Ảnh Internet
Trong phiên tòa xét xử phúc thẩm bị cáo Đinh La Thăng, cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) và đồng phạm trong vụ án PVN góp vốn 800 tỷ vào Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank), nhiều bị cáo đề nghị Hội đồng xét xử xem xét miễn cho họ không phải bồi thường dân sự.
Chẳng hạn, bị cáo Vũ Khánh Trường, nguyên Thành viên Hội đồng thành viên PVN xin miễn bồi thường vì cho rằng, trách nhiệm trong việc làm mất 800 tỷ đồng không chỉ thuộc về các thành viên Hội đồng thành viên PVN, mà còn là trách nhiệm của OceanBank, các phòng, ban chức năng của ngân hàng này, bởi “do việc hoạt động tín dụng, gửi tiền trái pháp luật dẫn đến không thu hồi được”.
Cũng theo bị cáo Trường, tòa án xác định góp vốn 800 tỷ đồng vào OceanBank là trái quy định, nhưng PVN đã nhận 244 tỷ đồng cổ tức từ Oceanbank, nên thiệt hại được giảm thiểu. Được biết, bản án sơ thẩm buộc bị cáo Trường phải bồi thường 40 tỷ đồng trong tổng số 800 tỷ đồng thất thoát.
Tương tự, các bị cáo Nguyễn Xuân Thắng, Nguyễn Thanh Liêm... cũng đề nghị cấp phúc thẩm xem xét để không phải bồi thường 15 tỷ đồng như bản án sơ thẩm đã tuyên.
Phần lớn các bị cáo nguyên là thành viên Hội đồng thành viên, Ban Tổng giám đốc của PVN đều thừa nhận đợt góp vốn thứ 3, khi Luật Các tổ chức tín dụng đã có hiệu lực, trong đó có quy định các tổ chức sở hữu không quá 15% vốn điều lệ của một ngân hàng, là trái luật. Tuy nhiên, các cựu lãnh đạo này đưa ra lý do không nắm được luật, chưa kịp cập nhật quy định mới, nên khi ký không biết quy định mới.
Trước đó, khi xét xử sơ thẩm vụ án vào tháng 3/2018, Tòa án nhân dân TP.Hà Nội xác định: Thực hiện chỉ đạo và chủ trương của bị cáo Đinh La Thăng, các bị cáo Vũ Khánh Trường, Nguyễn Xuân Thắng, Nguyễn Thanh Liêm, Phan Đình Đức - đều là nguyên thành viên Hội đồng thành viên PVN, cùng Nguyễn Xuân Sơn - Phó tổng giám đốc PVN, Ninh Văn Quỳnh - Kế toán trưởng kiêm Trưởng Ban Tài chính kế toán và kiểm toán PVN, đã thực hiện 3 lần góp vốn vào OceanBank với tổng số tiền 800 tỷ đồng.
Sau này, OceanBank được Ngân hàng Nhà nước mua bắt buộc, chấm dứt toàn bộ quyền và nghĩa vụ của các cổ đông OceanBank, trong đó có PVN, đồng nghĩa với việc PVN chịu thiệt hại toàn bộ số vốn góp 800 tỷ đồng. Nguyên nhân dẫn đến thiệt hại này là do các hành vi trái pháp luật của các cựu lãnh đạo PVN.
Tòa án đã buộc 7 bị cáo phải liên đới bồi thường cho PVN tổng số tiền 800 tỷ đồng. Trong đó, bị cáo Đinh La Thăng phải bồi thường 600 tỷ đồng; Ninh Văn Quỳnh bồi thường 100 tỷ đồng; Vũ Khánh Trường bồi thường 40 tỷ đồng; Nguyễn Xuân Sơn, Nguyễn Xuân Thắng, Nguyễn Thanh Liêm và Phan Đình Đức mỗi bị cáo phải bồi thường 15 tỷ đồng.
Được biết, theo quy định về tố tụng hình sự hiện hành, chỉ có các quy định xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, chứ không có quy định miễn bồi thường thiệt hại dân sự. Đối với trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự, cũng không có quy định nào về việc giảm nhẹ hay miễn bồi thường dân sự. Về nguyên tắc, số tiền thiệt hại, thất thoát, bị chiếm đoạt... là số tiền được xác định rõ ràng và chi tiết đến con số lẻ, những người gây ra thiệt hại phải có trách nhiệm bồi thường toàn bộ số tiền đó.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp trách nhiệm bồi thường của một bị cáo trong vụ án hình sự có thể thay đổi nếu như tòa án xác định lại tỷ lệ phân chia trách nhiệm giữa các bị cáo, song tổng số tiền phải bồi thường là không thể thay đổi. Nếu một bị cáo được xem xét giảm nhẹ mức bồi thường thì sẽ có bị cáo phải tăng tỷ lệ bồi thường.
Điều này cũng được thể hiện trong phiên tòa phúc thẩm vụ án tại OceanBank. Theo đó, bị cáo Nguyễn Thị Minh Thu, nguyên Tổng giám đốc OceanBank, đã xin Hội đồng xét xử xem xét giảm nhẹ trách nhiệm bồi thường dân sự (50 tỷ đồng), vì theo bị cáo này, đây là số tiền quá lớn, bị cáo chỉ là người làm công ăn lương, không vụ lợi. Chủ tọa phiên tòa đã giải thích cho bị cáo Thu rằng, nếu miễn trách nhiệm cho bị cáo, tức là có người khác phải gánh trách nhiệm bồi thường khoản tiền này thay cho bị cáo.
Cũng trong vụ án OceanBank, nhóm 35 bị cáo nguyên là giám đốc, phó giám đốc chi nhánh/phòng giao dịch của OceanBank đã được tòa án miễn trách nhiệm bồi thường vì xét thấy các bị cáo đã tham gia vào quá trình chi tiền trên theo sự chỉ đạo, điều hành của các lãnh đạo cấp trên và vì mục đích, động cơ phát triển chung của OceanBank, không được hưởng lợi. Vì thế, các bị cáo Hà Văn Thắm, Nguyễn Xuân Sơn, Nguyễn Minh Thu và Nguyễn Thị Minh Phương phải chịu trách nhiệm liên đới bồi hoàn 1.050 tỷ đồng cho OceanBank.
Như vậy, việc xác định trách nhiệm bồi thường phụ thuộc vào từng vụ án cụ thể và vai trò, trách nhiệm của mỗi bị cáo, nhưng theo quy định hiện hành, tổng số tiền phải bồi thường sẽ không thay đổi.
