ACB cho biết, Ngân hàng cho vay SME dựa trên dòng tiền và năng lực vận hành
Không tài sản đảm bảo vẫn được vay vốn
Ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc ACB cho biết, qua thực tế tiếp xúc, Ngân hàng nhận thấy doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) - vốn chiếm gần 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp hơn 45% GDP và hơn 60% việc làm trên cả nước - đang đối mặt với ba nhóm khó khăn lớn. Thứ nhất là thị trường, sau đại dịch Covid-19, tiêu dùng nội địa tăng trưởng chậm, cơ hội xuất khẩu hạn chế, trong khi các doanh nghiệp lớn và FDI linh hoạt hơn nhiều trong việc nắm bắt cơ hội. Thứ hai là vốn, SME thường thiếu vốn tự có, khả năng tiếp cận tín dụng thấp. Thứ ba là về thủ tục, SME phải trải qua nhiều quy trình hành chính và yêu cầu từ thuế, ngân hàng, dẫn tới mất thời gian và nguồn lực.
“Thực tế, khoảng 70% SME hiện gặp khó khăn khi vay vốn do thiếu tài sản đảm bảo, chưa chứng minh được dòng tiền ổn định và hồ sơ kế toán chưa minh bạch, trong khi chỉ khoảng 30% tiếp cận được vay tín chấp hoặc các chương trình ưu đãi. Trước tình hình đó, chúng tôi đã chuyển từ tư duy “có tài sản mới cho vay” sang “dựa trên dòng tiền và năng lực vận hành”, với các giải pháp như cho vay dựa trên dòng tiền với hạn mức tới 10 tỷ đồng, thấu chi tới 3 tỷ đồng, cho vay dài hạn trả góp tới 15 năm và không yêu cầu tài sản đảm bảo”, ông Phát nói.
Việc thẩm định khoản vay dựa trên dòng tiền đòi hỏi ngân hàng theo sát hoạt động doanh nghiệp, quản trị rủi ro chặt chẽ, nhưng lãnh đạo ACB cho rằng, đây chính là hướng đi phù hợp, mở rộng cơ hội tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp năng động, minh bạch.
Tổng giám đốc một ngân hàng thương mại khác cũng cho rằng, để đẩy vốn vào khu vực SME, đòi hỏi cách tiếp cận tín dụng linh hoạt hơn, dựa trên dòng tiền và năng lực vận hành, thay vì chỉ dựa vào tài sản đảm bảo. Thứ hai, những chủ trương tiến bộ tại Nghị quyết 68/NQ-TƯ về phát triển kinh tế tư nhân cần được thể chế hóa nhanh chóng thông qua các hướng dẫn và quy định cụ thể, để chủ trương đó đi vào cuộc sống. Thứ ba, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực nội tại (thay đổi tư duy quản trị, đầu tư số hóa, minh bạch tài chính, chuẩn hóa hoạt động). Khi doanh nghiệp đủ chuẩn, ngân hàng mới mạnh dạn đồng hành và cấp vốn.
Tại OCB, theo Tổng giám đốc Phạm Hồng Hải, bán lẻ vẫn là mảng trọng tâm nhưng Ngân hàng cũng chú trọng đến nhóm khách hàng SME, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp khởi nghiệp, bởi đây là phân khúc tiềm năng. Với doanh nghiệp khởi nghiệp, OCB đưa ra những chính sách tín dụng rất đặc thù. Theo đó, OCB sẽ nhìn vào mô hình, phương án kinh doanh, kinh nghiệm và cách người sáng lập quản trị, cộng thêm việc đánh giá sự ổn định của dòng tiền... để quyết định cho vay.
Với chiến lược tập trung đẩy mạnh phân khúc SME nói chung, doanh nghiệp khởi nghiệp nói riêng, OCB đã hợp tác với các quỹ đầu tư do Ngân hàng Aozora Nhật Bản (AOZ) góp vốn tại Việt Nam, tiêu biểu là Genesia Ventures để triển khai các giải pháp tài chính toàn diện dành riêng phân khúc này. Nổi bật trong đó là sản phẩm cho vay vốn lưu động không cần tài sản bảo đảm - tài trợ vốn chủ yếu dựa vào dòng tiền và tài sản hình thành trong tương lai.
Hay tại Nam A Bank, ông Võ Hoàng Hải, Phó tổng giám đốc Ngân hàng cho biết, từ đầu năm đến nay, Ngân hàng đã huy động được nguồn vốn 200 triệu USD và mục tiêu nâng con số này lên 500 triệu USD trong năm sau để phát triển tài chính xanh, tín dụng vi mô và SME.
Ngân hàng, doanh nghiệp cần thay đổi
Theo lãnh đạo Nam A Bank, để doanh nghiệp, đặc biệt là SME có thể tiếp cận nguồn vốn xanh, ngân hàng không chỉ đóng vai trò là bên cho vay, mà còn là một đối tác chiến lược thông qua 4 trụ cột chính.
Đầu tiên là nâng cao nhận thức cho cộng đồng, để doanh nghiệp hiểu rằng, chuyển đổi xanh không phải là một cuộc chơi ngắn hạn, mà là một sự đầu tư mang lại giá trị bền vững cho chính họ và cho xã hội.
Thứ hai là lợi ích kinh tế, các nguồn vốn xanh thường đi kèm ưu đãi về lãi suất và các chính sách hỗ trợ về thuế, tạo ra lợi thế cạnh tranh trực tiếp cho doanh nghiệp.
Thứ ba là hỗ trợ kỹ thuật, ngân hàng mang đến đội ngũ chuyên gia trong, ngoài nước để tư vấn, giúp doanh nghiệp triển khai dự án một cách hiệu quả và đúng chuẩn mực.
Cuối cùng, tận dụng các mối quan hệ, ngân hàng kết nối doanh nghiệp với các định chế tài chính quốc tế, mở ra cơ hội nhận tài trợ trực tiếp cho doanh nghiệp, thay vì phải qua nhiều tầng trung gian.
Nam A Bank đã tài trợ cho dự án “kho lạnh thế kỷ” tại khu vực miền Tây. Nguồn vốn không chỉ để xây dựng hạ tầng, mà tập trung vào chuyển đổi số, giúp 100% quy trình quản lý hàng tồn kho từ đầu vào đến đầu ra được thực hiện trực tuyến. Dự án này đã góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy năng lực xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam. Ngoài ra, nhà băng này cũng hợp tác với các quỹ châu Âu triển khai các “quỹ tác động”, nơi hiệu quả xã hội được đặt lên hàng đầu. Nguồn vốn được chia thành các khoản vay nhỏ (tối đa 100.000 USD/khách hàng) nhằm lan tỏa nguồn vốn đến hàng ngàn đối tượng khách hàng là SME, hộ kinh doanh. Mục tiêu của Nam A Bank là đưa dịch vụ tài chính tới những thành phần như phụ nữ ở vùng sâu, vùng xa, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Tổng giám đốc ACB Từ Tiến Phát cho rằng, để tiếp cận vốn hiệu quả hơn, SME cần chủ động ở ba khía cạnh. Thứ nhất là nắm bắt nhanh các cơ hội và ưu đãi từ Nghị quyết 68 như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm, giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu và cắt giảm nhiều thủ tục hành chính. Thứ hai là đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, tận dụng kênh bán hàng số để mở rộng khách hàng và tăng doanh thu. Thứ ba là quản trị tài chính minh bạch, tối ưu dòng tiền để nâng cao uy tín với ngân hàng.
ACB đã triển khai gói tín dụng 40.000 tỷ đồng với lãi suất thấp hơn thị trường từ 2%/năm cho khách hàng SME, các sản phẩm tài trợ linh hoạt như cho vay dựa trên dòng tiền, cấp thấu chi, cho vay dài hạn không cần tài sản đảm bảo; đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng giải pháp số trong quản lý bán hàng, xuất hóa đơn và thanh toán; kết nối doanh nghiệp với gần 8 triệu khách hàng cá nhân và 300.000 khách hàng doanh nghiệp trong hệ sinh thái của Ngân hàng để mở rộng thị trường tiêu thụ.
“Tại ACB, chúng tôi phát triển mô hình thẩm định riêng cho SME, tích hợp các công cụ quản trị số để vừa cấp vốn, vừa giúp doanh nghiệp nâng cao chuẩn vận hành. Ngược lại, doanh nghiệp cần chuẩn hóa hồ sơ, minh bạch tài chính và nâng cao năng lực quản trị. Khi cả hai bên cùng dịch chuyển, điểm gặp gỡ sẽ đến đúng lúc và đúng nhu cầu”, ông Phát nói.
Nhận định được PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Đại học Kinh tế TP.HCM đưa ra, hiện ngành ngân hàng tích cực triển khai nhiều chính sách hỗ trợ vốn, nhất là hướng đến khối SME, tuy nhiên, dư nợ tín dụng đối với khối SME, nhất là vốn xanh vẫn còn khá khiêm tốn tại Việt Nam. Con đường phổ biến nhất để các doanh nghiệp SME tiếp cận vốn quốc tế là thông qua các ngân hàng thương mại. Các ngân hàng này đóng vai trò trung gian, huy động vốn từ các quỹ đầu tư tác động hay quỹ tài chính xanh trên thế giới, sau đó cam kết tài trợ lại cho các SME.
Để giải quyết vấn đề này, ngân hàng không chỉ đơn thuần giải ngân vốn, mà còn cam kết đồng hành, hỗ trợ về mặt kỹ thuật, giúp SME xây dựng hồ sơ, chứng minh năng lực, đảm bảo nguồn vốn được sử dụng đúng mục đích cam kết. Các quỹ đầu tư quốc tế rất khắt khe về vấn đề này, yêu cầu ngân hàng đối tác phải có cơ chế chống “tẩy xanh” hiệu quả. Dù việc chứng minh ban đầu có thể khó khăn, nhưng với vai trò đồng hành của ngân hàng, SME đang dần vượt qua được rào cản này.
