Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Trọng Tín
Sáng 23/12, Viện nghiên cứu phát triển TP.HCM phối hợp Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết số 98 tổ chức Hội thảo khoa học Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam - Những vấn đề đặt ra cho TP.HCM và Đông Nam Bộ.
Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM nói, khi đất nước ta, dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới, thì TP.HCM ở đâu trong hành trình này? “Nói theo ngôn ngữ bóng đá, chúng tôi xác định rằng Thành phố phải nằm trong đội hình chính và phải đá tiền đạo”.
Theo ông, đây là sứ mệnh và trách nhiệm lớn lao của Thành phố. TP.HCM không chỉ làm việc này một mình mà đặt Thành phố trong vùng Đông Nam Bộ, trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
“Như vậy, xác định sứ mệnh, trách nhiệm và quyết tâm chính trị của mình là cùng đất nước, cùng dân tộc vươn mình mạnh mẽ bước vào kỷ nguyên mới. Vậy, Thành phố và vùng Đông Nam Bộ phải làm gì?”, ông Mãi nêu vấn đề.
Theo ông Mãi, khi có những từ mới xuất hiện như cách mạng công nghiệp 4.0 hay chuyển đổi số… Việt Nam là quốc gia nói nhiều về những đề tài này. Trong cách mạng công nghiệp 4.0, chúng ta cần làm gì để tận dụng để phát triển? Chuyển đổi số của chúng ta cần được thực hiện như thế nào? Nội hàm, trọng tâm, cách làm, bước đi, lộ trình, kết quả đạt được nhiều khi chưa rõ.
Tương tự như vậy, lần này, khi chúng ta nói kỷ nguyên mới thì phải xác định cho được nội hàm của nó, trọng tâm các trụ cột ở tại Thành phố này, tại Đông Nam Bộ. Sau đó, chúng ta cần mang đến cách làm, lộ trình, kết quả đạt được ở từng công việc và có một phương thức phối hợp với nhau.
“Có những việc chúng ta cần làm ngay để đạt được những mục tiêu trước mắt có tính chất chuẩn bị tạo nền tảng cho việc thực hiện lâu dài, chiến lược để chúng ta thực hiện trong năm 2025 và đạt được mục tiêu trong năm 2030”, ông nói.
Theo ông Mãi, sau khi xác định được nội hàm của trọng tâm, cách thức thực hiện cũng rất quan trọng. Có những mục tiêu trước mắt, có những mục tiêu trung hạn, và có những mục tiêu dài hạn. Đặc biệt, chúng ta cần phối hợp nguồn lực với nhau để thực hiện.
TP.HCM luôn mong muốn đặt mình trong khu vực Đông Nam Bộ, trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Thành phố luôn mong muốn hợp tác với các địa phương, các lực lượng, và các nguồn lực trên địa bàn để thực hiện mục tiêu này, thực hiện sứ mệnh này.
Thành phố cũng nhận nhiệm vụ là cầu nối trong hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực rộng lớn hơn. Do đó, trong quá trình tổ chức thực hiện và kết nối các nguồn lực, thành phố sẽ chịu trách nhiệm trong việc bố trí các nguồn lực, các điều kiện để kết nối được nhiều hơn, để tập trung thực hiện các mục tiêu, các trọng tâm như đã xác định.
Trả lời cho câu hỏi TP.HCM cần làm gì trong “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”?, TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết số 98 nói, với mục tiêu đến năm 2030, TP.HCM đạt GRDP/người khoảng 14.500 USD đang là thách thức lớn đối với Thành phố. Điều này có nghĩa là tốc độ tăng GRDP bình quân mỗi năm trong giai đoạn 2026 - 2030 phải đạt 2 con số, khoảng 10 - 11%/ năm.
Tuy nhiên, bước vào năm mới – năm 2025 với quyết tâm chính trị cao của Đảng và Chính phủ mang tính cách mạng trong việc tổ chức sắp xếp lại bộ máy hành chính các cấp, tháo gỡ “điểm nghẽn của điểm nghẽn” về thể chế; xây dựng nền công vụ phục vụ phát triển sẽ là cơ hội để Thành phố phát huy truyền thống năng động sáng tạo trong 50 năm xây dựng và phát triển, để huy động hiệu quả mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển, mà Thành phố có nhiều dư địa và lợi thế chưa được tận dụng, khai thác.
“Trong dòng chảy của kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc chính là thời cơ để Thành phố củng cố và nâng cao vị trí, vai trò của mình đối với cả nước và khẳng định vị thế tương xứng đối với khu vực và thế giới”, ông nói.
Theo ông Lịch, ưu tiên số một vẫn là triển khai có hiệu quả cao nhất trong thực tiễn; sơ kết 3 năm và tổng kết 5 năm Nghị quyết 98 của Quốc hội. Hướng đến hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị; xây dựng nền công vụ phục vụ và kiến tạo phát triển.
Tuy nhiên, đây mới chỉ là giai đoạn thí điểm về mô hình phân cấp, phân quyền một số lĩnh vực quản lý nhà nước cho chính quyền địa phương và một số chính sách đặc thù cho Thành phố, nên cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng mô hình chính quyền đô thị phù hợp với quy mô và vị trí vai trò của Thành Phố.
Trong đó, cần gắn với việc tổ chức các đô thị trực thuộc Thành phố trong quá trình đô thị hóa 5 huyện của Thành phố hiện nay, theo tinh thần địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm. Phát huy cao nhất tính năng động sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của chính quyền cơ sở.
Về mô hình chính quyền đô thị cần nghiên cứu tiếp tục mở rộng cơ chế phân cấp, phân quyền từ trung ương cho Thành phố và từ Thành phố cho TP. Thủ đức và các đô thị trực thuộc khác theo nguyên tắc: vấn đề gì cấp dưới gần dân hơn, làm tốt hơn nên phân cấp, phân quyền, bố trí nguồn lực cho cấp dưới làm; giảm tối thiểu cơ chế “xin cho” về công vụ; cấp trên chỉ nên ban hành chính sách, kiểm tra, thanh tra công vụ, bảo đảm sự tuân thủ pháp luật.
Đối với vấn đề chuyển các huyện thành quận/ thành phố trực thuộc TP.HCM nên theo hướng: không chuyển huyện thành quận, mà khi đủ điều kiện sẽ tổ chức thành các thành phố trực thuộc TP.HCM. Trong giai đoạn từ nay đến đầu năm 2030, cần nghiên cứu tổ chức thêm 1 - 2 thành phố mới trực thuộc TP.HCM. Đến sau năm 2030 có thể chuyển Củ Chi và Cần Giờ thành 2 thành phố trực thuộc TP.HCM.
Như vậy sau năm 2030, Thành phố sẽ có một đô thị trung tâm và 6 thành phố trực thuộc: Đông - Tây - Nam - Bắc và đô thị sinh thái biển Cần Giờ.
Theo TS Trần Du Lịch, những hệ quả của đại dịch Covid-19 cùng những tồn tại, bất cập kéo dài trong nhiều năm chậm được giải quyết, Thành phố đang còn phải đối diện với nhiều thử thách phải vượt qua, nhưng Thành phố cũng đang đứng trước cơ hội to lớn để vươn mình cùng với của nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Trung ương cũng đang hỗ trợ đặc biệt cho Thành phố để có bước đột phá trong tháo gỡ 2 điểm nghẽn cố hữu là hạ tầng giao thông và cơ chế quản lý của một siêu đô thị.
Cơ chế mở rộng phân cấp, phân quyền theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm” bằng nhiều Nghị quyết, Kết luận của Bộ chính trị, Nghị quyết của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ; Quyết định của Thủ tướng... đang hình thành một khung pháp lý cho chính quyền đô thị TP.HCM chủ động trong quản lý và huy động nguồn lực đầu tư phát triển.
Cuộc cách mạng về tổ chức sắp xếp lại bộ máy quản lý từ trung ương đến địa phương đang tiến hành theo chỉ đạo mạnh mẽ của lãnh đạo Đảng và Nhà nước từ trung ương mở ra cơ hội cho Thành phố xây dựng nền công vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; hoàn thiện mô hình quản trị của chính quyền đô thị TP.HCM phù hợp với sự vận hành của cơ chế kinh tế thị trường và xu hướng phát triển của thời đại.
