Nhật Bản đã phải đối mặt với tình trạng thiếu gạo trong những tháng gần đây do tình hình thời tiết xấu và lượng khách du lịch gia tăng.
"Trong suốt mùa hè năm 2024, Nhật Bản đã phải chật vật với tình trạng thiếu gạo vì nhu cầu vượt xa sản lượng trong ba năm qua khiến lượng gạo dự trữ cạn kiệt xuống mức thấp nhất trong hơn 20 năm", Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho biết. Người tiêu dùng trong nước cũng đã tích trữ nhiều gạo hơn để chuẩn bị cho mùa bão và cảnh báo động đất.
Vào tháng 8, các siêu thị ở Nhật Bản thường hết gạo trắng và các cửa hàng chỉ bán một túi cho mỗi người. Đài truyền hình địa phương NHK cho rằng tình trạng thiếu hụt gạo một phần là do lượng khách du lịch đổ về nhiều khiến nhu cầu về sushi và các món ăn làm từ gạo khác tăng cao. Giá gạo đạt 16.133 yên (112,67 USD) cho 60kg vào tháng 8, tăng 3% so với tháng trước và cao hơn 5% kể từ đầu năm.
Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản của Nhật Bản (MFAA), lượng gạo tồn kho tư nhân của Nhật Bản đạt 1,56 triệu tấn trong tháng 6, đánh dấu mức thấp nhất trong nhiều năm. Ngoài việc Nhật Bản chuẩn bị cho các thảm họa thiên nhiên tiềm ẩn, MFAA còn cho rằng nhu cầu gạo tăng là do lượng khách du lịch đổ về làm tăng nhu cầu dịch vụ thực phẩm.
Theo Oscar Tjakra, nhà phân tích cấp cao tại ngân hàng lương thực và nông nghiệp toàn cầu Rabobank, lượng gạo tiêu thụ của khách du lịch đã tăng từ 19.000 tấn trong khoảng thời gian từ tháng 7/2022 đến tháng 6/2023 lên 51.000 tấn trong khoảng thời gian từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024.
Trong khi lượng tiêu thụ của khách du lịch tăng gấp đôi, thì vẫn còn tương đối nhỏ so với lượng tiêu thụ gạo trong nước hàng năm của Nhật Bản là hơn 7 triệu tấn.
Nhật Bản đã đón kỷ lục 17,8 triệu du khách trong nửa đầu năm, cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch. Xu hướng này vẫn đang tiếp diễn với 3,3 triệu du khách đến vào tháng 7, mức cao nhất từng được ghi nhận theo số liệu thống kê du lịch của Nhật Bản.
Bên cạnh đó, sản lượng gạo ở Nhật Bản cũng đang giảm khi những người nông dân trồng lúa lớn tuổi nghỉ hưu và ít người trẻ theo nghề này hơn. Một loạt các đợt nắng nóng và hạn hán trong nửa cuối năm ngoái cũng đã ảnh hưởng đến vụ thu hoạch.
Joseph Glauber, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế (IFPRI) cho biết, mặc dù vụ thu hoạch lúa ít hơn và nhu cầu ăn sushi của người nước ngoài đóng một vai trò quan trọng, nhưng chính sách về gạo của nước này vẫn là yếu tố cơ bản chính góp phần làm giảm nguồn cung nói chung.
"Nền kinh tế gạo của Nhật Bản vẫn phần lớn bị cô lập khỏi thị trường thế giới", ông cho biết.
Nhật Bản áp thuế 778% đối với gạo nhập khẩu để bảo vệ nông dân. Trong khi Nhật Bản cam kết nhập khẩu tối thiểu khoảng 682.000 tấn gạo mỗi năm theo nghĩa vụ với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thì lượng gạo này phần lớn bị tách biệt khỏi người tiêu dùng Nhật Bản và chủ yếu được sử dụng để chế biến và làm thức ăn chăn nuôi.
Xuất khẩu gạo từ Nhật Bản cũng tăng gấp 6 lần từ năm 2014 đến năm 2022 lên gần 30.000 tấn.
Giá gạo cao hơn đã đẩy lạm phát toàn phần của Nhật Bản lên cao hơn vào tháng 8, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm ngoái do chi phí năng lượng và thực phẩm tăng cao. Giá gạo và sôcôla là một trong những hàng hóa tác động lớn nhất trong giỏ thực phẩm.
