UBND TP.HCM vừa có báo cáo về việc thực hiện quy định pháp luật trong lĩnh vực xây dựng và đóng góp ý kiến phục vụ thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).
Theo đó Thành phố cho hay, trong 9 tháng từ đầu năm 2025, Sở Xây dựng đã đã phối hợp UBND các cấp, Ban Quản lý các Khu đô thị mới, Khu chế xuất - Khu công nghiệp kiểm tra, phát hiện 119 trường hợp vi phạm quy định pháp luật trong lĩnh vực xây dựng và lĩnh vực liên quan (giảm 158 trường hợp so với cùng kỳ năm 2024).
Tuy nhiên, qua triển khai thực hiện quy định pháp luật trong lĩnh vực xây dựng, Thành phố gặp nhiều vướng mắc, khó khăn bởi có bất cập trong các quy định liên quan.
Cụ thể, về thực hiện nhiệm vụ kiểm tra chuyên ngành, quản lý trật tự xây dựng, theo Nghị định số 217/2025/NĐ-CP thì "hoạt động kiểm tra chuyên ngành là việc xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan, người có thẩm quyền đối với việc chấp hành pháp luật chuyên ngành của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực”.
Tuy nhiên, căn cứ Điều 67 Nghị định số 175/2024/NĐ-CP ngày 30/12/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xây dựng về quản lý hoạt động xây dựng: “Việc quản lý trật tự xây dựng phải được thực hiện từ khi tiếp nhận thông báo khởi công, khởi công xây dựng công trình cho đến khi công trình được nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm”.
Như vậy trong trường hợp việc quản lý trật tự xây dựng, giao thông phải tuân theo trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động kiểm tra chuyên ngành sẽ xảy ra các trường hợp trùng lắp về đối tượng, nội dung kiểm tra; kéo dài thời hạn kiểm tra (do công trình, dự án đầu tư xây dựng thi công kéo dài, ngừng thi công...) đồng thời gây khó khăn trong công tác phát hiện hành vi vi phạm và chậm trễ trong việc xử lý vi phạm (nếu có).
Bên cạnh đó, hiện nay nhân sự thực hiện công tác quản lý trật tự xây dựng của Sở Xây dựng đang phối hợp UBND cấp xã trong công tác quản lý trật tự xây dựng thuộc biên chế của Sở Xây dựng, không thuộc biên chế của UBND cấp huyện (cũ). Do đó, không thể chuyển, bố trí thành biên chế cấp xã khi thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Mặt khác, theo UBND TP.HCM, quy định áp dụng biện pháp ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước là quy định có hiệu quả để ngăn chặn ngay từ đầu việc chủ đầu tư cố tình tiếp tục thi công công trình, phần công trình vi phạm trật tự xây dựng để hoàn thành đưa vào sử dụng hoặc thực hiện các giao dịch chuyển nhượng.
Nhưng hiện nay, giải pháp về ngừng cung cấp điện, nước đối với công trình vi phạm trật tự xây dựng và xử lý các tổ chức, cá nhân tự ý đấu nối, cung cấp dịch vụ điện nước cho công trình vi phạm trật tự xây dựng không có cơ sở pháp lý cho UBND các cấp để thực hiện do Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (được sửa đổi, bổ sung năm 2020, năm 2025), Luật Xây dựng năm 2014 (được sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các văn bản pháp luật có liên quan không quy định việc ngừng cung cấp điện, nước trong xử lý vi phạm hành chính. Nghị định số 166/2013/NĐ-CP về cưỡng chế thi hành quyết định xử lý vi phạm hành chính chưa quy định trách nhiệm và chế tài để xử lý tổ chức tín dụng trong việc không cung cấp thông tin về tài khoản của cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế hiện theo đề nghị của người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế; chưa quy định về thời hạn phải thực hiện cung cấp thông tin.
Đó là chưa nói, trong lĩnh vực xử phạt hành chính, Thành phố gặp khó vì đối tượng vi phạm không hợp tác, không cung cấp thông tin về số tài khoản ngân hàng, tổ chức tín dụng mà đối tượng vi phạm mở tài khoản; đối tượng vi phạm không có tài khoản ngân hàng hoặc có tài khoản nhưng là tài khoản rỗng; đối tượng vi phạm gây khó khăn, cố tình khóa cửa không để các đơn vị có chức năng vào công trình để khảo sát thực tế hiện trạng trước khi xây dựng kế hoạch thực hiện cưỡng chế, một số trường hợp cá nhân vi phạm không có mặt tại nơi cư trú, chết, mất tích hoặc tổ chức giải thể, phá sản.
UBND TP.HCM cho hay, với khó khăn liên quan đến quy định pháp luật và những khó khăn phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính, Sở Xây dựng Thành phố đã tổng hợp báo cáo Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp đề xuất và hướng dẫn giải pháp thực hiện.