Nhưng với thuế quan ở mức trung bình 15%, thế giới vẫn đang phải đối mặt với một số mức thuế quan cao nhất của Mỹ kể từ những năm 1930, cao hơn khoảng sáu lần so với một năm trước đó. Chính sách của Tổng thống Trump đã vạch ra mức thuế cơ sở tối thiểu 10%, với mức thuế suất 15% trở lên đối với các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ.
Cho đến nay, nền kinh tế toàn cầu đã vững vàng hơn nhiều so với dự đoán của nhiều nhà kinh tế sau đợt áp thuế quan ban đầu của Tổng thống Trump. Việc vội vã tìm cách vượt qua mức thuế suất cao đã thúc đẩy xuất khẩu tăng mạnh, hỗ trợ nhiều nền kinh tế châu Á và bảo vệ người tiêu dùng Mỹ khỏi tình trạng giá cả tăng vọt.
Tuy nhiên, tất cả những điều đó có thể sắp thay đổi.
“Đối với phần còn lại của thế giới, đây là một cú sốc cầu nghiêm trọng…Mọi người sẽ thấy rất nhiều ngân hàng trung ương cân nhắc việc giảm lãi suất khi phần còn lại của thế giới chậm lại phần nào trước những mức thuế quan này”, Raghuram Rajan, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ấn Độ và là nhà kinh tế trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết.
Sau nhiều tháng đàm phán với Mỹ, hầu hết các quốc gia đã chốt mức lãi suất mới tương đương hoặc thấp hơn mức lãi suất ngày 2/4. Tuy nhiên, vẫn có một số cú sốc, điển hình là mức thuế trừng phạt 39% đối với hàng nhập khẩu từ Thụy Sĩ và việc tăng một số hàng hóa của Canada lên 35%.
Mặc dù mức thuế mới của Tổng thống Trump mang lại sự chắc chắn nhất định cho các nhà sản xuất, nhưng vẫn còn rất nhiều bất ổn về thuế quan. Tổng thống Trump dự kiến sẽ công bố các mức thuế riêng đối với hàng nhập khẩu dược phẩm, chất bán dẫn, khoáng sản quan trọng và các sản phẩm công nghiệp chủ chốt khác trong những tuần tới. Và các tòa án Mỹ vẫn đang đánh giá tính hợp pháp của các mức thuế quan đối ứng.
Nếu các mức thuế mới được áp dụng trong ngày 7/8 sắp tới theo đúng kế hoạch và nếu các thỏa thuận về thuế ô tô với Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc được duy trì, Bloomberg Economics ước tính mức thuế quan trung bình của Mỹ sẽ tăng từ 13,3% lên 15,2% - tăng đáng kể so với mức chỉ 2,3% trước khi Tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 1.
“Đó là một bức tường thuế quan rất cao…Chi phí sẽ cao hơn đáng kể đối với các công ty và người tiêu dùng Mỹ, họ chắc chắn sẽ phản ứng bằng cách mua ít hơn”, Deborah Elms, người đứng đầu bộ phận chính sách thương mại của quỹ đầu tư Hinrich cho biết.
Áp dụng kết quả mô hình được Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sử dụng trong cuộc chiến thương mại đầu tiên, Bloomberg Economics tính toán mức tăng thuế quan trung bình 12,8 điểm phần trăm kể từ khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng có thể khiến GDP của Mỹ giảm 1,8% và lạm phát cơ bản tăng 1,1% trong khoảng thời gian từ hai đến ba năm. Điều đó sẽ tạo ra rủi ro cho các nhà xuất khẩu cũng phụ thuộc vào nhu cầu của Mỹ.
Bloomberg Economics cho rằng, Canada và Mexico - hai quốc gia có thêm 90 ngày để đàm phán - “có vị thế tốt để vượt qua cơn bão” nhờ các điều khoản miễn trừ cho các hàng hóa tuân thủ theo Hiệp định thương mại USMCA. Trong khi đó, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc - tất cả đều chịu mức thuế 15% - cũng có kết quả khả quan hơn dự đoán. Ngược lại, Thụy Sĩ bị ảnh hưởng nặng nề với mức thuế quan tới 39%.
Mặt khác, loạt thuế quan được công bố vào ngày 31/7 không áp dụng cho Trung Quốc. Tổng thống Trump dự kiến sẽ đưa ra quyết định về việc có nên gia hạn lệnh ngừng áp thuế quan hay không sau khi các cuộc đàm phán tại Stockholm kết thúc trong tuần này.
Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cũng đã đưa vào một điều khoản áp dụng mức thuế bổ sung 40% đối với hàng hóa được xem là trung chuyển, nhưng chưa có chi tiết rõ ràng về vấn đề này.
“Điều này mang lại sự rõ ràng hơn một chút, nhưng vẫn còn nhiều bất ổn đáng kể cho các nhà sản xuất…Cho đến nay, chúng tôi đã chứng kiến nhiều thay đổi trong chế độ thuế quan của Mỹ và luôn có thể có thêm nhiều thay đổi nữa. Các công ty sẽ thận trọng trong việc đầu tư và lập kế hoạch khi vẫn còn bất ổn”, Jonathan Kearns, nhà kinh tế trưởng tại công ty quản lý tài sản Challenger cho biết.
Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Trump hy vọng chính sách thuế quan mới sẽ mang lại doanh thu, giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy các công ty thành lập nhà máy tại Mỹ, tất cả đều không làm tăng giá hoặc làm giảm nhu cầu.
“Thương mại toàn cầu hiện đang được tổ chức xung quanh các nguyên tắc thương mại công bằng và cân bằng – tất cả đều nhằm hỗ trợ an ninh kinh tế và quốc gia của các quốc gia…Hệ thống thương mại mới này sẽ giảm thâm hụt thương mại của Mỹ và mang lại kết quả tốt hơn cho người lao động Mỹ, gia đình và cộng đồng”, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế cũng cảnh báo các hộ gia đình Mỹ sẽ phải trả mức giá cao hơn - với mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào cách chia sẻ gánh nặng giữa các nhà xuất khẩu sẵn sàng chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn để duy trì doanh số và các nhà nhập khẩu Mỹ.
Thế tiến thoái lưỡng nan của Fed
"Không giống như chiến tranh thương mại 1.0, khi các nhà xuất khẩu Trung Quốc và đồng nhân dân tệ chịu áp lực điều chỉnh, lần này do thuế quan được áp dụng phổ quát với mức tối thiểu 10%, nên có thể sẽ có một số tác động đến người tiêu dùng Mỹ…Điều này có thể làm phức tạp thêm bức tranh của Fed", Selena Ling, một nhà kinh tế tại Oversea-Chinese Banking Corp. cho biết.
Trong cuộc họp chính sách tuần này, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã phớt lờ áp lực từ Nhà Trắng và bác bỏ lập luận về việc cắt giảm lãi suất từ hai quan chức bất đồng quan điểm, khẳng định rằng ngân hàng trung ương cần phải cảnh giác với rủi ro lạm phát.
“Một kịch bản cơ bản hợp lý là tác động lên lạm phát có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, phản ánh sự thay đổi nhất thời của mặt bằng giá cả, nhưng cũng có khả năng tác động lạm phát có thể dai dẳng hơn - và đó là một rủi ro cần được đánh giá và quản lý”, ông Powell cho biết.
Bên cạnh đó, cũng cần xem xét liệu các biện pháp áp thuế của Mỹ có thúc đẩy thêm các rào cản thuế quan trên toàn cầu hay không. Mặc dù EU đã áp thuế đối với xe điện Trung Quốc và các nước khác đã cân nhắc các biện pháp tương tự đối với hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc, nhưng hầu hết đều tránh xa chủ nghĩa bảo hộ của Tổng thống Trump.
“Mặc dù chúng ta chưa hoàn toàn quay trở lại hệ thống ‘luật rừng’, nhưng chúng ta đã có một số bước tiến lớn theo hướng đó”, Stephen Olson, cựu nhà đàm phán thương mại Mỹ hiện đang làm việc tại Viện ISEAS-Yusof Ishak cho biết.
“Không nên cho rằng đây là hồi kết của câu chuyện…Tổng thống Trump xem đây là một chương trình truyền hình thực tế đang diễn ra. Nhiều thỏa thuận hơn hoặc việc tăng thuế quan hơn nữa gần như chắc chắn sẽ diễn ra sau đó”, ông cho biết.