Tình trạng định mức, đơn giá lạc hậu, danh mục vật liệu, thiết bị xây dựng được công bố chưa đầy đủ dẫn đến khó khăn trong quá trình xác định dự toán cũng như thanh toán, quyết toán hợp đồng xây dựng. Ảnh: Lê Tiên
Nhiều bất cập trong công bố chỉ số giá
Theo đại diện Công ty CP Đầu tư Thương mại và Nông nghiệp Nam Linh, công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng, đặc biệt là việc quản lý và công bố giá xây dựng hiện nay còn tồn tại nhiều hạn chế. Vật liệu, thiết bị và máy xây dựng chiếm tỷ trọng lớn (50 - 70% giá trị công trình xây dựng) nhưng giá công bố thường không bám sát thị trường, dẫn đến chênh lệch lớn với giá thực tế. Thậm chí, câu chuyện chênh lệch giữa giá công bố và giá thực tế đã trở thành “bệnh mãn tính”, đặc biệt đối với các loại vật liệu, thiết bị hoàn thiện hoặc chuyên ngành, giá công bố thường có sự khác biệt đáng kể so với giá bán thực tế trên thị trường.
Chia sẻ với phóng viên, một số doanh nghiệp cũng phản ánh, hiện công tác quản lý và công bố giá vẫn thiếu cơ chế và chế tài quản lý, phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan liên quan. Chẳng hạn, hiện chưa có cơ chế rõ ràng để các bộ quản lý chuyên ngành, cơ quan thuế, hải quan, xây dựng, địa phương, chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu và đơn vị sản xuất kinh doanh vật liệu phối hợp hiệu quả trong việc quản lý giá vật liệu, thiết bị và máy xây dựng.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, kể từ giữa năm 2024 đến nay, giá của nhiều mặt hàng vật liệu xây dựng đầu vào đã tăng trên 10%, cá biệt có loại tăng đến 30%. Nhiều thành viên VACC phản ánh, giá vật liệu tăng mạnh làm ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ và chi phí thực hiện công trình, cộng thêm việc nguồn cung vật liệu không đủ khiến nhiều gói thầu, dự án bị ngưng trệ, gây khó khăn cho các nhà thầu xây dựng.
Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên cho rằng, danh mục vật liệu, thiết bị xây dựng được công bố tại các Sở Xây dựng còn thiếu, chưa đầy đủ dẫn đến khó khăn trong quá trình xác định dự toán, xác định giá gói thầu, thanh toán, quyết toán hợp đồng xây dựng. Hạn chế này bộc lộ rõ nhất đối với các loại vật liệu đặc thù như vật liệu hộ lan tôn sóng, biển báo phản quang các loại, cáp dự ứng lực, neo cáp, gối cầu, khe co giãn… Bên cạnh đó, công cụ quản lý về công bố chỉ số giá hiện đã lỗi thời, thiếu cơ sở pháp lý và công cụ thẩm định giá cho cơ quan quản lý nhà nước. Chính sách về quản lý chi phí chưa đồng bộ, thiếu cơ chế bảo đảm tính kịp thời và chính xác của thông tin giá…
 |
Vật liệu, thiết bị và máy xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí đầu tư công trình xây dựng. Ảnh: Tiên Giang |
Đề xuất phát triển nền tảng chung để minh bạch giá
Đại diện Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải TEDI cho rằng, để hoàn thiện các quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình bảo đảm nguyên tắc tính đúng, tính đủ, phù hợp với cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế, cần ưu tiên tập trung điều chỉnh các định mức bất cập có ảnh hưởng lớn đến chi phí xây dựng; xây dựng mới các định mức mang tính cấp thiết nhưng chưa có trong hệ thống định mức như khai thác chế biến đất, đá..., định mức cho các kết cấu đặc biệt như cầu dây văng, dây võng, công trình đường sắt… Bộ Xây dựng cần bổ sung nguồn lực cho các cơ quan chức năng nghiên cứu và xây dựng định mức, xác định mức chi phí cho công tác theo dõi, tổng hợp tại các công trình, dự án có áp dụng các công nghệ mới, phối hợp với các đơn vị thi công, tư vấn giám sát tổng hợp xây dựng định mức phù hợp với điều kiện Việt Nam. Trong bối cảnh phải đẩy nhanh tiến độ nhiều dự án trọng điểm quốc gia như hiện nay, cần sớm đưa ra cơ chế để có nguồn chi trả cho các dự án có yêu cầu rút ngắn tiến độ thi công để nhà thầu có thể huy động nhân lực, trang thiết bị tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp”, “làm ngày nghỉ, ngày lễ” để bù đắp các chi phí chính đáng…
Theo ông Trần Duy Quân, Giám đốc Công ty TNHH Dây và Cáp điện Vạn Xuân, để khắc phục các bất cập, hạn chế trong công tác quản lý và công bố giá vật liệu, thiết bị và máy xây dựng, Bộ Xây dựng nên xem xét thực hiện chuyển đổi số trong quản lý giá vật liệu, thiết bị và máy xây dựng. Theo đó, cần phát triển một nền tảng web quốc gia duy nhất để thực hiện công bố và quản lý giá nhằm minh bạch các chỉ số giá, giảm thiểu nguy cơ thất thoát, lãng phí trong đầu tư công cũng như tăng hiệu quả cho công tác đầu tư xây dựng. Việc xây dựng một nền tảng chung sẽ mang lại hiệu quả vượt trội trong quản lý chi phí đầu tư công, thúc đẩy minh bạch thị trường.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Vinh, Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Amaccao đề xuất, nền tảng chung quy mô quốc gia sẽ có các tính năng chính như: cấp mã số và quản lý tài khoản doanh nghiệp (các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh vật liệu, thiết bị, máy xây dựng khi đủ điều kiện sẽ được cấp mã số để đăng ký và quản lý thông tin của mình trên nền tảng); niêm yết/đăng tải/công bố giá trực tiếp (doanh nghiệp có thể trực tiếp đăng tải và công bố giá sản phẩm của mình, kèm theo các thông tin về tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm); cập nhật giá theo thời gian thực (bảo đảm giá trên nền tảng phản ánh đúng giá thị trường); tra cứu và tìm kiếm thông tin minh bạch (người dùng dễ dàng tra cứu thông tin giá, nguồn gốc, tiêu chuẩn của vật liệu/thiết bị/máy xây dựng); giám sát và thẩm định từ cơ quan quản lý (các cơ quan quản lý nhà nước có công cụ để giám sát, kiểm tra và thẩm định thông tin giá, đảm bảo tính chính xác và minh bạch); báo cáo và phân tích dữ liệu (cung cấp các công cụ tổng hợp, thống kê, phân tích dữ liệu về biến động giá, xu hướng thị trường để hỗ trợ công tác quản lý vĩ mô)...
