Là tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ giao dịch cho thị trường, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) về cơ bản đã hoàn tất các bước chuẩn bị về hạ tầng kỹ thuật và quy chế hướng dẫn, xử lý từ khâu phát hành CCQ ETF lần đầu, phát hành thêm - mua lại cho đến khâu lưu ký, thanh toán trên thị trường thứ cấp được diễn ra an toàn, thông suốt.
Để giúp nhà đầu tư hiểu hơn về ETF, ĐTCK xin giới thiệu khái quát sự tương tác giữa VSD với loại hình quỹ ETF, được kỳ vọng sẽ xuất hiện trong quý II tại Việt Nam.
VSD sẽ cung ứng dịch vụ gì cho quỹ ETF?
Các dịch vụ chính VSD cung cấp cho CCQ ETF gồm:
- Phong tỏa danh mục chứng khoán cơ cấu trên tài khoản của thành viên lập quỹ, nhà đầu tư dùng để góp vốn thành lập quỹ ETF;
- Hướng dẫn việc hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy các lô CCQ ETF và ngược lại;
- Chuyển nhượng ngoài hệ thống giao dịch của SGDCK khi thực hiện hoán đổi chứng khoán cơ cấu lấy lô chứng chỉ quỹ ETF và ngược lại;
- Hướng dẫn việc đăng ký, lưu ký và phân bổ chứng chỉ quỹ ETF cho thành viên lập quỹ, nhà đầu tư;
- Xây dựng cơ chế phối hợp hoạt động, cung cấp thông tin cho SGDCK về các hoạt động phát hành thêm, mua lại chứng chỉ quỹ ETF;
- Giám sát các hoạt động vay, cho vay chứng khoán cơ cấu/CCQ ETF của thành viên lập quỹ (AP) trên hệ thống của mình và bảo đảm AP có đủ chứng khoán để thanh toán khi thực hiện giao dịch arbitrage;
- Hướng dẫn AP trong việc thực hiện hoạt động vay, cho vay CCQ ETF, CKCC trong các giao dịch hoán đổi;
- Cung cấp các dịch vụ khác cho Quỹ ETF bao gồm dịch vụ quản trị quỹ đầu tư, dịch vụ đại lý chuyển nhượng và dịch vụ quan hệ khách hàng.
Sự khác biệt của ETF so với các cổ phiếu niêm yết
CCQ ETF là một sản phẩm đặc biệt, ngoài đặc điểm được niêm yết và giao dịch mua bán trên SGDCK tương tự như các loại cổ phiếu hay chứng chỉ quỹ đóng, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch hoán đổi (phát hành -mua lại) CCQ ETF trên thị trường sơ cấp với công ty quản lý quỹ (CTQLQ) như quỹ mở. Chính vì vậy, các dịch vụ VSD cung cấp cho CCQ ETF cũng có khá nhiều điểm khác biệt so với các dịch vụ mà VSD đã và đang cung cấp cho các cổ phiếu niêm yết, cụ thể:
1. Dịch vụ đăng ký, lưu ký và bù trừ thanh toán CCQ ETF trên thị trường thứ cấp:
Về cơ bản, các dịch vụ liên quan đến hoạt động đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ phục vụ cho chứng chỉ quỹ niêm yết, giao dịch trên SGDCK được VSD thực hiện tương tự như đối với cổ phiếu. Việc thanh toán giao dịch chứng chỉ quỹ ETF niêm yết tại SGDCK vẫn được thực hiện theo kết quả bù trừ đa phương, với ngày thanh toán là ngày làm việc thứ ba sau ngày giao dịch (T+3), tuy nhiên hoạt động đăng ký, lưu ký CCQ ETF có một số điểm khác biệt cơ bản như sau:
- Đăng ký CCQ ETF: Hồ sơ đăng ký chứng chỉ ETF sẽ được VSD rút gọn dưới dạng văn bản thông báo hoặc xác nhận của CTQLQ để rút ngắn tối đa quá trình đăng ký, đặc biệt là quá trình đăng ký bổ sung đối với CCQ ETF phát hành thêm do thực hiện giao dịch hoán đổi để đảm bảo những CCQ ETF này có thể giao dịch vào ngày làm việc ngay sau ngày đăng ký. Ngày hiệu lực đăng ký CCQ ETF sẽ đồng thời với ngày hiệu lực lưu ký và ngày hiệu lực chuyển quyền sở hữu chứng khoán cơ cấu từ tài khoản của các AP, nhà đầu tư sang tài khoản của Quỹ ETF hoặc ngược lại.
- Lưu ký CCQ ETF: Việc lưu ký CCQ ETF được VSD thực hiện tự động ngay sau khi hoàn tất thủ tục đăng ký và CCQ ETF sẽ được phân bổ vào tài khoản theo đăng ký của nhà đầu tư. Để thực hiện việc này, nhà đầu tư khi tham gia góp vốn lập quỹ lần đầu hoặc tham gia giao dịch hoán đổi phải đăng ký với AP 01 tài khoản lưu ký để nhận CCQ ETF hoặc nhận chứng khoán cơ cấu được hoàn trả.
2. Dịch vụ phong tỏa chứng khoán cơ cấu hỗ trợ góp vốn lập quỹ ETF:
Do đặc trưng của quỹ ETF là góp vốn bằng chứng khoán cơ cấu, vì vậy ngay ở giai đoạn lập quỹ, ngoài dịch vụ đăng ký và ghi nhận sở hữu cho chứng khoán mới phát hành, VSD cũng sẽ cung cấp các dịch vụ phong tỏa - giải tỏa chứng khoán cơ cấu, mở và quản lý tài khoản ETF cho nhà đầu tư và thành viên lập quỹ (AP).
Khác với cổ phiếu thông thường, để chào bán CCQ ETF lần đầu lập quỹ, CTQLQ sẽ công bố chi tiết danh mục chứng khoán cơ cấu (CKCC) dùng để góp vốn lập quỹ. Trên cơ sở này, thông qua các AP và các đại lý phân phối (ĐLPP), nhà đầu tư sẽ gửi các yêu cầu đặt mua CCQ ETF đến CTQLQ, đồng thời gửi đề nghị phong tỏa CKCC lên VSD. Căn cứ vào thông tin về các yêu cầu đặt mua và đề nghị phong tỏa CKCC của nhà đầu tư, AP, VSD sẽ kiểm tra và phong tỏa số CKCC trên tài khoản của các nhà đầu tư, AP tương ứng với số lượng CCQ ETF đặt mua hợp lệ và thông báo lại kết quả thực hiện cho CTQLQ.
Sau khi Quỹ đã được UBCK cấp phép hoạt động, căn cứ vào kết quả của đợt chào bán, VSD thực hiện hiện chuyển số CKCC đang được phong tỏa từ tài khoản của nhà đầu tư, AP sang tài khoản của Qũy đồng thời thực hiện phân bổ CCQ ETF phát hành lần đầu vào tài khoản của nhà đầu tư, AP.
Bên cạnh dịch vụ phong tỏa, VSD cũng cung cấp dịch vụ giải tỏa chứng khoán cơ cấu trong trường hợp chào bán không thành công hoặc các trường hợp khác theo văn bản của CTQLQ gửi VSD.
