Hệ thống truyền tải điện do Trungnam Group đầu tư.
Bị dừng khai thác từ kiến nghị của EVN
Mới đây, trong cùng một ngày, Trungnam Group, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cùng gửi văn bản tới cơ quan liên quan bày tỏ khác quan điểm về việc EVN dừng khai thác phần công suất chưa có cơ chế giá của các nhà máy điện mặt trời của Trungnam Group từ ngày 1/1/2022.
Hồ sơ các bên thể hiện, Nhà máy điện mặt trời tại xã Phước Minh, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận kết hợp với đầu tư Trạm biến áp 500 kV Thuận Nam và các đường dây 500 kV, 220 kV (gọi tắt là Dự án 450 MW) của Trungnam Group là dự án đầu tiên do doanh nghiệp tư nhân đầu tư, xây dựng tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư hơn 12.000 tỷ đồng. Dự án có 277,88 MW được hưởng giá điện 9,35 UScent/kWh do nằm trong phạm vi 2.000 MW công suất điện mặt trời tích lũy trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Phần công suất còn lại hơn 172 MW chưa được xác định cơ chế giá.
Liên tiếp trong các tháng 9 và 10/2021, EVN đã có Văn bản số 5441/EVN-TTĐ và Văn bản số 6375/EVN-TTĐ kiến nghị Bộ Công thương và Thủ tướng dừng khai thác phần công suất hơn 172 MW của Dự án 450 MW, bởi phần công suất này chưa được áp mức giá bán điện, chưa có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền.
Tới ngày 15/10/2021, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo có Văn bản số 2018/ĐL-NLTT ý kiến: “Theo nội dung tại Văn bản số 5441/EVN-TTĐ, EVN đã ký Hợp đồng mua bán điện với chủ đầu tư các dự án điện mặt trời. Đề nghị EVN thực hiện theo Hợp đồng mua bán điện đã ký và phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành”.
Trên cơ sở chỉ đạo đó, EVN cho rằng, việc tiếp tục huy động phần công suất chưa có cơ chế giá là chưa đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý. Vì vậy, EVN đã họp với Trungnam Group cùng doanh nghiệp liên quan thông báo, từ ngày 1/1/2022, sẽ dừng khai thác phần công suất chưa có cơ chế giá cho đến khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế giá điện cho phần công suất nằm ngoài 2.000 MW tại tỉnh Ninh Thuận.
Nhà đầu tư sẽ khốn đốn?
Tại văn bản gửi Thủ tướng xin tháo gỡ khó khăn, Trungnam Group cho rằng, Dự án 450 MW được quy định ràng buộc nhiều điều kiện cụ thể theo chỉ đạo của Thủ tướng và quyết định chủ trương đầu tư của UBND tỉnh Ninh Thuận như: tự bố trí kinh phí đầu tư toàn bộ công trình hệ thống hạ tầng truyền tải điện quốc gia; hoàn thành xây dựng Trạm biến áp 500 kV Thuận Nam và các đường dây đấu nối đưa vào vận hành đồng bộ trong tháng 11/2020; cho các dự án năng lượng tái tạo khác trong khu vực tham gia đấu nối, giải tỏa công suất.
Dự án đã giúp tiết kiệm cho ngân sách khi dùng nguồn vốn của doanh nghiệp tới khoảng 2.000 tỷ đồng đầu tư toàn bộ hệ thống hạ tầng truyền tải. Hơn nữa, trong quá trình hoạt động, chi phí để vận hành, bảo dưỡng các công trình trên ước tính hơn 20 tỷ đồng/năm.
Đó là chưa nói, Dự án 450 MW chỉ chiếm 8% trong quy mô truyền tải của doanh nghiệp, phần còn lại là truyền tải hộ các nhà máy điện khác trong khu vực và Nhà máy Nhiệt điện Vân Phong trong tương lai. Trong hơn 1 năm vận hành vừa qua, chi phí truyền tải thu từ các nhà máy điện tham gia đấu nối, giải tỏa công suất qua hệ thống Trạm 500 kV Thuận Nam do Trungnam Group đầu tư đã lên hơn 200 tỷ đồng.
Khi đường dây Vân Phong - Thuận Nam đi vào hoạt động, cùng với việc các dự án năng lượng khác tiếp tục tham gia đấu nối, với quy mô khả năng truyền tải của hệ thống TBA 500 kV Thuận Nam lên đến 6.000 MW, chi phí truyền tải dự kiến đạt 2.000 tỷ đồng/năm, tương ứng 40.000 tỷ đồng cho vòng đời 20 năm của Dự án 450 MW.
Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiến nghị Thủ tướng và bộ, ngành tiếp tục huy động và ghi nhận sản lượng đối với phần công suất bị dừng của Trungnam Group; bổ sung cơ chế giá bán điện đối với phần công suất điện mặt trời nằm ngoài phạm vi 2.000 MW tích lũy trên địa bàn tỉnh này, nhưng vận hành thương mại trước ngày 31/12/2021.
Tuy nhiên, những ưu đãi áp dụng cho doanh nghiệp thực hiện Dự án 450 MW vẫn giới hạn ở phạm vi tương tự các dự án năng lượng tái tạo khác (những dự án được hưởng lợi ích trên nghĩa vụ và trách nhiệm của chỉ riêng Trungnam Group).
Đáng lưu ý, các dự án điện mặt trời nói chung đã được quyết định chủ trương đầu tư trước ngày 23/11/2019 và có ngày vận hành thương mại trong giai đoạn từ ngày 1/7/2019 đến hết 31/12/2020 thì có giá bán điện là 7,09 UScent/kWh. So với các dự án này, phần công suất hơn 172 MW của Dự án 450 MW dù được cấp quyết định chủ trương đầu tư sau ngày 23/11/2019, nhưng đã hoàn tất đầu tư xây dựng và phát điện thương mại trước ngày 31/12/2020. Thời điểm cấp quyết định chủ trương đầu tư tuy khác nhau (trước và sau ngày 23/11/2019), nhưng chi phí đầu tư xây dựng các dự án cùng một mặt bằng giá.
Hơn nữa, với những điều kiện bắt buộc trong chủ trương đầu tư của Dự án 450 MW, việc chưa được xác định giá điện, đặc biệt không được khai thác công suất phát như các dự án điện mặt trời trong nhóm quyết định chủ trương đầu tư trước ngày 23/11/2019, theo Trungnam Group, là thiếu công bằng và bất hợp lý.
Trong khi đó, theo phương án tài chính của Dự án 450 MW, Trungnam Group sẽ hoàn trả các khoản vay từ tổ chức tín dụng để đầu tư bằng doanh thu bán điện từ Dự án (là nguồn thu duy nhất). Mặc dù thời gian qua, Dự án đạt được hiệu suất cao với sản lượng điện phát lên lưới lớn, nhưng doanh thu không đảm bảo nguồn thanh toán khoản vay do chưa xác định giá bán điện cho phần công suất hơn 172 MW.
“Vì vậy, trong điều kiện này, việc dừng khai thác hoàn toàn phần công suất hơn 172 MW chưa xác định giá của Dự án theo thông báo của EVN sẽ phá vỡ cam kết của nhà đầu tư đối với các tổ chức tài trợ vốn, gia tăng áp lực trong việc chi trả nợ vay, ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh và hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp”, văn bản kêu cứu của Trungnam Group nêu rõ.
Đoàn Đại biểu Quốc hội Ninh Thuận cũng “đồng thanh”
Trong văn bản kiến nghị gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận cho biết, Dự án 450 MW của Trungnam Group ra đời trong bối cảnh ngân sách chưa cân đối được nguồn lực đầu tư các công trình truyền tải điện để giải phóng công suất 2.000 MW điện mặt trời trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Để khắc phục tình trạng giảm phát các dự án năng lượng tái tạo, giảm thiệt hại cho các nhà đầu tư, Thủ tướng đã đồng ý bổ sung Dự án 450 MW vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh.
Đáng lưu ý, trong hơn 12.000 tỷ đồng doanh nghiệp bỏ ra đầu tư, có gần 2.000 tỷ đồng đầu tư các hạng mục TBA 500 KV Thuận Nam và các đường dây 500 KV, 220 KV đấu nối vào hệ thống lưới điện quốc gia. Các hạng mục này được Trungnam Group bàn giao cho EVN quản lý, vận hành với giá 0 đồng nhằm giải toả công suất các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh.
Trungnam Group tự bỏ kinh phí gần 2.000 tỷ đồng để đầu tư hệ thống truyền tải 500 kV, được quyết định trên cơ sở kết hợp đầu tư Nhà máy điện mặt trời 450 MW, xác định rõ doanh thu từ nhà máy điện mặt trời sẽ là nguồn thu duy nhất, cân đối khoản chi phí đầu tư hệ thống truyền tải. Để đi đến quyết định này, Trungnam Group đã cân nhắc và đặt ra giả thuyết, trong trường hợp toàn bộ 450 MW của Nhà máy điện không thuộc phạm vi 2.000 MW tích lũy, chưa xác định cơ chế giá, thì phương án tài chính của nhà đầu tư sẽ hoàn toàn phá sản.
Sau hơn 1 năm đi vào hoạt động thương mại, Dự án đã đóng vai trò quan trọng trong việc giải toả công suất các nhà máy điện gió, điện mặt trời khu vực Ninh Thuận - Bình Thuận thông qua TBA 500 KV Thuận Nam và đường dây 500 KV Thuận Nam - Vĩnh Tân với tổng quy mô công suất 1.800 MW.
Đó là chưa nói, trong thời gian chờ bàn giao TBA 500 KV Thuận Nam, theo yêu cầu của Bộ Công thương, chủ đầu tư vẫn tham gia hỗ trợ truyền tải cho các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận và chịu chi phí truyền tải cho TBA 500 KV Thuận Nam.
Việc hoàn thành, đưa vào sử dụng TBA 500 KV Thuận Nam và các đường dây đấu nối 500 KV, 200 KV còn góp phần hiện thực hoá Nghị quyết số 31/2016/QH 14 của Quốc hội, Nghị quyết 115/NQ-CP của Chính phủ đưa Ninh Thuận trở thành trung tâm năng lượng tái tạo quốc gia, từ đó cải thiện môi trường đầu tư của tỉnh.
Thế nên, trong quá trình vận hành để giảm thiệt hại cho các dự án khác, Dự án 450 MW lại lâm vào cảnh khó khăn là điều thiếu logic, chưa nói đến áp lực rất lớn cho nhà đầu tư trong chi trả lãi vay ngân hàng theo phương án tài chính đã được phê duyệt.
