Luật sư Trần Minh Hải
Trong bối cảnh các hành vi thao túng, giao dịch nội gián trên TTCK ngày càng tinh vi, nhưng UBCK chưa có thẩm quyền thực hiện một số hoạt động điều tra ban đầu, nên gặp khó khăn trong phát hiện, làm rõ các hành vi vi phạm. UBCK đã đề xuất Bộ Tài chính kiến nghị các cơ quan chức năng trao thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCK. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Nếu chỉ với lý lẽ các hành vi thao túng, nội gián ngày càng tinh vi, nhưng vì UBCK chưa được trao thẩm quyền điều tra ban đầu, mà gặp khó khăn trong đấu tranh với các hành vi vi phạm trên TTCK, để đề xuất bổ sung thẩm quyền điều tra cho UBCK là chưa thực sự thuyết phục.
Một vấn đề rất quan trọng cần được làm rõ là trên thực tế hiện đã có cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý TTCK và cơ quan công an trong điều tra, xử lý các hành vi vi phạm trên TTCK, nên cần đánh giá kỹ lưỡng xem hiệu quả phối hợp này ra sao. Cần công khai cho thị trường biết, trong thời gian qua, mỗi năm UBCK chuyển bao nhiêu hồ sơ đề nghị xử lý hình sự sang cơ quan công an, tỷ lệ xử lý của cơ quan điều tra đạt cao hay thấp, số hồ sơ cơ quan điều tra trả lại cho UBCK để xử lý hành chính có nhiều không? Nếu hiệu quả phối hợp xử lý các hành vi vi phạm trên TTCK giữa UBCK và cơ quan điều tra chưa cao, thì nguyên nhân gốc rễ là gì? Đây là những căn cứ quan trọng, đưa ra chứng lý đủ thuyết phục để đánh giá đề xuất trao thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCK có hợp lý hay không.
Các hành vi thao túng, nội gián ngày càng tinh vi
Trong trường hợp hiệu quả phối hợp giữa cơ quan quản lý TTCK và cơ quan điều tra trong xử lý các hành vi vi phạm trên TTCK chưa cao, theo ông, cách gì để khắc phục tình trạng này, trong khi chờ cân nhắc bổ sung thẩm quyền điều tra cho UBCK?
Việc có thể làm ngay là thúc đẩy cơ quan công tố (Viện Kiểm sát) trong việc tích cực và thường xuyên hơn trong kiểm sát hoạt động chuyển hồ sơ đề nghị xử lý hình sự từ UBCK sang cơ quan điều tra, cũng như tăng cường kiểm sát các hoạt động khởi tố, điều tra các vụ án trong lĩnh vực chứng khoán. Làm tốt việc này sẽ thúc đẩy tiến độ, cũng như hiệu quả xử lý các hồ sơ mà cơ quan quản lý TTCK chuyển sang cơ quan công an, giảm thiểu tình trạng xử lý chậm trễ, tác động tiêu cực đến hiệu quả đấu tranh ngăn chặn, phòng ngừa các hành vi phạm trên TTCK.
Việc đề xuất trao thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCK theo hướng, cơ quan này có quyền triệu tập và thu thập thông tin từ các đối tượng nghi vấn, người làm chứng, người bị hại; sao kê điện thoại; truy xuất tài khoản ngân hàng của các đối tượng…, chứ không bao gồm thẩm quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Theo ông, việc giới hạn thẩm quyền điều tra ban đầu như vậy sẽ là hợp lý?
Để giảm thiểu nguy cơ hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự, điều quan trọng là không nên mở rộng thẩm quyền điều tra cho nhiều cơ quan, mà chỉ nên tập trung vào đầu mối là cơ quan công an. Nếu trao thẩm quyền điều tra không hợp lý cho nhiều cơ quan quản lý hành chính, thì một mặt dẫn đến sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa hệ thống cơ quan tư pháp và cơ quan hành pháp. Trao thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCK là nhằm góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán. Nếu thẩm quyền này không được giới hạn ở mức hợp lý, cũng như không được thực thi nghiêm minh, công bằng, công khai trên thực tế, sẽ gây tâm lý e ngại trong công chúng đầu tư khi tham gia thị trường. Trong khi đó, lĩnh vực chứng khoán cần được tạo môi trường thuận lợi tối đa để khuyến khích giới đầu tư trong và ngoài nước tham gia thị trường.
Do đó, việc giới hạn thẩm quyền điều tra ban đầu của UBCK dừng lại ở phạm vi như trên, theo tôi là phù hợp. Trên cơ sở thông tin ban đầu thu thập được, UBCK cần tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật hình sự về chuyển hồ sơ vụ việc cho cơ quan điều tra để tiếp tục điều tra, xử lý theo thẩm quyền.
