Nếu xét theo Quyết định số 22/2021/QĐ-TTg về tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước thực hiện chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn giai đoạn 2021-2025 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành, sẽ có rất nhiều doanh nghiệp thuộc diện phải thoái bớt vốn nhà nước. Chẳng hạn như doanh nghiệp thuộc các ngành dược phẩm, bất động sản, xây dựng, khoáng sản, phân bón, kỹ thuật dầu khí...
Dù vậy, phải thừa nhận, giai đoạn 2021-2025 không có nhiều đợt thoái vốn nhà nước hay IPO nào mang tính chất “bom tấn”. Thậm chí, ngay cả những doanh nghiệp có tên trong quyết định riêng lẻ hoặc được chỉ định đích danh trong kế hoạch tái cơ cấu của các tập đoàn, tổng công ty cũng nhiều khả năng không thể triển khai kịp thời hạn đã đặt ra.
Từ yếu tố khách quan có không ít lý do, chẳng hạn như đại dịch Covid-19 khiến kinh tế khu vực và thế giới có nhiều thách thức. Cộng với môi trường kinh doanh trong nước có không ít khó khăn, nguồn lực để mua bán tham gia các đợt thoái vốn của khu vực tư nhân cũng như nước ngoài hạn chế. Báo cáo của các đơn vị tư vấn toàn cầu cũng cho thấy bức tranh không mấy sáng sủa về IPO, M&A... trên bình diện toàn cầu.
Dù vậy, cũng không thể phủ nhận có những nguyên nhân chủ quan thuộc về các bên liên quan khi triển khai kế hoạch thoái vốn. Trong đó, khâu mất thời gian và gây e ngại hơn cả là định giá doanh nghiệp. Nếu định giá và bán giá quá cao, sẽ ế hàng, nếu thấp hơn, có thể đối mặt với những rủi ro bởi sự không chắc chắn và không rõ ràng trong nhiều quy định liên quan đến định giá doanh nghiệp.
Với lịch sử hoạt động lâu đời, đã tích lũy được nguồn lực đáng kể, nhiều doanh nghiệp có vốn nhà nước đang hoạt động hiệu quả vẫn là đích ngắm của nhiều nhà đầu tư, cũng là nguồn thu lớn mà đơn vị đại diện quyền sở hữu vốn không muốn rời khỏi tay.
Vậy tiến trình này trong thời gian tới sẽ diễn biến ra sao?
Nhìn vào các chuyển động chính sách gần đây để thấy và kỳ vọng sẽ có những động thái thúc đẩy hoạt động sắp xếp, tái cơ cấu, thoái vốn nhà nước. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW, một định hướng mới đặc biệt quan trọng, được kỳ vọng sẽ tạo sự thay đổi lớn với diện mạo khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Được đánh giá là bước ngoặt lịch sử, Nghị quyết lần này đã nâng tầm khu vực kinh tế tư nhân, xác định rõ đây là “một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân”, trong khi trước đó, khi kinh tế tư nhân thường chỉ được nhìn nhận là “một thành phần” hoặc “một bộ phận quan trọng” của nền kinh tế.
Từ chủ trương của Đảng đến Nghị quyết phát triển kinh tế tư nhân của Quốc hội và các thông điệp từ lãnh đạo Chính phủ cho thấy rõ ba điểm cốt lõi của chính sách mới. Đó là các cơ chế ưu đãi cho khu vực tư nhân, đặc biệt là chiến lược phát triển những tập đoàn kinh tế tư nhân quy mô lớn; Bảo đảm đối xử công bằng giữa doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước, thiết lập một sân chơi bình đẳng thực sự; và thúc đẩy cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước nhằm mở rộng không gian đầu tư, tầm ảnh hưởng của khu vực kinh tế tư nhân.
Chính phủ đặt mục tiêu tái cơ cấu toàn diện các doanh nghiệp nhà nước trong các lĩnh vực then chốt như công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ và kinh tế số - bao gồm cả việc thoái vốn nhà nước và tạo điểu kiện cho doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào các ngành này. Thủ tướng đã nhấn mạnh tinh thần “không giói hạn” đối vói phát triển khu vực kinh tế tư nhân, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc giảm dần sự chi phối của khu vực nhà nước và mở rộng không gian cho tư nhân phát triển.
Từ nền tảng chính sách đến nhu cầu của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, có thể kỳ vọng sự sôi động của hoạt động tái cơ cấu, bán đấu giá cổ phần nhà nước sẽ sôi động ngay trong những quý cuối năm nay.
