hơn sẽ làm chậm tăng trưởng hơn nữa. IMF dự báo tăng trưởng toàn cầu là 2,8% vào năm 2025, thấp hơn 0,5% so với dự báo tháng 1.
WB sẽ công bố báo cáo cập nhật vào tháng 6, tuy nhiên, nhà kinh tế Indermit Gill cho biết sự đồng thuận của các nhà kinh tế toàn cầu cho thấy sự giảm triển vọng đáng kể trong dự báo về tăng trưởng và thương mại.
So với các cú sốc trước bao gồm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 và đại dịch Covid-19, cú sốc hiện tại là kết quả của chính sách của chính phủ, nên chúng cũng có thể được đảo ngược.
Ông Indermit Gill cho biết, cuộc khủng hoảng hiện tại sẽ tiếp tục làm giảm tăng trưởng ở các thị trường mới nổi, sau khi giảm đều đặn từ mức khoảng 6% vào hai thập kỷ trước, với thương mại toàn cầu hiện được dự kiến chỉ tăng 1,5% - thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng 8% trong những năm 2000.
"Vì vậy, đây là sự suy thoái đột ngột trên một tình hình không mấy khả quan", và lưu ý rằng dòng vốn danh mục đầu tư vào các thị trường mới nổi và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng đang giảm tương tự như trong các cuộc khủng hoảng trước đó.
"FDI chiếm 5% GDP tại các thị trường mới nổi trong thời kỳ tốt đẹp. Bây giờ thực tế là 1% và do đó cả dòng vốn danh mục đầu tư và dòng vốn FDI đều giảm", ông cho biết.
Đàm phán các thỏa thuận thương mại
Mức nợ cao có nghĩa là một nửa trong số 150 nền kinh tế đang phát triển và thị trường mới nổi không có khả năng thanh toán nghĩa vụ nợ hoặc có nguy cơ không thể thực hiện nghĩa vụ nợ, đây là một tỷ lệ gấp đôi mức được ghi nhận vào năm 2024 và có thể tăng hơn nữa nếu tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại.
"Nếu tăng trưởng toàn cầu chậm lại, thương mại chậm lại và lãi suất vẫn ở mức cao, thì sẽ thấy nhiều quốc gia trong số này rơi vào tình trạng căng thẳng về nợ, bao gồm cả một số quốc gia là nước xuất khẩu hàng hóa", ông Indermit Gill cho biết.
Lãi suất thanh toán ròng tính theo tỷ lệ phần trăm GDP – chỉ số đo lường mức chi tiêu của các quốc gia để trả nợ – hiện ở mức 12% đối với các thị trường mới nổi, quay trở lại mức gần nhất vào những năm 1990, trong khi con số này vào năm 2014 là 7%. Ông cho biết tỷ lệ này thậm chí còn cao hơn đối với các quốc gia nghèo với chi phí trả nợ hiện chiếm 20% GDP, so với mức 10% của một thập kỷ trước.
Điều này có nghĩa là các quốc gia đang chi ít hơn cho giáo dục, chăm sóc sức khỏe và các chương trình khác có thể thúc đẩy phát triển kinh tế nói chung.
Lãi suất cũng được lên kế hoạch sẽ vẫn ở mức cao, do kỳ vọng lạm phát tăng cao, điều này có nghĩa là nợ của các quốc gia có thể tăng thêm nếu họ cần gia hạn nợ hiện tại.
Do đó, nhà kinh tế Indermit Gill cho rằng các quốc gia đang phát triển nên nhanh chóng và khẩn trương đàm phán các thỏa thuận với Mỹ để hạ mức thuế quan của các quốc gia này và tránh mức thuế quan cao của Mỹ, đồng thời mở rộng mức thuế quan thấp hơn cho các quốc gia khác. Ông cho biết mô hình này của WB cho thấy những động thái như vậy có thể thúc đẩy tăng trưởng đáng kể.
