Nội dung trên là một trong những bài học kinh nghiệm mà dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) đã chỉ ra.
Theo dự thảo Báo cáo chính trị, trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, các tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương (TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) đã được phát huy hiệu quả, đạt nhiều dấu ấn nổi bật.
Ba địa phương tiếp tục giữ vị thế là các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, đóng góp tỷ trọng lớn vào ngân sách quốc gia, với hệ sinh thái dịch vụ, du lịch, công nghiệp, logistics và khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển vượt trội, hội tụ những nền tảng thể chế - quản trị số hàng đầu cả nước.
Điều đó đã tạo nên một vùng đô thị tiên phong, dẫn dắt không chỉ bằng tốc độ tăng trưởng, mà bằng chất lượng quản trị, đổi mới mô hình phát triển bền vững.
Những nút thắt mang tính cấu trúc
Mặc dù đạt được những kết quả khá toàn diện và để lại nhiều dấu ấn, song nhìn tổng thể tính vượt trội, sự năng động, sáng tạo, vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt đối với toàn Vùng Đông Nam Bộ, Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói riêng, cả nước nói chung chưa thực sự nổi bật, thậm chí có mặt suy giảm.
Xét trên bình diện tổng thể và dài hạn, quá trình phát triển của ba địa phương vẫn còn những nút thắt mang tính cấu trúc, dẫn đến tăng trưởng còn chưa bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng và năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế.
TP.HCM tuy là đầu tàu kinh tế lớn nhất cả nước nhưng không gian phát triển bị bó hẹp, quá tải hạ tầng, áp lực dân số lớn, ô nhiễm môi trường, ngập úng, ùn tắc giao thông, huy động nguồn lực toàn xã hội trong GDP để đầu tư phát triển còn thấp, công nghiệp chưa tạo đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, liên kết chuỗi sản xuất còn hạn chế.
Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (Par-Index), hài lòng của người dân (SIPAS) còn thấp.
Tỉnh Bình Dương tuy là điểm sáng về công nghiệp hóa và thu hút FDI, nhưng mô hình tăng trưởng vẫn dựa nhiều vào sản xuất gia công, thâm dụng lao động và đất đai, công nghiệp giá trị gia tăng thấp, thiếu các trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, hạ tầng xã hội và năng lực đổi mới sáng tạo.
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu với lợi thế cảng biển nước sâu và du lịch biển, vẫn gặp khó khăn trong liên kết vùng và phát triển chuỗi giá trị, với quy mô dân số nhỏ, công nghiệp hỗ trợ còn thiếu, chưa phát triển bứt phá về thế mạnh kinh tế biển.
Cảng Cái Mép - Thị Vải có năng lực cạnh tranh quốc tế nhưng kết nối còn rời rạc, thiếu hệ sinh thái logistics hiện đại. Du lịch chưa gắn với các mô hình đô thị thông minh, y tế, nghỉ dưỡng cao cấp và dịch vụ sáng tạo.
Thực hiện các đột phá chiến lược mặc dù đạt được bước tiến quan trọng nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu hạ tầng đi trước một bước, nhất là phát triển hạ tầng giao thông vận tải kết nối liên vùng, hạ tầng số, khoa học, công nghệ và logistics.
Việc kết nối kinh tế vùng, liên vùng và quốc tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng. Đầu tư công phân tán, kém hiệu quả, nhiều vướng mắc.
Chính sách phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn nhiều bất cập; chưa làm chủ được công nghệ cao, công nghệ lõi, công nghệ nguồn trong những ngành chủ lực; chưa thu hút được nhân tài quốc tế trong các lĩnh vực then chốt nên chưa thực sự trở thành động lực chính cho công nghiệp hóa và hiện đại hóa.
Quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị chưa theo kịp với tốc độ tăng dân số và biến đổi khí hậu; thiếu đồng bộ giữa đầu tư xây dựng nhà ở với đầu tư hạ tầng kỹ thuật; thiếu nguồn lực để giải quyết hiệu quả những vấn đề cơ bản, cấp bách như ngập nước, ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hệ thống phúc lợi xã hội.
| |
Bài học về tư duy vùng và sự hợp tác kiến tạo trong không gian phát triển mới là phải vượt qua tư duy cục bộ, xây dựng cơ chế phối hợp, điều phối liên thông, đồng bộ và hiệu quả để tích hợp các nguồn lực. Ảnh: Lê Toàn. |
Đưa TP.HCM xứng tầm với vị thế của một siêu đô thị
Nêu nguyên nhân cho những hạn chế trên, dự thảo Báo cáo chính trị cho biết, nguyên nhân khách quan là do địa phương có độ mở lớn nên sản xuất và chuỗi cung ứng thường xuyên chịu sự tác động trực tiếp của tình hình kinh tế thế giới và căng thẳng địa chính trị toàn cầu. Hậu quả của đại dịch Covid-19 rất nặng nề và còn kéo dài. Áp lực dân số đô thị gia tăng, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường.
Liên kết vùng và quản trị vùng tuy đã cải thiện nhưng cơ chế phân cấp, điều phối chưa đủ mạnh; xây dựng không gian kinh tế thống nhất chưa hiệu quả; lợi ích kinh tế của từng địa phương bó buộc theo địa giới hành chính làm phân tán nguồn lực, thậm chí triệt tiêu lợi thế chung.
Về chủ quan, nhận thức, năng lực, trình độ lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý điều hành ở nhiều cấp, nhiều ngành chưa thực sự ngang tầm nhiệm vụ; chưa đủ sức xử lý những vấn đề phát sinh và kịp thời dự báo, phản ứng chính sách.
Việc cụ thể hóa triển khai thực hiện chủ trương nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật nhà nước còn chậm, thiếu đồng bộ, chưa đi vào cuộc sống. Việc phân cấp, ủy quyền, phân công, phối hợp giữa các ngành, các cấp còn chậm, thiếu đồng bộ. Một số vướng mắc, tồn đọng tích tụ nhiều năm chưa được xử lý dứt điểm, gây khó khăn, hệ lụy kéo dài.
Vai trò trách nhiệm và bản lĩnh của người đứng đầu ở một số nơi chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, thiếu ý chí quyết tâm đột phá, sáng tạo, chưa phát huy tính tiền phong, gương mẫu…
Từ thực tiễn của nhiệm kỳ 2020 - 2025, dự thảo Báo cáo chính trị nêu ra bài học kinh nghiệm cho giai đoạn mới.
Đầu tiên là tuyệt đối chấp hành và trung thành với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trên cơ sở thực hiện đúng các nguyên tắc, quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước.
Giữ vững vai trò, nguyên tắc tổ chức và lãnh đạo của Đảng, bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng bộ và hệ thống chính trị; tăng cường kiểm tra, giám sát, kiên trì và kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Kịp thời xem xét, xử lý, kiến nghị việc xem xét, xử lý đối với tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.
Phát huy vai trò, trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu của các cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành; mạnh dạn đổi mới thể chế, thử nghiệm các mô hình mới để đi trước, tạo động lực phát triển.
TP.HCM xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược và cán bộ chủ chốt, có phẩm chất, đạo đức tốt, có đủ bản lĩnh chính trị, ngang tầm nhiệm vụ, có trình độ chuyên môn sâu, rộng, đủ khả năng làm việc trong môi trường quốc tế; có tư duy chiến lược, tầm nhìn dài hạn, khả năng dự báo và hoạch định chiến lược…
Quán triệt sâu sắc, nhất quán quan điểm “dân là gốc”, Nhân dân là trung tâm, chủ thể của công cuộc đổi mới và phát triển. Tăng cường gắn bó mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; xây dựng, củng cố, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết dân tộc và sự đồng thuận của Nhân dân.
Bài học về tư duy vùng và sự hợp tác kiến tạo trong không gian phát triển mới, phải vượt qua tư duy cục bộ, địa phương, xây dựng cơ chế phối hợp, điều phối liên thông, đồng bộ và hiệu quả để tích hợp các nguồn lực, cộng hưởng các tiềm năng, thế mạnh, tạo động lực tăng trưởng đột phá, tương xứng với vị thế của một siêu đô thị.
Thành phố cũng chú trọng công tác sơ kết, tổng kết, nghiên cứu thực tiễn, phát triển thành lý luận. Kịp thời đề xuất, kiến nghị Trung ương về những chủ trương, giải pháp khắc phục các khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.