Từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, Phạm Hải Bằng đã trực tiếp hoặc chỉ đạo nhân sự dưới quyền là Phạm Quang Duy, Nguyễn Nam Thái 15 lần nhận tiền của JTC (ảnh: phiên tòa xét xử vụ JTC - ảnh chụp qua màn hình)
Tại phiên tòa sáng nay, Phạm Hải Bằng, bị cáo chính của vụ án, nguyên Phó giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam, Chủ nhiệm dự án tuyến số 01 khẳng định khoản tiền 11 tỷ đồng là tiền nhà thầu Nhật Bản nhờ chi hộ và không cần theo dõi, quyết toán… Đây là chi tiêu hỗ trợ, không nằm trong hệ thống chi tiêu của nhà nước. Chi xong rồi không lưu lại nữa vì không phải quản lý những chi tiêu này. Phía nhà thầu Nhật cũng không yêu cầu lưu giữ. Bị cáo Bằng cũng khẳng định chỉ đề cập đến những khó khăn khi triển khai dự án, không hề đề cập với nhà thầu Nhật Bản về việc lấy tiền.
Hội đồng xét xử cũng công bố tài liệu hỗ trợ tư pháp từ phía Nhật Bản, lời khai của các bị cáo Nhật tại phiên xử ở Nhật Bản, một người khai rõ: "Tại dự án này, trước khi bước vào đàm phán hợp đồng, ông Bằng đã yêu cầu Liên danh JKT ký hợp đồng với nhà thầu phụ, Bằng sẽ là người trung gian. Bằng nhận tiền dưới danh nghĩa là tiền giới thiệu nhà thầu phụ cho tôi. Tôi nghĩ chẳng phải ông Bằng đang làm béo bụng cá nhân ông ấy hay sao. Tôi cho rằng nếu từ chối yêu cầu đưa hối lộ, ông Bằng là người có quyền cao đến mức như vậy thì đừng nói đến việc tham gia đàm phán hợp đồng, có thể không thỏa thuận được các điều khoản về giá trị hợp đồng hay các điều kiện của hợp đồng ký kết, hoặc hợp đồng sẽ bị kéo dài….".
Trước cáo buộc nhận tiền Tết từ Phạm Hải Bằng, các cựu Giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam đều phủ nhận việc nhận tiền hỗ trợ từ JTC.
Bị cáo Trần Văn Lục khẳng định Bằng không báo cáo về việc nhận tiền hỗ trợ. Khoản tiền 100 triệu đồng nhận của Bằng, theo Trần Văn Lục đó là quà chúc tết của Bằng trên phương diện tình cảm vì có 10 năm gắn bó dìu dắt, giúp đỡ, quy hoạch, đào tạo thành phó giám đốc, sau này còn được quy hoạch làm Giám đốc…
Tương tự, cựu Giám đốc Ban quản lý các dự án Trần Quốc Đông nhận 30 triệu đồng nhưng chỉ nghĩ đó là phong tục của người Việt.
Nhận tiền... 15 lần
Theo cáo trạng, Dự án xây dựng đường sắt đô thị tuyến số 1 (giai đoạn 1) được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt vào tháng 10/2008. Sau đó, Tổng công ty đường sắt Việt Nam có quyết định giao nhiệm vụ chủ đầu tư quản lý Dự án tuyến số 01 cho Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam (RPMU).
Tháng 1/2009, Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam thành lập Tổ dự án Tuyến đường sắt số 01 gồm 21 thành viên trong đó Phạm Hải Bằng làm Chủ nhiệm dự án; Phạm Quang Duy, Trưởng phòng Dự án 3 làm Điều phối viên; Nguyễn Nam Thái, Phó trưởng phòng Dự án là chuyên viên kỹ thuật dự án.
Cũng trong tháng 1/2009, Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam có quyết định thành lập Tổ chuyên gia đấu thầu gói thầu Dịch vụ tư vấn kỹ thuật của Dự án Tuyến số 01 gồm 13 thành viên trong đó Phạm Hải Bằng làm Tổ trưởng, Phạm Quang Duy làm Tổ viên thường trực, Nguyễn Nam Thái làm Tổ viên.
Đến tháng 9/2009, Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam ký Hợp đồng dịch vụ tư vấn kỹ thuật Dự án tuyến số 01 với Liên danh do Công ty tư vấn giao thông Nhật Bản (JTC) đứng đầu. Liên danh này còn gồm một số doanh nghiệp Nhật Bản như Công ty dịch vụ kỹ thuật đường sắt Nhật Bản (JARTS), Công ty tư vấn đường sắt miền Đông Nhật Bản (JRC)…
Hợp đồng tư vấn kỹ thuật này trị giá hơn 2,9 tỷ Yên Nhật và hơn 320 tỷ đồng Việt Nam (tương đương hơn 4,6 tỷ Yên Nhật). Nguồn vốn để thực hiện lấy từ vốn vay ODA của Nhật theo Hiệp định vay JICA lần 1 (4,6 tỷ Yên) cho công tác thiết kế kỹ thuật; hỗ trợ đấu thầu giai đoạn 1 và vốn đối ứng của Việt Nam.
Quá trình thực hiện hợp đồng, Phạm Hải Bằng, Giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam nêu khó khăn về chi phí thực hiện triển khai dự án nên được đại diện JTC đồng ý hỗ trợ. Thực tế JTC đã hỗ trợ khoảng 11 tỷ đồng. Số tiền này các bị can sử dụng vào các hoạt động liên quan dự án (chi phí tổ chức lễ ký kết hợp đồng, hội họp, tiếp khách, đối ngoại...) chi phí chung cho Tổ dự án và Ban quản lý như chi nghỉ mát, thưởng ngày lễ, Tết cho cán bộ nhân viên, hỗ trợ công đoàn, thanh niên…
Cơ quan điều tra làm rõ Phạm Hải Bằng, với vai trò Chủ nhiệm dự án Tuyến số 01, trong thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, đã trực tiếp hoặc chỉ đạo nhân sự dưới quyền là Phạm Quang Duy, Nguyễn Nam Thái 15 lần nhận tiền của JTC rồi mang ra Hà Trung đổi thành VND dược 11 tỷ đồng. Tiền được đưa ngay tại trụ sở của Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam
Việc nhận và sử dụng tiền của JTC các bị cáo không mở sổ sách không ghi chép theo dõi tại Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam hay Tổ Dự án và không báo cáo ai tại Tổng công ty đường sắt Việt Nam.
Tuy nhiên qua các thời kỳ Phạm Hải Bằng có báo cáo Giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam gồm Trần Văn Lục, Trần Quốc Đông, Nguyễn Văn Hiếu nhưng ba vị giám đốc này đều không có chỉ đạo gì để chấm dứt việc tiếp nhận, sử dụng trái phép các khoản tiền từ JTC mà để mặc cho Bằng nhận tiền trong thời gian dài. Tết âm lịch hàng năm, ba vị cựu Giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt Việt Nam đều được nhận Tết từ 30 – 100 triệu đồng tùy năm, tùy cá nhân.
Trong vụ án này còn có một số người liên quan như ông Nguyễn Hữu Bằng, nguyên chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm tổng giám đốc Công ty Đường sắt Việt Nam; ông Ngô Anh Tảo, nguyên phó tổng Giám đốc Công ty Đường sắt Việt Nam… có trách nhiệm quản lý RPMU.
Tuy nhiên, trong phạm vi vụ án này, Cơ quan CSĐT Bộ Công an mới khởi tố, điều tra hành vi trái pháp luật trong việc nhận tiền ngoài hợp đồng từ nhà thầu JTC của các bị cáo, còn những nội dung khác liên quan đến trách nhiệm quản lý toàn bộ dự án, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã tách tài liệu để điều tra, xử lý sau.
