Bằng mắt thường, khách hàng rất khó phân biệt được sâm Ngọc Linh thật và sâm giả
Khó phân biệt sâm giả
Anh Hoàng Văn Thanh (trú tại thị trấn Plei Kần, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum) cho biết, mới đây, anh được một người tên H. (trú tại TP. Kon Tum) mời chào một số sâm Ngọc Linh trồng loại 25 củ/kg với giá 120 triệu đồng/kg, sâm loại 20 củ/kg với giá 150 triệu đồng/kg và loại đắt nhất 5 củ/kg có giá tới 250 triệu đồng/kg.
Khi anh Thanh đặt vấn đề muốn mua sâm Ngọc Linh mọc tự nhiên trên rừng, thì ông H. cho biết, mặt hàng này cực hiếm, phải chờ người đi rừng gặp được, mang bán thì mới có. Ông này khoe, trong nhà hiện còn một củ sâm Ngọc Linh rừng đang ngâm rượu và đã được kiểm nghiệm tại Viện Sinh học nhiệt đới (TP.HCM).
Theo Sở Công thương Kon Tum, hiện tỉnh này mới cấp phép cho 3 đơn vị có đủ điều kiện trồng, bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh là Công ty TNHH - MTV Lâm nghiệp Đăk Tô (trồng gần 20 ha), Công ty cổ phần Vingin, tỉnh Kon Tum (trồng 200 ha) và Công ty cổ phần sâm Ngọc Linh Kon Tum (600 ha).
Ông H. còn đưa giấy kiểm nghiệm ghi rõ: “Căn cứ vào kết quả kiểm định bằng phương pháp hóa học và sắc ký lớp mỏng cho thấy có sự hiện diện của các chuẩn M-R2, G-Rg1, G-Rb1 đặc trưng của sâm Ngọc Linh; hàm lượng saponin tổng số 4,23% (TLK)”. Tuy nhiên, anh Thanh vẫn từ chối mua.
Trong khi đó, mặc dù đã cẩn thận đưa mẫu sâm đi kiểm nghiệm, nhưng anh Nguyễn Đăng Phước (trú tại TP. Kon Tum, tỉnh Kon Tum) vẫn mua phải sâm Ngọc Linh giả. Anh Phước kể, cuối năm trước, qua giới thiệu, anh mua 2 củ sâm Ngọc Linh loại 0,2 kg/củ từ một thương lái địa phương với giá 10 triệu đồng. Trước khi xuống tiền, anh đã cẩn thận gửi các mẫu đến Viện Sinh học nhiệt đới kiểm nghiệm với kết luận: “Đặc trưng của sâm Ngọc Linh; hàm lượng saponin 7,84%”.
Một thời gian ngắn sau, anh Phước được một người bạn đang làm việc tại Sở Khoa học - Công nghệ Kon Tum cho biết, hàm lượng saponin phải trên 52% mới là sâm Ngọc Linh thật, dưới 10% có thể chỉ là các loại cây khác như đinh lăng, tam thất, hồng sâm, sâm khu... Lúc này, anh mới biết mình mua phải sâm giả. “Mình ở địa phương, cũng biết qua về sâm, vậy mà cũng nhầm lẫn và bị lừa thì nhiều người nơi khác chắc chắn sẽ khó phân biệt được”, anh Phước nói.
Tìm giải pháp ngăn chặn
Đội Quản lý thị trường số 2, Cục Quản lý thị trường Kon Tum cho biết, đơn vị này vừa phối hợp với Công an huyện Đắk Tô, tỉnh Kon Tum mật phục, vây bắt, ngăn chặn được một vụ vận chuyển các loại củ rất giống sâm Ngọc Linh Kon Tum từ ngoại tỉnh vào địa phương.
Ông Ngụy Đình Phúc, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 2 cho biết, qua theo dõi, rạng sáng 1/3, khi phát hiện một xe ô tô chở khách chuyển 3 thùng xốp trên xe xuống tại khối 7, thị trấn Đắk Tô, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp với Công an huyện Đắk Tô mật phục, chờ đến khi có 2 đối tượng đến nhận để tiến hành kiểm tra. Rất tiếc là các đối tượng đã nhanh chân bỏ hàng chạy trốn khi lượng chức năng xuất hiện. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện trong 3 thùng xốp có 2 kg củ và 12 kg lá rất giống sâm Ngọc Linh. Cả 3 thùng xốp đều không có thông tin người nhận, người gửi. Qua kiểm tra, bước đầu cơ quan chức năng xác định, số củ này có giấu hiệu giả mạo sâm Ngọc Linh.
“Kon Tum là thủ phủ sâm Ngọc Linh, do vậy các đối tượng tìm cách đưa các loại cây củ giống sâm Ngọc Linh vào tỉnh Kon Tum để giả mạo nguồn gốc rồi bán đi nơi khác trục lợi. Khách hàng nếu không tinh rành về sâm Ngọc Linh, mà chỉ thấy quảng cáo là sâm từ Kon Tum thì rất dễ bị lừa”, ông Phúc nói.
Ông Nguyễn Thành Chung, Giám đốc Công ty TNHH - MTV Lâm nghiệp Đắk Tô cho biết, sâm Ngọc Linh thật đang vào mùa rụng lá, nhưng trên mạng lại rao bán với lá xanh nguyên, nên có thể khẳng định đó là sâm Ngọc Linh giả. Sâm Ngọc Linh giả tràn lan không chỉ khiến người mua mất tiền oan, mà còn ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu của loài sâm quý này.
“Cơ quan chức năng nên có chế tài riêng về việc quản lý, xử phạt với hành vi bán sâm Ngọc Linh giả. Đồng thời, ban hành các quy định đối với các doanh nghiệp muốn đầu tư trồng sâm Ngọc Linh phải được cấp phép, chứng minh năng lực, nguồn gốc giống, nguồn nguyên liệu chế biến sản phẩm để truy xuất nguồn gốc”, ông Chung nói.
Theo ông Lê Như Nhất, Giám đốc Sở Công thương Kon Tum, Phó trưởng ban Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tỉnh, chống buôn lậu và gian lận thương mại, hàng giả là việc làm thường xuyên của Ban Chỉ đạo, bao gồm cả ngăn chặn, chống hành vi buôn bán các loại sâm Ngọc Linh giả. Tuy vậy, hiện do chưa có các chế tài, quy định cụ thể đối với việc quản lý mua bán sâm Ngọc Linh, nên việc kiểm tra, quản lý, giám sát gặp không ít khó khăn.
“Trước mắt, cơ quan chức năng phối hợp với chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân phát triển diện tích sâm Ngọc Linh cần lấy giống ở các đơn vị được tỉnh công nhận. Đồng thời, chủ động phát hiện, ngăn chặn và báo tin người có hành vi mua bán sâm Ngọc Linh giả cho cơ quan chức năng, chính quyền địa phương để xử lý”, ông Nhất nói.
