Bài 1: Khó lập quỹ vì sức cầu mờ nhạt
Hấp dẫn, nhưng…
Khác với quỹ mở, ngay trước thời điểm Thông tư 183/2011/TT-BTC có hiệu lực, khá nhiều công ty quản lý quỹ (QLQ) đã rục rịch chuẩn bị hồ sơ lập quỹ, với quỹ hoán đổi danh mục (ETF), quan sát từ thị trường cho thấy, Thông tư 229/2012/TT-BTC hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ ETF có hiệu lực từ ngày 1/9 tới, nhưng chưa thấy xuất hiện hồ sơ đề nghị lập quỹ ETF đầu tiên mang thương hiệu “made in Vietnam” lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Với hiệu quả mà hai quỹ ETF ngoại đang đầu tư vào TTCK Việt Nam đã được kiểm chứng, các công ty QLQ, CTCK khẳng định, là công cụ đầu tư có tính thanh khoản cao, chi phí quản lý thấp, quỹ ETF khi được triển khai sẽ tạo ra sức hấp dẫn đối với cả công ty QLQ, CTCK, NĐT tổ chức lẫn cá nhân. Tuy nhiên, trong bối cảnh TTCK khó khăn hiện tại, cùng với hệ thống hạ tầng giao dịch chưa sẵn sàng, việc triển khai quỹ ETF đang gặp không ít thách thức.
Theo Thông tư 229/2012/TT-BTC, các công ty QLQ chỉ được lập quỹ ETF dựa trên chỉ số VN30 hoặc HNX30
Ở phía các công ty QLQ, rõ ràng, với một sản phẩm khi muốn triển khai được đòi hỏi hạ tầng giao dịch khá phức tạp, đồng bộ từ các Sở GDCK đến Trung tâm Lưu ký (VSD), công ty QLQ, ngân hàng giám sát…, việc triển khai quỹ ETF, theo các công ty QLQ, không chỉ phụ thuộc vào chính họ mà còn phụ thuộc nhiều vào hệ thống hạ tầng giao dịch của các Sở GDCK và VSD.
Với không ít công ty QLQ, việc dồn sức vào triển khai các sản phẩm quỹ trước đây như quỹ trái phiếu, cổ phiếu, rõ ràng đã tiêu hao một phần không nhỏ nguồn lực, ảnh hưởng đến việc triển khai thêm các sản phẩm mới, trong đó có quỹ ETF. Điều này giải thích tại sao, đến thời điểm này, chưa một công ty QLQ nào đánh tiếng cuối năm nay sẽ lập quỹ ETF.
Khác với danh mục đầu tư của hai quỹ ETF ngoại đang đầu tư vào TTCK Việt Nam, gồm các mã chứng khoán tiêu biểu trên cả HOSE và HNX, theo quy định của Thông tư 229/2012/TT-BTC, các công ty QLQ chỉ được lập quỹ ETF dựa trên chỉ số VN30 hoặc HNX30. Việc chưa có một bộ chỉ số duy nhất đại diện cho toàn bộ cổ phiếu niêm yết trên TTCK Việt Nam , ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến tính hấp dẫn của quỹ ETF nội. So với các quỹ ETF nước ngoài, việc đầu tư của quỹ ETF nội địa có thể gặp khó khăn hơn, do Việt Nam chưa cho phép sử dụng cơ chế bán khi không sở hữu chứng khoán và chưa có các sản phẩm giúp quỹ có thể giảm được sai số khi đầu tư theo chỉ số.
Đi tìm sức cầu
Chính bởi những khó khăn trên, mà theo tìm hiểu của ĐTCK, các công ty QLQ, CTCK đang chủ yếu thăm dò sức cầu từ thị trường, nhất là từ hệ thống khách hàng ruột là NĐT nước ngoài, bởi theo quy định của Thông tư 229/2012/TT-BTC, NĐT nước ngoài không bị hạn chế tỷ lệ sở hữu tại các quỹ ETF, để hoạch định kế hoạch lập quỹ. Đây là lợi thế nổi trội của quỹ ETF nội so với các quỹ ETF ngoại, nên đang được kỳ vọng sẽ tạo ra sức hút mới đối với dòng vốn ngoại.
“Trong bối cảnh sức cầu từ thị trường rất yếu, nhưng trong thời gian khá ngắn, hàng loạt sản phẩm mới như quỹ trái phiếu, quỹ cổ phiếu và quỹ đầu tư vào cả hai loại tài sản này đã và đang được ra đời khá nhanh, làm cho sức cầu đầu tư vào các loại quỹ mở, trong đó có ETF đã yếu lại càng yếu…”, lãnh đạo một công ty QLQ nhìn nhận và cho biết thêm, ít nhất là trong năm nay, Công ty chưa nhìn thấy cơ hội lập quỹ ETF.
Ở vị trí là thành viên lập quỹ, nhà tạo lập thị trường, các CTCK có vai trò quan trọng góp phần tạo thanh khoản cho giao dịch chứng chỉ quỹ ETF. Thế nhưng, đến thời điểm này, số CTCK quan tâm tới triển khai quỹ ETF chỉ đếm trên đầu ngón tay. Một số công ty mới tham gia phối hợp với các Sở GDCK, VSD… để thiết lập và kiểm tra hệ thống hơn là rốt ráo triển khai các giải pháp kỹ thuật, các quy trình nội bộ để sẵn sàng cho triển khai quỹ ETF.
Lãnh đạo một công ty QLQ dự báo, nếu TTCK thuận lợi, hệ thống hạ tầng giao dịch của VSD và các Sở GDCK sẵn sàng vào cuối năm nay, nhanh nhất thì trong năm 2014, Việt Nam mới có quỹ ETF đầu tiên.
Bài 2: Chờ “đáp án” hạ tầng giao dịch