Những khó khăn, thách thức
Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK), ngành quỹ Việt Nam hiện có tổng cộng 30 quỹ đầu tư, trong đó có 17 quỹ mở (2 quỹ ra đời trong năm 2015 là Quỹ đầu tư cổ phiếu Techcom và Quỹ đầu tư trái phiếu Techcom).
Nhìn lại năm 2015, Công ty TNHH Quản lý quỹ SSI (SSIAM) đáng giá, đó là một năm có nhiều khó khăn đối với ngành quỹ khi các công ty quản lý quỹ nội địa vẫn chưa thu hút được sự tham gia mạnh mẽ của các NĐT trong nước, trong khi huy động vốn ngoại đang ngày càng phải cạnh tranh gay gắt với các công ty quản lý quỹ nước ngoài. Đặc biệt, với hệ thống quỹ mở, trong năm qua, các công ty quản lý quỹ chưa thành công trong việc tăng quy mô của các quỹ thông qua huy động thêm dòng tiền mới, cũng như chưa tăng đáng kể số lượng NĐT cá nhân góp vốn vào quỹ.
Khó khăn của hệ thống quỹ mở, theo sự nhìn nhận của CTCP Quản lý quỹ VinaWealth, là các kênh phân phối chứng chỉ quỹ chưa phát triển rộng rãi, tài sản đầu tư của các quỹ thiếu đa dạng và kết quả đầu tư của nhiều quỹ mở không cao, nên khó tạo ra sức hấp dẫn NĐT.
Về phía cầu, hiểu biết của NĐT về sản phẩm đầu tư và quỹ đầu tư còn hạn chế. NĐT chưa mặn mà tham gia quỹ mở còn do tâm lý ngại rủi ro, muốn tự mình đầu tư và ưa thích đầu tư ngắn hạn.
Ngoài ra, nhiều NĐT ưa chuộng các sản phẩm đầu tư truyền thống như: bất động sản, ngoại tệ, gửi tiết kiệm. Bên cạnh đó, GDP/đầu người tại Việt Nam còn thấp, các công ty quản lý quỹ không có nhiều lựa chọn đối với các đơn vị cung cấp dịch vụ như dịch vụ ngân hàng lưu ký…
Giải pháp “tiếp sức”
Năm 2016 được dự báo vẫn là một năm khó khăn đối với hệ thống quỹ mở, nên các thành viên ngành quỹ đã đưa ra nhiều kiến nghị, đề xuất lên nhà quản lý, để hỗ trợ sản phẩm quỹ này phát triển.
Cụ thể, SSIAM đề xuất Trung tâm Lưu ký chứng khoán (VSD) nghiên cứu xây dựng hệ thống giao dịch online để sẵn sàng triển khai khi hành lang pháp lý cho phép.
Hiện tại, giao dịch online hầu như chưa có, nên NĐT giao dịch chứng chỉ quỹ mở chưa thuận tiện. Công ty quản lý quỹ có thể phát triển dịch vụ này, nhưng chi phí khá lớn và đây cũng không phải là chuyên môn chính mà các đơn vị này mong muốn cung cấp.
Một hệ thống online do VSD cung cấp sẽ mang lại lợi ích cho toàn thị trường. Nhà quản lý cũng cần xem xét ban hành các chính sách ưu đãi, nhất là về thuế cho NĐT, để tạo thêm động lực thu hút họ đầu tư vào quỹ mở. Cũng cần khuyến khích thêm nhiều đơn vị tham gia cung cấp các dịch vụ lưu lý, quản trị, đại lý chuyển nhượng cho các quỹ mở.
Theo ông Nguyễn Quang Thương, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý quỹ, UBCK, để tạo cơ chế hỗ trợ mới cho quỹ mở, đồng thời tháo gỡ các vướng mắc, bất cập như phản ánh của các thành viên thị trường, trên cơ sở đề xuất của UBCK, Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 15/2016/TT-BTC sửa đổi Thông tư 183/2011/TT-BTC hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ mở, với nhiều nội dung mới, có hiệu lực từ ngày 15/3/2016.
Theo đó, điểm mới của Thông tư 15 là bổ sung đại lý phân phối chứng chỉ quỹ là tổ chức kinh tế khác, bên cạnh các đại lý phân phối hiện tại gồm: CTCK, công ty quản lý quỹ, ngân hàng lưu ký…
“Việc bổ sung nội dung trên sẽ giúp các công ty quản lý quỹ có thêm kênh tiếp cận với khách hàng, từ đó cải thiện khả năng huy động vốn cho thành lập các quỹ mở mới”, ông Thương nói.
Để đơn giản hóa thủ tục hành chính cho các công ty quản lý quỹ, Thông tư 15 quy định, trong hồ sơ đăng ký chào bán chứng chỉ các quỹ tiếp theo, nếu không phát sinh nội dung và thông tin mới, thì công ty quản lý quỹ không cần nộp các tài liệu chứng minh ngân hàng giám sát, tổ chức cung cấp dịch vụ có liên quan, người điều hành quỹ đáp ứng điều kiện theo quy định mà công ty đã nộp trong hồ sơ đăng ký chào bán chứng chỉ quỹ trước đó...
Để giải quyết bất cập của quy định hiện hành về trách nhiệm của ngân hàng giám sát, Thông tư 15 quy định: ngân hàng giám sát, tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan được nêu rõ tại bản cáo bạch và các tài liệu quảng cáo thông tin về quỹ mở, chỉ xác nhận các thông tin có liên quan đến ngân hàng giám sát, tổ chức cung cấp dịch vụ có liên quan và chịu trách nhiệm trong phạm vi liên quan đến hoạt động của ngân hàng giám sát, tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan trên cơ sở hợp đồng ký với công ty quản lý quỹ, phù hợp với quy định pháp luật.